تأکید حاج احمد آقا بر اهمیت انتقاد سازنده

شانزده سال از رحلت مرحوم حجه الاسلام و المسلمین حاج سیداحمدآقای خمینی یادگار گرانقدر حضرت امام خمینی(س) می گذرد و همچنان داغ ایشان برای علاقمندان حضرت امام(س) و ملت ایران سنگین می نماید. ایشان که به ویژه پس از شهادت آیت الله حاج سیدمصطفی خمینی فرزند ارشد حضرت امام(س) حافظ اسرار و امین ایشان بوده اند تمامی زندگی خود را در راه تحقق آرمان های الهی انقلاب اسلامی وقف کردند.

پایگاه اطلاع رسانی خبری جماران برای گرامیداشت یاد و خاطره ایشان اقدام به انتشار مجموعه اندیشه ها، خاطرات و دیدگاه های نزدیکان و یاران و بزرگان می کند. در ادامه بخشی از دیدگاه های ایشان می آید:

 


امروز خیلی راحت می‏شود به هر دستگاه اعتراض کرد یا خیلی راحت می‏شود تجلیل و چاپلوسی نمود ولی ما باید سعی کنیم که در نظاممان چاپلوسی جا نیفتد چون اگر امروز چاپلوسی جا بیفتد منشاء تمام خطرات برای نظام خواهد بود و شما یادتان است که وقتی فردی از امام تجلیل می‏کرد که از آن چاپلوسی و تملق فهمیده می‏شد امام با آن برخورد می‏نمودند که باید سعی کنیم چاپلوسی در کار نباشد.

اگر خدای ناکرده امروز ما تخم چاپلوسی را در کشورمان بپاشیم مطمئناً افرادی که اهل تملق نیستند از صحنه خارج می‏شوند. و اگر جلو این مسئله که الحمدالله در نظام ما زیاد نیست گرفته نشود قدم به قدم بسمتی می‏رویم که نظام ما را صدمه خواهد زد. و شما آقایان و سایر کسانی که دستشان به روزنامه‏ها و رسانه‏ها می‏رسد باید روی این مسئله که اصلی‏ترین مسئله نظام است توجه زیادی بنمایند.

انتقاد از آن چیزهاییست که اگر ما تصور کنیم که نظام با انتقاد صدمه می‏خورد اشتباه کرده‏ایم. ما نظاممان با انتقاد رشد پیدا می‏کند. الان نظام ما در دنیا بعنوان یک نظام قدرتمند مطرح است پس اگر ما از انتقاد چشم‏ بپوشیم و ملاحظاتی باعث بشود که ما انتقاد نکنیم، دریچه آزادی را که یکی از اصول انقلاب و یکی از شعارهای خدشه‏ناپذیر انقلاب ماست بسته‏ایم، پس روی این مسئله باید پافشاری کنیم. مسئله آزادی اگر از نظام گرفته شود نظام صدمه جدی می‏خورد که جبران آن کار مشکلی است البته انتقاد با اشکال‏تراشی و چوب لای چرخ گذاشتن فرق می‏کند و ممکن است خیلی از کسانی که بیرون گود هستند راحت اشکال‏تراشی و اعتراض بکنند.

در دیدار مسئولان قوه قضائیه- 15/1/1369

 

روزنامه‏ها باید زمینه اجتماعی را برای اظهار عقیده در تمامی زمینه‏ها فراهم آورند. البته هیچکس آزادی را مطلق نمی‏گوید، چرا که مکتب ما آزادی را در چارچوبی مشخص بیان کرده است، و آزادی که برخلاف اسلام و آرمانهای اسلامی باشد، آزادی نیست و همچنین فرار از حقیقت باعث رشد باطل است و حقیقت را نمی‏شود برای همیشه مخفی کرد.

در دیدار با فرماندهان و مسئولان کمیته انقلاب اسلامی- 12/2/1369



اگر حدود و ثغور آزادی بیان مشخص شود مسلماً ثمرات ارزشمندی به دنبال خواهد داشت ولی اگر محدوده مشخص نباشد مردم و مسئولین سردرگم می‏شوند و هر کسی که بخواهد از مسئولی انتقاد نماید و یا مطلبی را عنوان کند که به نفع نظام و انقلاب باشد از ترس این که مبادا مورد هجوم قرار گیرد ترجیح می‏دهد به مجامله پناه ببرد. اما وقتی که فردی از مسئول بخصوصی در نظام انتقاد نماید، ضعف آن مسئول آشکار می‏شود و او را بیشتر مورد سؤال قرار می‏دهد و در نتیجه این کار موجبات شکوفایی را فراهم می‏سازد زیرا در اینجا فرع فدای اصل می‏شود، اصل، آزادی بیان است و فرع، فلان مسئول یا کار و محیط کار آن مسئول است.

از طرف دیگر فرد مسئول وقتی که با دلسوزی و صداقت نقطه ضعف خود را برطرف کرد، دیگر باکی از انتقاد نخواهد داشت.

اگر زمینه انتقادات صادقانه در جامعه وجود نداشته باشد نقاط قوت و ضعف مسئولین در پرده‏ای از ابهام می‏ماند و مردم با این رشد بالای سیاسی که دارند متوجه مسأله می‏شوند.

 وقتی مردم نقطه ضعف را فهمیدند و دیدند که مسئولین بدان توجهی نکرده‏اند آن وقت آنان را نادان فرض می‏کنند. این بهتر است که همه مسئولین را نادان فرض کنند و یا نقاط ضعف‏ها هرچه باشند با صداقت بیان گردد و روی آنها بحث شود؟! ایجاد زمینه شهامت در ابراز نظرات و انتقادات به عهده وسایل ارتباط جمعی خصوصاً مطبوعات است.

