تحلیل استانی انتخابات در دهه اخیر
بعد از انتخابات دوم خرداد ۱۳۷۶ که با مشارکت حدود ۸۰ درصد از واجدین حق رای برگزار شد و به حق عنوان ” حماسه ” گرفت ، تا آخرین انتخابات انجام گرفته در خردادماه ۱۳۸۸ بیش از یک دهه زمان گذشته و در این مدت میزان مشارکت در انتخابات در ایران با افت و خیز بسیار زیادی روبرو بوده است . دامنه کمینه و بیشینه نرخ مشارکت مردم در انتخابات در این دوره به نحوی است که بیانگر فقدان ثبات در نرخ مشارکت سیاسی در بین شهروندان می باشد .
برای انکه نگاه دقیقتری به آن داشته باشیم با استخراج و تحلیل نرخ مشارکت به تفکیک استانهای کشور،برخی از نقاط قوت و ضعف و چا لش های انتخاباتی آن را در این مقاله بازگو میکنم :
در انتخابات سال ۱۳۸۰ ریاست جمهوری هشتم ؛
در این دوره کمترین نرخ مشارکت مربوط به استانهای آذربایجان شرقی و کردستان بترتیب با ۰۷/۵۳ درصد و ۵۴/۵۳ درصد است . ( البته بالای ۵۰ درصد میباشد ) در این دوره بالاترین نرخ مشارکت در استان یزد با ۶۱/۸۹ درصد است . و اختلاف بین کمترین و بیشترین میزان مشارکت در استانها برابر با ۰۹/۳۶ و البته عددی قابل ملاحظه و چشمگیر است .
در انتخابات سال ۱۳۸۴ مرحله اول ریاست جمهوری نهم :
کمترین نرخ مشارکت مربوط به استان کردستان با ۳۷/۳۷ درصد و بیشترین میزان آن متعلق به استان ایلام با ۳۴/۸۰ درصد است . اختلاف بین این دو میزان مشارکت در انتخابات به عدد ۰۶/۴۳ می رسد که نسبت به رقم اختلاف نرخ مشارکت در سال ۱۳۸۰ بیشتر شده و معنا دار است .
در انتخابات سال ۱۳۸۴ مرحله دوم ریاست جمهوری نهم :
در این نوبت نیز استان کردستان با میزان ۹۶/۲۴ درصد کمترین نرخ مشارکت سیاسی را دارد و بیشترین میزان مشارکت دراستان کرمان با ۸۶/۷۷ درصد است . بازهم اختلاف بین کمترین و بیشترین نرخ مشارکت افزایش یافته و به ۹۰/۵۰ رسیده است . در این انتخابات در حالی که در استان کرمان تقریبا” سه چهارم شهروندان در انتخابات شرکت داشته اند و یک سوم واجدین شرایط رای شرکت نکرده اند ولی در کردستان برعکس کرمان ،سه چهارم شهروندان مشارکت نداشته و فقط یک چهارم در انتخابات شرکت نموده اند .
در انتخابات سال ۱۳۸۶ مجلس هشتم :
در این دوره کمترین نرخ مشارکت برای اولین بار به پایتخت کشور تعلق دارد و استان تهران نرخ ۲۲/۳۰ درصد( کمتر از ۵۰ درصد ) را تجربه می کند در حالی که بیشترین نرخ مشارکت را استان کهکیلویه و بویر احمد با ۰۹/۹۰ درصد تجربه می کند . بازهم اختلاف بین کمترین و بیشترین میزان مشارکت در بین استانها افزایش پیدا کرده و به عدد ۸۷/۵۹ رسیده است . به عبارت دیگر در مقام مقایسه و به نسبت جمعیت شهروندان استان کهکیلویه و بویر احمد سه برابر بیشتر از شهروندان استان تهران در انتخابات مجلس هشتم شرکت کرده اند .
مقایسه ی تغییرات نرخ مشارکت در استان ها نیز در انتخابات گوناگون جالب توجه است :
مثلا” در استان تهران که همواره میزان مشارکت در انتخابات در آن از میانگین کل کشور بیشتر بوده ، در انتخابات سا ل ۱۳۸۶ به یکباره شاهد ۲۰ درصد کاهش حضور شهروندان به نسبت میزان مشارکت در کل کشور هستیم و آنهم با ثبت کمترین میزان مشارکت در بین استانهای کشور . در استان قم در حالی که در انتخابات سال ۱۳۸۴ در مرحله دوم ریاست جمهوری نهم با میزان ۲۷/۷۷ درصد بیشترین میزان مشارکت در بین ۳۰ استان را دارد ولی در سال ۱۳۸۶ در انتخابات مجلس هشتم با ۳۰ درصد کاهش نسبت به انتخابات سال ۱۳۸۴ مواجه شده و به نرخ مشارکت ۱۷/۴۷ درصد ( کمتر از ۵۰ درصد ) رسیده است . مثا ل دیگر استان اصفهان است که در فاصله دو انتخابات مرحله دوم ریاست جمهوری نهم سا ل ۱۳۸۴ تا انتخابات مجلس هشتم در سال ۱۳۸۶ با حدود ۲۰ درصد کاهش روبرو شده و از ۶۰/۵۹ درصد به ۹۷/۳۶ درصد ( کمتر از ۵۰ درصد ) رسیده است .
