از ستاد انقلاب فرهنگي تا شوراي عالي انقلاب فرهنگي
در اواخر خردادماه 1359 ستاد انقلاب فرهنگي با فرمان امام خميني (ره) تشكيل شد؛ نهادي كه بعدها با فرمان خود امام (ره) به شكلي گسترده تر و تحت عنوان شوراي عالي انقلاب فرهنگي به كار خود ادامه داد.
________________________________________
پس از فروپاشي نظام پهلوي، نهادهاي مختلف يکي پس از ديگري پا گرفت؛ اما فرهنگ حاکم بر نهادهاي جامعه مخصوصا نهادهاي فراگيري مانند آموزش و پرورش و دانشگاهها، مسأله ساده‌اي نبود که بتوان در کوتاه مدت، تحولات لازم را در آنها بوجود آورد.
در چنين شرايطي ضرورت تغيير بنيادين در برنامه‌ها و شيوه‌هاي تدريس و تربيت و اهداف آن از سوي عده اي مطرح مي شد و در نتيجه اين حساسيت ها بود كه انقلاب فرهنگي در دانشگاهها صورت گرفت و براي مدتي تمام دانشگاه‌هاي کشور تعطيل و به فرمان امام خميني (ره) ستاد انقلاب فرهنگي به منظور ساماندهي امور فرهنگي مدارس و دانشگاهها تشکيل شد..
امام خميني همچنين در پيام نوروزي خود، در فروردين ?? گفت: «بايد انقلاب اسلامي در تمام دانشگاه‌هاي سراسر ايران به وجود آيد تا اساتيدي که در ارتباط با شرق و يا غرب‌اند تصفيه گردند و دانشگاه محيط سالمي شود براي تدريس علوم عالي اسلامي.»
شوراي انقلاب به دنبال ملاقات با امام (ره) در بيانيه بيست و نهم 59 خود مقرر کرد که دانشگاه بايد از حالت ستاد عملياتي گروه هاي گوناگون خارج شود. در اين بيانيه، سه روز مهلت براي برچيده شدن دفاتر و تشکيلات گروه ها در دانشگاه ها تعيين و افزوده شده بود که امتحانات دانشگاهي بايد تا 14 خرداد به پايان برسد و از 15 خرداد دانشگاه ها تعطيل و هرگونه اقدام استخدامي و مانند آن در دانشگاه متوقف گشته و نظام آموزشي کشور براساس موازين انقلابي و اسلامي طرح ريزي شود.
پس از تعطيل رسمي دانشگاه ها، امام خميني (ره) در 23 خردادماه سال 59 فرماني را مبني بر تشکيل ستاد انقلاب فرهنگي صادر كردند و ضمن ابراز نارضايتي از روند اقدامات انجام شده اعلام كردند: «مدتي است ضرورت انقلاب فرهنگي که امري اسلامي است و خواست ملت مسلمان ميباشد اعلام شده است و تاکنون اقدام مؤثري انجام نشده است و ملت اسلامي و خصوصاً دانشجويان با ايمان متعهد نگران آن هستند و نيز نگران اخلال توطئه گران که هم اکنون گاه گاه آثارش نمايان مي شود و ملت مسلمان و پايبند به اسلام خوف آن دارند که خداي نخواسته فرصت از دست برود و کار مثبتي انجام نگيرد و فرهنگ همان باشد که در طول مدت سلطه رژيم فاسد کارفرمايان بي فرهنگ، اين مرکز مهم اساسي را در خدمت استعمارگران قرار داده بودند.»
ستاد انقلاب فرهنگي طبق فرمان امام (ره) ملزم بود که در برخورد با مسايل دانشگاهي فعاليتهاي خود را بر چند محور تربيت استاد و گزينش افراد شايسته براي تدريس در دانشگاه ها، گزينش دانشجو، اسلامي کردن جو دانشگاه ها و تغيير برنامه هاي آموزشي دانشگاه ها متمركز كند به صورتي که محصول کار آنها در خدمت مردم قرار گيرد
امام خميني (ره) همچنين هشدار دادند: «ادامه اين فاجعه که مع الاسف خواست بعضي گروه هاي وابسته به اجانب است، ضربه اي مهلک به انقلاب اسلامي و جمهوري اسلامي وارد خواهد کرد و تسامح در اين امر حياتي، خيانتي عظيم بر اسلام و کشور اسلامي است. بر اين اساس به حضرات آقايان محترم محمدجواد باهنر، مهدي رباني املشي، حسن حبيبي، عبدالکريم سروش، شمس آل احمد، جلال الدين فارسي و علي شريعتمداري مسؤوليت داده مي شود تا ستادي تشکيل دهند و از افراد صاحب نظر متعهد، از بين اساتيد مسلمان و کارکنان متعهد با ايمان و ديگر قشرهاي تحصيل کرده، متعهد و مؤمن به جمهوري اسلامي دعوت نمايند تا شورايي تشکيل دهند و براي برنامه ريزي رشته هاي مختلف و خط مشي فرهنگي آينده دانشگاه ها، براساس فرهنگ اسلامي و انتخاب و آماده سازي اساتيد شايسته، متعهد و آگاه و ديگر امور مربوط به انقلاب آموزشي اسلامي اقدام نمايند».