ما باید همه این را بپذیریم که هیچکس مطلق نیست، مطلق خداست. همه کم یا زیاد اشتباه می‏کنیم، باید عیب‏ها و ایرادها را دوستانه گفت و راه درست را از نادرست مشخص کرد.

اگر کسی صریحاً مطالب را نگوید مجامله کرده است و مجامله زمینه فساد را مهیا می‏کند، مجامله و سکوت در برابر کژی‏ها و کاستی‏ها مقدمه رشد افراد متملق و مجامله‏گر است. هر کس که در بیان عیب‏ها و نقایص کوتاهی کند از حقیقت‏گویان مجال ابراز عقیده را خواهد گرفت، هرچند نباید در بیان حقیقت لحن پرخاشگرانه و تندی داشته باشیم. روزنامه‏ها و همه وسایل ارتباط جمعی در این جهت لازم است که حق و حقیقت را با روشنی و صراحت لهجه برای مردم بیان کنند و از ثناگویی بیهوده و مجامله بپرهیزند زیرا در غیر اینصورت کم‏کم افراد انقلابی و مؤمن جای خود را به افراد متملق و مجامله‏گر خواهند داد و نتیجتاً انقلاب از درون فرو می‏پاشد و پوسته‏ای بیشتر باقی نمی‏ماند و در یک حرکت خرد شده و از بین می‏رود و در این مواقع است که کودتاها موفق می‏شوند.

به مناسبت "هفته معلم" - 17/2/1369

 


مسئله‏ای که می‏خواهم گوشزد کنم، آزادی بیان است. شکی نیست که آزادی باید در چارچوب اسلام باشد و شکی نیست، که هیچکس حق شکستن حریم رهبری را ندارد.

حرمت رهبری نظام اسلامی، از اصول خدشه‏ناپذیر انقلاب اسلامی ماست. همه باید به دستورات رهبری عمل کنند، ولی این بدان معنی نیست که ما نتوانیم از کس دیگری انتقاد کنیم. ریاست جمهوری، ریاست مجلس، ریاست قوه قضائیه، وزراء و همه و همه بحمدالله دارای آن جنبه انتقادپذیری هستند. انتقاد رهگشاست. انتقاد از هر کس موجب رشد و شکوفایی شعور عمومی است. اگر ما فکر کنیم، با انتقاد موجب تضعیف نهادی شده‏ایم، اشتباه است همه اشتباه می‏کنند، و همه مردم حق دارند آنچه که می‏فهمند بگویند. روزنامه‏ها و رادیو تلویزیون باید زمینه برخورد افکار را فراهم آورند و هم آحاد مردم حرفهای خود را هر چه هست بازگو کنند.

تنها دو چیز رعایت شود، اسلام و حرمت رهبری. مگر در کشورهای غربی که اینقدر در مجالسشان دعواست، نظامشان تضعیف شده است؟ این درگیری‏ها اگر ادامه پیدا کند، کم کم حساسیت‏ها کم می‏شود و جاذبه دعواها از بین می‏رود و تشنجی هم پیدا نمی‏شود. حال فرض کنیم تشنجی هم پیدا شود، زمین زیر و رو نمی‏شود.

ریشه نظام ما محکم و پرچمدار آن رهبر است حال هر چه می‏خواهد سر شاخه‏ها بهم بخورد مانعی ندارد. ولی اگر کسی حرفی از نزدیکی به غرب زد، چنان به آن پرخاش کردیم

که نتواند سر بلند کند، اگر کسی مایل به مبارزه با شرق شد، چنان او را متهم کردیم که نتوانست کلمه‏ای دیگر بگوید، چه می‏شود. نتیجه این می‏شود که تا بین دو نماینده دعوا شد، همه عصبانیتشان را با حرکت نامأنوس ابراز می‏دارند مثلاً اگر کسی معتقد بود که باید آمریکا در منطقه باقی بماند تا عراق را شکست دهد و یا او را از کویت بیرون کند بعد خودش خارج شود و بتواند از این تز دفاع کند، مصاحبه کند و بگوید که خطر عراق بزرگ را برای ایران و انقلاب خطرناک‏تر از آمریکا می‏داند و کسی هم که معتقد بود باید آمریکا از منطقه فوراً خارج شود، چه عراق از کویت بیرون برود یا نرود. فرض کنید دو وزیر، دو نماینده دو رئیس قوه دارای چنین دیدگاهی بودند، حرف بزنند دلایل خود را بگویند مردم خود انتخاب می‏کنند این به مراتب برای اسلام و انقلاب مفیدتر است از اینکه یک نفر مسئول دارای یک عقیده باشد و وقتی آن عقیده را ابراز می‏کند هیچکس هیچ نگوید یا همه بگویند این را اگر تکذیب کنید تضعیف است. اگر این را امروز پذیرفتیم مطمئن باشید فردا اگر به فلان مدیر کل چیزی بگوییم می‏گویند تضعیف است به استاندار می‏گوییم می‏گویند ضعیف است و ما زیر بار این به هیچوجه نباید برویم. چون بلاشک عاقبت به دیکتاتوری منتهی خواهد شد.

در دیدار با گروهی از آزادگان سپاه پاسداران انقلاب-    7/8/1379

 
دیدگاه ها (منتخبی از مواضع حجت‏الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینی)، ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چاپ سوم: 1383، ص18