اندیشکده ویلسون: برنامه هسته‌ای ایران؛ آیا تغییری در راه است؟
یک اندیشکده آمریکایی احتمال گفتگوهای مستقیم بین ایران و ایالات متحده در مورد برنامه هسته‌ای را در دور دوم ریاست‌جمهوری «اوباما» مورد بررسی قرار داده و دیدگاه‌های مقامات ایران و نیز آیت‌الله خامنه‌ای را در این مورد مطرح کرده است.سایت خبری تحلیلی اشراف بدون تایید محتوا و ادعاهای مطرح شده در این گزارش، ترجمه آن را برای اطلاع نخبگان و تصمیم گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی منتشر می‌کند .
در پی انتخاب مجدد رئیس‌جمهور «اوباما»، مقامات ارشد ایران که ارتباط نزدیکی با آیت‌الله خامنه‌ای دارند علنا در مورد گفتگوهای مستقیم با ایالات متحده در خصوص برنامه هسته‌ای ایران سخن می‌گویند. اما معلوم نیست [آیت‌الله] خامنه‌ای آماده باشد. بدگمانی عمیق وی در مورد ایالات متحده و احتیاط راجع به مذاکرات با واشنگتن به قوت خود باقی است.در پی انتخاب مجدد رئیس‌جمهور «اوباما» ، ایران آمادگی خود جهت گفتگوهای مستقیم با ایالات متحده در خصوص برنامه هسته‌ای خود را نشان می‌دهد. سیل اظهارات مقامات نزدیک به رهبر معظم، آیت‌الله خامنه‌ای در اوایل نوامبر، مبین احتمال گفتگوهای مستقیم بدون محکوم کردن یا رد کردن این ایده، است. تحلیل وزارت اطلاعات که علنی شد، هر گونه گرایش به رد احتمال اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای را «گناه نابخشودنی» توصیف کرده و بر ارجحیت دیپلماسی برای حل مساله هسته‌ای تاکید دارد. رئیس‌جمهور، «احمدی‌نژاد» به صراحت خود را پذیرای مذاکرات مستقیم نشان داده است. توجیه این تغییر نگرش تقریبا به طور حتم، فشار تحریم‌ها که موجب آشفتگی‌های شدید در اقتصاد ایران شده است، و نیز چشم‌اندازی است که ایران جهت ادامه برخورد با «اوباما» طی چهار سال آتی، خواهد داشت. با این وجود هنوز معلوم نیست [آیت‌الله] خامنه‌ای آماده سازش و امتیازاتی باشد که هرگونه توافق با ایالات متحده به دنبال خواهد داشت.ادامه…..
■ شرایط رابطه با آمریکا از نظر فرمانده بسیج، «محمدرضا نقدی» ■
علایم تغییر نگرش از یک طرف، انکارناپذیر است. اخیرا، ماه سپتامبر، مشاور ارشد [آیت‌الله] خامنه‌ای در سیاست خارجی، «علی ولایتی» ، پیشنهادهای رئیس‌جمهور «احمدی‌نژاد» را (وقتی ماه سپتامبر برای حضور در افتتاح مجمع عمومی سازمان ملل، در نیویورک بود)، مبنی بر اینکه ایران پذیرای مذاکرات با ایالات متحده است، رد کرد. طی چند ماه گذشته، فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اسرائیل را به نابودی احتمالی در صورت حمله به ایران، تهدید کرد. اوایل نوامبر، فرمانده نیروهای بسیج، «محمد رضا نقدی»، ایالات متحده را «جنایت‌کارترین حکومت روی زمین» توصیف کرد و اظهار داشت رابطه با آمریکا تنها در صورتی ممکن خواهد بود که ایالات متحده «سیا» را منحل کرده، کشتی‌های جنگی خود در خلیج [فارس] را عقب کشیده و ۵۰ پایگاه نظامی خود در سراسر جهان را خالی کند، به عبارت دیگر، رابطه با آمریکا هرگز ممکن نخواهد بود. «نقدی» سیاست رسمی را بیان نمی‌کرد؛ بلکه اظهارات وی بیانگر موانع دستور نظامی است که باید قبل از اینکه بتوان با ایالات متحده به توافق رسید، باید بر آن غلبه کرد.