البته مثالهایی در جهت افزایش نرخ مشارکت شهروندان در انتخابات نیز داریم : ۱-استان کردستان از میزان مشارکت با ۹۶/۲۴ درصد در مرحله دوم ریاست جمهوری نهم سال ۱۳۸۴ به میزان ۸۲/۴۴ درصد در انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۶ افزایش مشارکت را تجربه کرده است . ۲- در استان کرمانشاه نیز نرخ مشارکت در انتخابات از ۲۰/۵۱ درصد در مرحله دوم ریاست جمهوری نهم سال ۱۳۸۴به میزان ۶۸/۷۰ درصد در انتخابات مجلس هشتم در سال ۱۳۸۶ افزایش داشته است.۳- استان کهکیلویه و بویر احمد نیز نرخ مشارکت از میزان ۱۱/۷۶ در مرحله دوم ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ به میزان نرخ مشارکت برابر با ۰۹/۹۰ درصد در انتخابات مجلس هشتم سال ۱۳۸۶ افزایش مشارکت در انتخابات را دارد .
موضوع دیگر بررسی استان هایی است که میزان مشارکت شهروندان در انتخابات مختلف در این دوران به میزان کمتر از ۵۰ درصد رسیده است . در حالی که در انتخابات دوره هشتم ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۰ هیچ استانی میزان کمتر از ۵۰ درصد را در مشارکت سیاسی شهروندان نداشت ، ولی در انتخابات سال ۱۳۸۴ در مرحله اول ریاست جمهوری نهم ۲ استان ( کردستان و آذربایجان غربی ) و در مرحله دوم همان انتخابات ،۴ استان ( اردبیل ،کردستان ،آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی ) و نیز در انتخابات سال ۱۳۸۶ مجلس هشتم ، ۶ استان ( اصفهان ، تهران ، قم ، مرکزی ، یزد و کردستان ) تجربه ی کاهش میزان نرخ مشارکت شهروندان در انتخابات به کمتر از ۵۰ درصد را دارا شدند . و در حالی که در ۲ مرحله ی انتخابات ریاست جمهوری نهم سال ۱۳۸۴ ، استانهای غربی و کرد و ترک نشین تجربه ی مشارکت کمتر از ۵۰ درصد را داشتند ، در انتخابات سال ۱۳۸۶ مجلس هشتم این موضوع به استانهای مرکزی و مهم ایران ( تهران و قم و اصفهان ) راه پیدا کرد و گسترش یافت .
کاهش محسوس مشارکت سیاسی در قالب انتخابات از یک طرف و گسترش اختلاف نسبی بین استانها در میزان مشارکت سیاسی آنها از طرف دیگر در دوره زمانی منتهی به دوره ی اول دولت آقای احمدی نژاد ،نشان از نارضایتی نسبی شهروندان از سیا ستها و برنامه های دولت در حوزه سیاسی دارد و چون برای ابراز نارضایتی شهروندان، گزینه ی آرام و بی درد سر تری بجز گزینه ی عدم مشارکت در انتخابات قابل تصور نیست ،لذا رای دهندگان در ایران ، همواره مشارکت بسیار زیاد و بالای ( انفجاری ) سیاسی خود را زمانی بروز داده اند که فکر کرده اند می توانند با حضور خود تغییر محسوسی در گفتمان سیاسی حاکم در جامعه ایجاد کنند که شاهد این ادعا نیز مشارکت بالای عمومی شهروندان در دوم خرداد ۷۶ و در ۲۲ خرداد ۸۸ است واین در حالی است که شاهد کاهش نرخ مشارکت در انتخابات در مدت زمان طولانی قبل از این دو مقطع هستیم. قبل از خرداد ۷۶ نیز میزان مشارکت به نحو محسوسی کاهش یافته بود .