بدين ترتيب ستاد انقلاب فرهنگي با هدف " برنامه ريزي رشته هاي مختلف و خط مشي فرهنگي آينده دانشگاه ها، براساس فرهنگ اسلامي و انتخاب و آماده سازي اساتيد شايسته، متعهد و آگاه " تشكيل شد.
ستاد انقلاب فرهنگي طبق فرمان امام (ره) ملزم بود که در برخورد با مسايل دانشگاهي فعاليتهاي خود را بر چند محور تربيت استاد و گزينش افراد شايسته براي تدريس در دانشگاه ها، گزينش دانشجو، اسلامي کردن جو دانشگاه ها و تغيير برنامه هاي آموزشي دانشگاه ها متمركز كند به صورتي که محصول کار آنها در خدمت مردم قرار گيرد.
بر اين اساس، ستاد از صاحبنظران مختلف براي همکاري دعوت كرد و در اولين گام، گروه هاي برنامه ريزي در رشته هاي پزشکي، فني و مهندسي، علوم پايه کشاورزي، علوم انساني و هنر تشکيل شد. در ادامه راه، بايد تغييراتي در مديريت دانشگاه ها به عمل مي آمد، سازمان دانشگاه ها دگرگون و مهمتر از همه، محيط دانشگاه ها اسلامي ميشد كه براي اين منظور، کميته اي در ستاد با عنوان " کميته اسلامي کردن دانشگاه ها "، تشکيل شد.
در شهريور سال 62 با توجه به نظر امام (ره) مبني بر لزوم ترميم و تقويت ستاد و مخصوصاً حضور مسئولان اجرايي در آن، به دنبال نامه رئيس جمهور وقت (آيت الله خامنه‌اي)، امام (ره) طي نامه اي به پيشنهاد رئيس جمهور مبني بر ترميم و تکميل ستاد انقلاب فرهنگي پاسخ دادند و از اين تاريخ ستاد با ترکيب نخست وزير، وزراي فرهنگ و آموزش عالي و فرهنگ و ارشاد اسلامي، دو نفر دانشجو به انتخاب جهاد دانشگاهي و آقايان علي شريعتمداري، احمد احمدي، عبدالکريم سروش و مصطفي معين به فعاليت خود ادامه داد.
«مدتي است ضرورت انقلاب فرهنگي که امري اسلامي است و خواست ملت مسلمان ميباشد اعلام شده است و تاکنون اقدام مؤثري انجام نشده است و ملت اسلامي و خصوصاً دانشجويان با ايمان متعهد نگران آن هستند
با بازگشايي دانشگاهها، فعاليت ستاد انقلاب فرهنگي ادامه يافت و ضرورت توسعه و تعميق کار اين ستاد ايجاب کرد که در نوزدهم آذر 1364، حضرت امام، رؤساي سه قوه و تعداد ديگري از انديشمندان فرهنگي کشور را به اعضاي آن بيفزايند و بدين شکل ستاد انقلاب فرهنگي با ترکيب جديد خود، تحت عنوان شوراي عالي انقلاب فرهنگي فعاليت خود را آغاز كرد.
تدوين اصول سياست فرهنگي نظام جمهوري اسلامي در تعيين اهداف و جهت برنامه‌هاي فرهنگي، آموزشي، پژوهشي و علمي، تعيين مراجع براي طرح و تدوين برنامه‌هاي فرهنگي، آموزشي، علمي و تحقيقاتي، تصويب آيين‌نامه‌هاي مهم و اساس مراکز علمي و فرهنگي، آموزش و پژوهشي کشور، تصويب ضوابط تأسيس مؤسسه‌ها مراکز علمي و فرهنگي و تحقيقاتي و فرهنگستان‌ها و دانشگاهها و مراکز آموزش عالي، تهيه طرح و تدوين آيين‌نامه‌ها براي ايجاد زمينه‌هاي لازم جهت بسيج و مشارکت همه جانبه مردم، تدوين ضوابط براي گزينش استادان و معلمان دانشگاهها و مراکز آموزشي، نظارت بر کليه مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي، تأييد نامزدهايي که وزير فرهنگ و آموزش عالي به عنوان رييس دانشگاهها پيشنهاد مي‌کند، تدوين ضوابط و اصول کلي و سياست‌هاي مربوط به توسعه روابط علمي و فرهنگي با کشورهاي ديگر و نظارت بر امور کتاب‌هاي درسي، از مهمترين وظايفي هستند كه براي اين شورا تعيين شد.