■دیدگاه «محمد جواد لاریجانی» در خصوص رابطه با آمریکا■
با این حال، «محمد جواد لاریجانی» ، رئیس کمیسیون حقوق بشر دولت، اخیرا اظهار داشت مذاکره با آمریکا، ممنوع نشده است و اگر منافع کشور ایجاب کند، «حتی در اعماق جهنم نیز با آمریکا مذاکره خواهیم کرد». «لاریجانی» قبلا در وب‌سایت خود، ارزیابی مثبتی از عملکرد «اوباما» به عنوان رئیس‌جمهور، نوشته بود. اظهارات «لاریجانی» از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از برادران وی، «علی لاریجانی» رئیس مجلس یا پارلمان ایران و محرم نزدیک [آیت‌الله] خامنه‌ای است؛ برادر دیگر، «صادق» رئیس مقتدر قوه قضاییه است.
■ارتباط بین ایران و ایالات متحده یک‌شبه رخ نمی‌دهد■
در ضمن، برادر «لاریجانی» در قوه قضاییه، حرف هشداردهنده‌ای زده، اظهار داشت ارتباطات بین ایران و ایالات متحده نمی‌تواند «یک‌شبه» رخ دهد و وقتی ایران بر سر میز مذاکره بیاید، «آمریکایی‌ها نباید تصور کنند می‌توانند از مردم ایران باج بگیرند» . اما قابل‌توجه بود که وی ابدا از مذاکره سخن نگفت و همچنین آن را رد نکرد.
■تحلیل وزارت اطلاعات حمله اسرائیل را بعید توصیف می‌کند■
شاید جالب‌ترین تحلیل، تحلیلی است که در وب‌سایت وزارت اطلاعات تحت عنوان «دلایل و موانع حمله نظامی رژیم صهیونیستی علیه ایران» ، آمده است. این تحلیل حمله اسرائیل به ایران را با توجه به آمادگی نظامی ایران، خسارتی که ایران می‌تواند بر اسرائیل وارد کند و پیامدهای جدی حمله نظامی اسرائیل برای ثبات کل منطقه، بعید توصیف می‌کند. اما این تحلیل، بین نگرش اسرائیل و آمریکا نسبت به برنامه هسته‌ای ایران نیز تمایز قایل می‌شود. طبق این مقاله، اسرائیل هرگونه قابلیت هسته‌ای ایران را (ظاهرا حتی با اهداف صلح‌آمیز)، تهدیدی برای بقای خود دانسته و به دنبال نابودی کامل تاسیسات هسته‌ای ایران است.
■آمریکا دسترسی ایران به فن‌آوری هسته‌ای را تهدید تصور نمی‌کند■
آمریکا دیدگاهی «کاملا متفاوت» دارد که تحلیل وزارت اطلاعات در مورد آن توضیحات مختلفی ارایه می‌کند. آمریکا از دسترسی ایران به فن‌آوری هسته‌ای، تهدیدی احساس نمی‌کند و حتی آماده است در مورد غنی‌سازی سطح پایین سوخت در کشور با ایران گفتگو کند. دولت «اوباما» درصدد منع اسرائیل از راه‌اندازی حمله پیش‌دستانه علیه تاسیسات هسته‌ای ایران بوده، اطمینان دارد اگر ایران تصمیم به تسلیحاتی شدن بگیرد، اداره اطلاعات و «کارآگاهان» آمریکا در وقت کافی شناسایی خواهند کرد. ایالات متحده امیدوار است از طریق دیپلماسی و مذاکره و از طریق تحریم‌های سفت و سخت، این مساله را حل کند.
■اهمیت اجتناب از جنگ از طریق ابزار دیپلماتیک و سیاسی و سازمان‌های بین‌المللی■
این مقاله در حالی که بر قابلیت‌ها و توانایی نظامی ایران جهت دفاع از خود، تاکید دارد، در نهایت بر اهمیت اجتناب از جنگ از طریق «ابزار دیپلماتیک و سیاسی و استفاده از قابلیت سازمان‌های بین‌المللی» به تایید می‌کند. این مقاله چنین مسیری را «ضروری و کم هزینه» توصیف می‌کند. ایران در گذشته کمتر به سازمان ملل ابراز اطمینان کرده است و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در ارزیابی مقاصد هسته‌ای ایران، به تعصب محکوم می‌کند.