نتایج تحلیلی استانی انتخابات در کشور در سال ۱۳۸۸ ( ریاست جمهوری دهم ) :
برای تحلیل نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ نیازمند تحلیل و بررسی دوره قبلی انتخابات در سال ۱۳۸۴ هستیم ولی قبل از آن ذکر نتایجی از ادوار قبلی انتخابات ریاست جمهوری در ایران خالی از لطف نیست : در ادوار مختلف انتخابات ریاست جمهوری قبل از دوم خرداد ۷۶ همواره نرخ مشارکت در استان تهران در مقام مقایسه با کل کشور ،کمتر بوده است و استثناء آن فقط اولین دوره ریاست جمهوری در سال ۱۳۵۸ است که علت آن میتواند تعداد بسیار زیاد کاندیداها ( ۱۰۶ ) نفر و حضور بی قید و شرط تمام گروه ها و احزاب سیاسی در آن دوره باشد . ولی پس از دوم خرداد مقدار مشارکت استان تهران در اغلب موارد بیشتر از میزان مشارکت متوسط کل کشور است بجز انتخابات مجلس هشتم در سال ۱۳۸۶ که اعمال محدودیت های قانونی از یک سو و یک دست شدن و هماهنگی نامزد های کرسی های مجلس شورا با دولت می تواند از علت های آن باشد .
در حالی که در قبل از دوم خرداد کمترین میزان مشارکت در انتخابات ادوار ریاست جمهوری در چندین دوره متعلق به استان سیستان و بلوچستان بود ولی پس از دوم خرداد برای چند دوره استان کردستان کمترین میزان مشارکت در انتخابات را دارا است . مشارکت های بالای ۸۰ درصد نیز در اغلب ادوار انتخابات ریاست جمهوری ، قبل و بعد از دوم خرداد در استانها قابل مشاهده است : از جمله در دوره ی اول : استان مرکزی با ۸۸ درصد ؛در دوره ی دوم: استان سمنان با ۸۳ درصد ؛ در دوره ی چهارم : استان مرکزی با ۹۶ درصد ؛در دوره ی پنجم : استان ایلام با ۸۰ درصد ؛در دوره ی هفتم : استان لرستان با ۱۰۶ درصد ؛ در دوره ی هشتم : استان یزد با ۸۹ درصد ؛ در دوره ی نهم مرحله ی اول : استان ایلام با ۸۰ درصد و در دوره ی دهم : استانهای مازندران و یزد با ۱۰۰ درصد .که البته نرخ مشارکت انتخابات دوره ی هفتم ( ۲ خرداد ) در استان لرستا ن با دخالت وزارت کشور مورد نقد و بررسی و اصلاح قرار گرفت . این ارقام بالاتر از ۸۰ درصد در حالی است که در ادوار گذشته در انتخابات ریاست جمهوری در ایران فقط در دو دوره مقدار مشارکت شهروندان به میزان بسیار زیاد و بالا اتفاق افتاده است : دوم خرداد ۷۶ با ۸۰ درصد و ۲۲ خرداد ۸۸ با ۸۵ درصد .
نگاه جدیدی به نتایج استانی انتخابات مرحله اول ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴
رقابت انتخاباتی بین کاندیداهای مرحله ی اول انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ نهایتا” منجر به راهیابی ۲ نفر اول ( هاشمی و احمدی نزاد ) به مرحله ی دوم شد . در مرحله ی اول انتخابات ۸۴/۶۲ درصد از واجدین شرایط کل کشور در انتخابات شرکت کردند . که قریب به ۲۹ میلیون و ۳۰۰ هزار رای را شامل می شود . از این تعداد به ترتیب آقایان هاشمی ۱۳/۲۱ درصد ؛ احمدی نژاد ۳۳/۱۹ در صد ؛ کروبی ۲۴/۱۷ درصد ؛ قالیباف۹۰/۱۳ درصد ؛ معین ۸۸/۱۳ درصد ؛ لاریجانی ۸۵/۵ درصد و مهر علیزاده ۳۹/۴ درصد از آراء را کسب کردند و دو نفر اول به مرحله ی دوم راه پیدا کردند .
رتبه بندی پیشنهادی و جدید !
اگر با فرض رتبه بندی جدید و با این شرح که بر اساس رتبه هر یک از کاندیدا ها در استانها برای هر کدام ازآنها جدول امتیاز تهیه کنیم به نتایج جدیدی می رسیم که با نتیجه ی کلی فوق که بر مبنای جمع کل آراء نامزد ها در سراسر کشور مطابقت دارد- و البته نتیجه ی رسمی نیز همان است ؛- اندکی تفاوت دارد و می تواند تا حدودی علت نارضایتی برخی از کاندیدا ها را بیان کند .
با دقت در جدول آمار آراء نامزد های هفت گانه در مرحله ی اول انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ در استانها نتایج ذیل قابل استخراج است :
۱- اقای احمدی نژاد توانسته است در ۸ استان مقام اول ، در یک استان مقام دوم و در ۷ استان مقام سوم را کسب نماید . بنا بر این در ۱۶ استان دارای رتبه است .
۲- آقای کروبی در ۱۰ استان مقام اول ،در ۵ استا ن رتبه ی دوم و در ۳ استان رتبه ی سوم را کسب کرده و جمعا” در ۱۸ استان رتبه دارد .
۳- آقای قالیباف در ۲ استان اول و در ۲ استان دوم و در ۹ استان رتبه ی سوم را دارد و جمعا” در ۱۳ استان رتبه دارد .
۴- آقای معین در در یک استان اول و در ۴ استان دوم و در ۵ استان سوم شده و جمعا” در ۱۰ استان رتبه دارد .
۵- آقای لاریجانی در یک استان اول و در یک استان هم دوم شد و جمعا” در ۲ استان رتبه کسب نمود .
۶- آقای مهر علیزاده در ۳ استان اول شد و در یک استان هم سوم شد و جمعا” در ۴ استان رتبه دارد .
۷- آقای هاشمی در ۵ استان اول ؛ در ۱۶ استان دوم و در ۶ استان سوم شد و جمعا” در ۲۷ استان رتبه دارد .
۸- فقط سه نفر از نامزد ها هر یک به تنهایی توانستند در این مرحله بیش از نصف بعلاوه یک رای ( بالاتر از ۵۰ درصد آراء ) را البته فقط در یک استان کسب کنند: ( احمدی نژاد : استان قم ؛ کروبی : استان لرستان ؛ و معین : استان سیستان و بلوچستان )
با توضیحات فوق اگر برای هر کاندیدا یی که توانسته است در استانها رتبه ی اول را کسب کند ۳ امتیاز و برای رتبه ی دوم ۲ امتیاز و برای رتبه ی سوم یک امتیازرا در نظر بگیریم و برای کاندیدایی که توانسته تا بیش از نصف بعلاوه یک رای را در استانها کسب کند برای هر مورد ۳ امتیاز اضافه تر در نظر بگیریم ، با فرض فوق جمع امتیازات و رتبه بندی ۳ نفر اول به شرح ذیل است :
۱- هاشمی ۵۳ امتیاز
۲- کروبی ۴۶ امتیاز
۳- احمدی نژاد ۳۶ امتیاز
ولی همانطور که می دانید انتخابات ریاست جمهوری در سراسر کشور انجام گرفته و سراسر کشور بعنوان یک حوزه ی انتخابیه و رای گیری شناخته می شود بنا بر این تمام آراء کاندیداها در سراسر کشور و در تمام صندوق های اخذ رای جمع می شود ؛ فلذا هر چند که آراء یک کاندیدا در یک استان بسیار کم هم که باشد تاثیر گذار است ، از آنجایی که هر رای دهنده در سراسر کشور فقط نام یک نفر را در برگ رای می نویسد و این حق همگانی و برابر است ، تمام آرا با یکدیگر جمع شده و جمع جبری تمام آراء در تمام استانها تعیین کننده ی رتبه ی واقعی کاندیدا خواهد بود .
حال ببینیم هر یک از سه نفر اول مرحله ی اول انتخابات ریاست جمهوری در سال ۸۴ در کدام استانها دارای رتبه بودند :
۱) هاشمی در استانهای : زنجان ؛ کرمان ؛ گیلان ؛ مرکزی و یزد اول شد . و در استانهای : آذربایجان غربی و آذر بایجان شرقی ؛ بوشهر ؛ تهران ؛ خراسان جنوبی ؛ خراسان رضوی ؛ خوزستان ؛ سمنان ؛ سیستان و بلوچستان ؛ فارس ؛ قزوین ؛ قم ؛ کرمانشاه ؛ بویر احمد ؛ لرستان و مازندران دوم شد . و در استانهای : اردبیل ؛ اصفهان ؛ خراسان شمالی ؛ کردستان ؛ گلستان و همدان سوم شد . وی در استانهای ایلام و چهار محال و بختیاری هم رقابت نزدیکی با نفر سوم این استانها داشت و در تمام استانها بالاتر از ۱۰ درصد آراء را کسب نموده است .