■ «احمدی‌نژاد» به این نتیجه رسیده بود که هرگونه مذاکره مستقیم باید پس از نتایج انتخابات آمریکا رخ دهد■
رئیس‌جمهور «احمدی‌نژاد» تمایل دارد مشکل رسیدن به تفاهم بین ایران و ایالات متحده را دست کم بگیرد، اما دیرگاهی است که از مذاکرات بین دو کشور حمایت کرده است. ماه سپتامبر وقتی «احمدی‌نژاد» در نیویورک بود به این نتیجه رسید که هرگونه گفتگوی مستقیم باید پس از نتایج انتخابات آمریکا رخ دهد؛ اما حال که رئیس‌جمهور «اوباما» برای دور دوم قدرت را در دست خواهد داشت، بدیهی است تهران با دولت وی باید مذاکره کند. ممکن است پیشرفت محدودی که در مذاکرات بین ایران و گروه معروف ۱+۵، پنج عضو شورای امنیت سازمان ملل و آلمان، به دست می‌آید گفتگوهای مستقیم درباره مساله هسته‌ای را موجب شود. این گروه در حال حاضر گفتگوهای مجدد با ایران را بررسی می‌کند، اما برخی اعضا باطنا معتقدند حل مساله هسته‌ای مستلزم گفتگوهای مستقیم ایران و ایالات متحده است.
■پذیرش خواسته‌های آمریکا، احتمالا خواسته‌های بی‌پایان دیگری را به دنبال دارد■
[آیت‌الله] خامنه‌ای مساله هسته‌ای و حق ایران برای فن‌آوری هسته‌ای و غنی‌سازی سوخت را به موضوع غرور ملی تبدیل کرده است. پذیرش خواسته‌های ایالات متحده و اتحادیه اروپا که ایران به غنی‌سازی بیش از سطح حداقل پایان داده، سوخت غنی‌شده تا سطح ۲۰ درصد را ارسال کرده، تاسیسات غنی‌سازی بسیار مستحکم «فردو» را تعطیل کند و اجازه بازرسی‌های ناخوانده را بدهد، به نظر وی و مردم ایران مثل سر فرود آوردن است. مثال «صدام حسین» عراق همواره در ذهن [آیت‌الله] خامنه‌ای است. وی نگران است اگر ایران تسلیم یک سری خواسته‌های آمریکا شود، خواسته‌های دیگری را به دنبال خواهد داشت که پایانی ندارد.
■ برنامه هسته‌ای ایران برای ایالات متحده یک بهانه است■
به علاوه، آیت‌الله خامنه‌ای به ایالات متحده اعتماد ندارد. وی اخیرا اظهار داشت، «آن‌ها دروغ می‌گویند» ، و این حرف ممکن است پاسخ غیرمستقیم به گفته وزیر امور خارجه، «هیلاری کلینتون» باشد که اگر ایران درباره مساله هسته‌ای صادق باشد، تحریم‌ها کم خواهد شد. وی تصور می‌کند هدف نهایی آمریکا تغییر حکومت است. وی در سخنرانی اخیر اظهار داشت، برنامه هسته‌ای ایران صرفا یک بهانه است؛ آمریکا نمی‌تواند خود وجود جمهوری اسلامی را تحمل کند. به نظر می‌رسد وی اثر زیان‌بار تحریم‌ها را دست کم می‌گیرد و تصور می‌کند ایران می‌تواند از آن‌ها جان به در ببرد. وی قبلا اظهار کرده بود امسال سال «اقتصاد مقاومتی» است. وی، طی سفر استانی اکتبر، نظام تحریم‌های تحمیلی بر ایران را «غیرمنطقی و بیرحمانه» توصیف کرد، اما همچنین آن را بی‌اثر اعلام کرد. وی ابراز داشت، ایران «از این گذر کوهستانی نیز عبور خواهد کرد»، همان طور که در گذشته بر تحریم‌ها فایق آمد. این، زبان رهبری نیست که حاضر به مصالحه با آمریکا و اتحادیه اروپا است.
همان طور که ایالات متحده چیزی را درخواست می‌کند که [آیت‌الله] خامنه‌ای حاضر به دادن آن نیست، [آیت‌الله] خامنه‌ای از ایالات متحده چیزی می‌خواهد که از نظر وی داشتن چنین انتظاری، نامعقول است، یعنی، برداشتن سریع تحریم‌ها، تایید حق ایران برای غنی‌سازی (حتی اگر ایران تصمیم نداشته باشد این حق را اعمال کند) و شناخت ایران به عنوان بازیگر اصلی در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه، با یک کرسی پشت میز زمانی که مسایل منطقه مورد بحث قرار می‌گیرد.
نوشته شده توسط Strategic Review در دوشنبه, ۲۰ آذر ۱۳۹۱ ساعت