۲) احمدی نژاد در استانهای : اصفهان ؛ تهران ؛ چهار محال و بختیاری ؛ خراسان جنوبی ؛ سمنان ؛ قزوین ،؛ قم و همدان اول شد و در استان زنجان دوم شد و در استانهای : آذر بایجان شرقی ؛ بوشهر ؛خراسان رضوی ؛ خوزستان ؛ مازندران ؛مرکزی و هرمزگان سوم شد و در استانهای فارس و لرستان با نفر سوم این استانها رقابت نزدیکی دارد . وی در ۸ استان ، کمتر از ۱۰ درصد آراء استان را کسب نمود.
۳) کروبی در استانهای ایلام ؛ بوشهر ؛ خوزستان؛ فارس ؛ کردستان ؛ کرمانشاه ؛ کهکیلویه و بویر احمد ؛ گلستان ؛ لرستان و هرمزگان اول شد . در استانهای چهار محال و بختیاری ؛ خراسان شمالی ؛ گیلان ؛ مرکزی و همدان دوم شد و در استانهای : سیستان و بلوچستان ؛ قزوین و کرمان سوم شد . ایشان در ۶ استان کمتر از ۱۰ درصد آراء استان را کسب نمود .
حال ببینیم در مرحله ی دوم انتخابات ریاست جمهوری نهم در سال ۱۳۸۴ و در فاصله ی یک هفته یعنی از ۲۷ خرداد لغایت ۳ تیر چه اتفاقی افتاد و اراء نامزدها در مرحله ی دوم چه تغییراتی پیدا کرد .
آراء احمدی نژاد : در حالی که وی در مرحله ی اول در ۸ استان اول شده بود در مرحله ی دوم توانست در ۲۶ استان بیش از نیمی از آراء را کسب کند . بالاترین در صد رای او با بیش از ۷۰ درصد در همان ۶ استان از ۸ استان قبلی بود که در مرحله ی قبل در آن ها اول شده بود و در ۲۰ استان نیز بین ۵۰ الی ۷۰ درصد آراء را کسب کرد .
آراء هاشمی : در حالی که در مرحله ی اول در ۵ استان اول شده بود در مرحله ی دوم فقط در یک استان ( سیستان و بلوچستان ) توانست بیش از نیمی از آراء را کسب کند و در مابقی استانها حتی در همان ۵ استان که در مرحله ی قبل اول شده بود ؛ انتخابات را به رقیب واگذار کرد . در سه استان نیز رقابت بین این دو نزدیک بود به این شرح : کرمانشاه ؛احمدی نژاد ۵۹/۴۸ درصد و هاشمی ۰۲/۴۷ درصد .
لرستان ؛احمدی نژاد ۶۹/۴۹ درصد و هاشمی ۷۶/۴۷ درصد .کردستان ؛احمدی نژاد ۶۰/۴۹ درصد و هاشمی ۳۷/۴۲ درصد . این در حالی است که درصد آراء ۲ رقیب انتخاباتی در مرحله ی اول در این ۳ استان به این شرح بود : کرمانشاه ؛ احمدی نژاد ۱۶/۹ درصد هاشمی ۹۰/۱۷ درصد . لرستان ؛ احمدی نژاد ۵۴/۸ درصد هاشمی ۸۴/۱۴ درصد کردستان ؛ احمدی نژاد ۷۹/۵ درصد هاشمی ۹۹/۱۳ درصد ،بنا بر این هاشمی حتی در استانهایی نیز که در مرحله ی اول ۲ تا ۳ برابر احمدی نژاد رای آورده بود در مرحله ی دوم ناموفق بود خصوصا” در استان کرمان در مرحله ی اول احمدی نژاد ۸۵/۱۰ درصد آراء را داشت و هاشمی ۳۲/۴۰ درصد ولی در مرحله ی دوم هاشمی ۹۷/۴۷ درصد آراء را کسب کرد و احمدی نژاد ۷۱/۵۰ درصد آن را ( ۵ برابر مرحله ی اول ) . بطور کلی احمدی نژاد توانست تا با ۲ قطبی کردن انتخابات و بر انگیختن رای دهندگان در برخی از استانها آراء خود را در مرحله ی دوم نسبت به مرحله ی اول تا چند برابر افزایش دهد و بطور میانگین در کل کشور نیز ۱/۳ برابر رای بیشتر کسب کرد و پیروز شد . در برخی از استانها میزان افزایش آراء احمدی نژاد به نسبت مرحله ی اول در مرحله ی دوم به این شرح است : خراسان شمالی ۲/۹ برابر .اردبیل ۹ برابر . سیستان و بلوچستان ۱/۸ برابر . لرستان ۸/۵ برابر . مازندران ۵/۵ برابر . کرمان حدود ۵ برابر . احمدی نژاد حتی در ۷ استان که در مرحله ی اول کمتر از ده درصد آراء را کسب کرده بود هم در مرحله ی دوم پیروز شد از جمله در استان اردبیل که قبلا” استاندار آن بود و از ۹/۶ درصد به ۶۳ درصد رسید .!
دکتر کلانتری استاد دانشگاه اصفهان که این نتایج را دور از انتظار و شگفت انگیز نامیده است دلیل اصلی آن را تصمیم انفرادی رای دهندگان بجای تبعیت از حزب یا دسته ای خاص می داند زیرا آراء نامزد های همسو با هاشمی در مرحله ی اول کمک چندانی به او در مرحله ی دوم نکرد . ولذا باید گفت ؛ در این فاصله ی یک هفته فقط احساسات عامه تعیین کننده بود و بس .
نگاهی به نتایج انتخابات ریاست جمهوری دهم در استانها در سال ۱۳۸۸
( راهبرد مشارکت حداکثری )
در سال ۱۳۸۸ و با انتخاب راهبرد ” مشارکت حداکثری ” ؛ میزان مشارکت شهروندان در کل کشور به بالاترین میزان ( ۸۵ درصد ) رسید . این در حالی است که پس از دوم خرداد ۷۶ هیچگاه در ایران میزان مشارکت سیاسی شهروندان حتی به ۷۰ درصد هم نرسیده بود و بلعکس در انتخابات قبل از آن مانند ریاست جمهوری هشتم و نهم –هر دو مرحله – و مجلس هفتم و هشتم همواره با نزول معناداری مواجه بود به نحوی که در آخرین انتخابات قبل از سال ۱۳۸۸ به حدود ۵۰ درصد رسیده بود . بنا بر این در این مقطع زمانی با توجه به مطالب قبلی در خصوص آمار نرخ مشارکت سیاسی در استانها و تغییرات نسبی آن در این دهه ؛ لزوم طرح راهبردی و محوری” مشارکت حداکثری ” قابل توجیه و تحلیل است .
البته انتخابات سال ۱۳۸۸ با میزان ۸۵ درصد مشارکت شهروندان میانگین کم سابقه ای را در ایران بجا گذاشت که فقط با انتخابات همه پرسی قانون اساسی در سال ۱۳۵۸ با نرخ مشارکت ۸۴ درصد قابل مقاسیه است . گفتنی است که در ایران فقط در چند انتخابات میزان مشارکت سیاسی شهروندان به ۸۰ درصد و بالاتر رسیده است : اول قانون اساسی سال ۵۸ با ۸۴ درصد ؛ دوم ریاست جمهوری سوم سال ۱۳۶۰ با ۸۳ درصد و سوم ریاست جمهوری هفتم با ۸۰ درصد .از این آمار این نتیجه گرفته می شود که در ایران مشارکت بالا همواره در انتخابات و مقاطع زمانی بسیار مهم صورت گرفته است .
نتایج استانی انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ :
اول : حد اقل میزان مشارکت در بین استانها در این انتخابات نیز همانند یک دهه قبل مربوط به استان کردستان است با ۷۱/۶۴ درصد اما قابل ذکر است که افزایش نرخ مشارکت در این استان به حدی است که بیش از نیمی از شهروندان استان کردستان در انتخابات شرکت کرده اند در حالی که در انتخابات قبلی این میزان کمتر از ۵۰ درصد بود .( ۸۲/۴۴ درصد در انتخابات مجلس هشتم )
دوم : فقط ۲ استان در کل کشور قبل از انتخابات سال ۱۳۸۸ میزان مشارکت مشابه با این انتخابات را تجربه کرده بودند :استان سیستان و بلوچستان در سال ۸۴ مرحله اول ریاست جمهوری نهم برابربا ۴۴/۷۴ درصد و در سا ل ۸۸ برابر با ۲۲/۷۵ درصد و استان کهکیلویه و بویر احمد در سال ۸۶ انتخابات مجلس هشتم برابر با ۰۹/۹۰ درصد و در سال ۸۸ برابر با ۶۹/۸۸ درصد .
سوم : در ۲ استان مازندران و یزد با بر جا گذاشتن حد نصاب جدید به ترتیب با میزان مشارکت ۲۴/ ۱۰۰درصد و ۰۸/۱۰۰ درصد بالاترین میزان مشارکت را در بین استانها داشتند به عبارت دیگر تمام واجدین شرایط حق رای در این ۲ استان توانستند پای صندوق های اخذ رای حاضر شوند و حتی اندکی هم بیشتر !که علت آن را در چند مورد بیان کرده اند : ا- مهاجر پذیری ۲- جمعیت دانشجویی ۳-ازادی رفت و آمد بین استانها ۴- مسافرت و گردش و …
البته میزان مشارکت بالا و حداکثری در بین معدود استانهای کشور قبلا” نیز اتفاق افتاده بود برای مثال : استان یزد با ۱۶/۸۹ درصد در سال ۱۳۸۰ ریاست جمهوری هشتم ؛استان ایلام با ۸۰ درصد در سال ۸۴ مرحله ی اول ریاست جمهوری نهم ؛ استان کرمان با ۸۶/۷۷ درصد در مرحله ی دوم سال ۱۳۸۴ ریاست جمهوری نهم و استان کهکیلویه و بویر احمد با ۰۹/۹۰ درصد در سال ۱۳۸۶ مجلس هشتم . بنا بر این در انتخابات سال ۱۳۸۸؛ ۲ استان بالاتر از ۱۰۰ درصد ؛۵ استان بین ۹۰-۱۰۰ درصد ؛ ۱۷ استان بین ۸۰-۹۰ درصد و ۵ استان بین ۷۰-۸۰ درصد مشارکت در انتخابات را دارا بودند و آخرین استان نیز کردستان بود با ۷۱/۶۴ درصد . این افزایش چشمگیر و بسیار زیاد در میزان مشارکت سیاسی شهروندان نسبت به انتخابات قبلی و سراسری در کشور به حدی است که از آن بعنوان” انفجار مشارکت سیاسی ” یاد میگردد . زیرا هرچند که در کل کشور میزان مشارکت سیاسی به نسبت انتخابات مجلس هشتم در سال ۱۳۸۶ با میزان ۲۹/۵۱ درصد به میزان ۸۵ درصد در سال ۱۳۸۸ رسیده است اما در برخی از استانها شاهد افزایش تا حدود ۱۰۰ الی ۲۰۰ درصد در میزان مشارکت سیاسی شهروندان هستیم .
مقایسه میزان تغییرات مشارکت برخی استانها درانتخابات سال ۸۸ بنسبت سال ۸۶
استان اصفهان سال ۸۶ ؛۹۷/۳۸ درصد سال ۸۸ ؛۲۷/۸۸ درصدافزایش ۲/۲ برابر
استان یزد سال ۸۶؛ ۴۷/۴۶ درصد سال ۸۸ ؛۰۸/۱۰۰ درصد افزایش ۱/۲ برابر
استان تهران سال ۸۶؛ ۲۲/۳۰ درصد سال ۸۸؛ ۶۹/۸۵ درصد افزایش ۸/۲ برابر
استان مازندران سال ۸۶؛ ۲۹/۵۴ درصد سال ۸۸ ؛۲۴/۱۰۰ درصد افزایش ۸/۱ برابر
استان مرکزی سال ۸۶ ؛۴۵/۴۸ درصد سال ۸۸ ؛۷۵/۸۸ درصد افزایش ۸/۱ برابر
استان قم سا ل ۸۶ ؛۱۸/۴۷ درصد سال ۸۸ ؛۳۱/۹۱ درصد افزایش ۹/۱ برابر
نتیجه اینکه روند تبلیغا ت و حرکت های کاندیداها خصوصا” آقای احمدی نژاد توانست با تاثیر گذاری زیاد بر شهروندان اولا” میزان مشارکت سیاسی در کل کشور را بهبود چشمگیری بدهد ثانیا” در ۳ استان اصلی و مرکزی ایران ( تهران ,اصفهان و قم ) که در انتخابات سال ۸۶ کمترین میزان مشارکت را داشتند شاهد بیشترین میزان افزایش مشارکت سیاسی هستیم و درمجموع ؛ رقابت بسیار حاد و جدی بین ۲ کاندیدا را شاهد بودیم .
نتایج انتخابات سال ۱۳۸۸ ریاست جمهوری دهم در استانها :
در مجموع احمدی نژاد در ۲ استان کمتر از ۵۰ درصد از آراء را کسب کرد : آذر بایجان غربی و سیستان و بلوچستان . در ۷ استان هم میزان رای او بین ۵۰ تا ۶۰ درصد است : اردبیل , آذربایجان شرقی , تهران ,کردستان ,کرمانشاه ,گلستان و یزد و در مابقی استانها نیز ۶۰ تا ۸۰ درصد رای داشت . کمترین رای او در سیستان و بلوچستان با ۹/۴۳ درصد و بیشترین رای در استانهای کرمان و سمنان با ۷۷ درصد است .
میر حسین موسوی در ۱ استان بیش از ۵۰ درصد رای داشت : سیستان و بلوچستان . و در ۶ استان بین ۴۰ الی ۵۰ درصد از آراء را کسب کرد : آذر بایجان شرقی , آذر بایجان غربی ,اردبیل ,تهران ,کردستان و یزد و در مابقی استان ها بین ۲۰ تا ۴۰ درصد از آراء را اخذ نمود . کمترین رای میر حسین در استان سمنان با ۲/۲۰ درصد و بیشترین رای او در استان سیستان و بلوچستان با ۴/۵۳ درصد بود .
حال ببینیم آراء احمدی نژاد در استانها در مقایسه با سال ۸۴ چه تغییراتی را دارد :
رای احمدی نژاد در سال ۸۸ به نسبت سال ۸۴ در ۸ استان با کاهش نسبی و در ۲۲ استان با افزایش نسبی مواجه شد . استانهایی که تغییرات آراء احمدی نژاد در آنها بیش از ۱۰ درصد بود به این شرح است : در استانهای آذربایجان شرقی ۱۱ درصد , آذربایجان غربی ۱۳ درصد ,اردبیل ۱۲ درصد ,تهران ۱۱ درصد و یزد ۱۱ درصد کاهش داشت و در استانهای : ایلام ۱۲ درصد ,خراسان شمالی ۱۴ درصد ,کهکیلویه و بویر احمد ۱۰ درصد ,فارس ۱۲ درصد , لرستان ۲۱ درصد و کرمان ۲۷ درصد افزایش داشت . کاهش آراء احمدی نژاد در استانهای آذری زبان و تهران و یزد امری طبیعی و افزایش آن در استانهای کم برخوردارنیز طبیعی است و افزایش زیاد آراء او در استان کرمان هم به شیوه ی تبلیغات او در مواجهه با هاشمی قابل تحلیل و توجیه است .
نسبت رای احمدی نژاد به کل آراء ماخوذه در کل کشور با وجود پیروزی او در سال ۸۸ و افزایش میزان مشارکت سیاسی شهروندان به نسبت سال ۸۴ از حدود ۶۰ درصد به میزان ۸۵ درصد ؛ با تغییر کمی روبرو شد و افزایش نسبی اندکی داشت زیرا وی در سال ۸۴ ؛ ۶۲ درصد کل آراء را کسب کرده بود و در سال ۸۸ ؛ ۶۳ درصد آراء کل کشور را اخذ کرد بنا براین تلاش وی برای تداوم قدرت و خدمت در پست ریاست جمهوری , به حفظ میزان درصد آراء قبلی وی انجامید و موفق به پیروزی در رقابت انتخاباتی سا ل ۱۳۸۸ شد .
مزید اطلاع خوانندگان عزیز تعداد واجدین شرایط حق رای استانها را در سال ۸۸ در جدل ذیل می اوریم تا بتوانند مقایسه مورد نظر را بین استانها انجام دهند:
نام استان تعداد واجدین حق رای در سال ۸۸
تهران ۸,۷۹۶۴۶۶
خراسان رضوی ۳,۴۲۵۸۸۲
اصفهان ۲,۹۸۷۹۴۶
فارس ۲,۸۴۲۲۰۹
خوزستان ۲,۸۰۱۶۴۴
آذربایجان شرقی ۲,۴۶۱۵۵۳
مازندران ۱,۹۱۵۲۴۰
آذربایجان غربی ۱,۸۸۳۱۴۴
کرمان ۱,۷۳۸۲۸۰
گیلان ۱,۵۷۶۰۴۶
سیستان و بلوچستان ۱,۳۰۶۳۲۴
همدان ۱,۲۵۶۲۵۰
کرمانشاه ۱,۲۳۱۶۷۲
لرستان ۱,۱۲۴۹۴۰
گلستان ۱,۰۵۹۷۶۹
کردستان ۹۴۳۸۱۸
هرمزگان ۹۱۹۹۰۵
مرکزی ۸۸۵۵۵۷
اردبیل ۸۰۴۸۸۱
قزوین ۷۴۹۲۰۵
قم ۶۵۵۹۸۸
زنجان ۶۳۲۱۶۰
یزد ۶۰۹۳۴۱
بوشهر ۵۸۰۸۲۲
چهارمحال و بختیاری ۵۶۲۲۳۸
خراسان شمالی ۴۸۴۳۲۶
خراسان جنوبی ۴۴۵۴۸۰
سمنان ۴۳۶۴۹۲
کهکیلویه و بویر احمد ۴۱۵۶۹۴
ایلام ۳۵۷۶۸۷
۱۵ استان بالای جدول دارای ۳۵ میلیون و ۱۵ استان پایین جدول دارای ۱۱ میلیون نفر واجدین حق رای هستند بعبارت دیگر اثر وزنی کل ۱۵ استان اول سه برابر ۱۵ استان دوم است