جایگاه اندیشه های امام خمینی(ره) در بیداری اسلامی

صدور انقلاب یکی از موضوعاتی است که به صورت طبیعی بعد از هر انقلاب صورت می گیرد و همچنین می تواند یکی از آرمانهای انقلاب باشد. بسته به نوع آرمانهای انقلاب و شیوه تحقق آن و منطقه ای، ملی یا جهانی بودن آرمانهای آن تحقق یا عدم تحقق و مدل صدور انقلابها صورت بندی می شود.
انقلاب اسلامی ایران نیز بر اساس ایدئولوژی اسلامی خود و شرایط ویژه آن با موضوع صدور انقلاب و همچنین مخالفت با آن در داخل و خارج خود مواجه بوده است، اقدامات متعددی در این زمینه صورت گرفته و حتی نهادهایی برای پیگیری آن تاسیس شده است. بررسی روند این پدیده می تواند راهگشای مناسبی برای نقد و ارزیابی و بررسی ظرفیتهای احتمالی تداوم آن باشد. امام خمینی(ره) در این باره می فرمایند: «معنای صدور انقلاب ما، این است که همه ملتها بیدار شوند، و همه دولتها بیدار شوند، خودشان را از این گرفتاریهایی که دارند نجات بدهند.»
دیدگاه وسیع بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران به این موضوع در شرایطی که دنیا به سوی جهانی شدن، می رود، ضرورت طرح بحث این امر را بیشتر می کند. ابعاد مختلف این موضوع را در گفتگو با دکتر حسن علی اکبری، عضو هیأت علمی دانشگاه امام حسین (ع) بررسی می کنیم که در ادامه مشروح آن می آید:

* با گذشت سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، ضرورت صدور پیام انقلاب اسلامی و جهانی شدن آرمانهای امام (ره) تا چه میزان اهمیت دارد؟
** اصولاً پیام اصلی وقوع انقلاب اسلامی در فضای بین المللی موجود، پیام ضرورت تحول و نیاز به ارائه الگوهای جدیدی از اندیشه و عمل برای بشریت بود. مردمی که تجربه های گوناگون نظامهای غربی و در بلوک شرق تجربیات نظامهای شرقی را به انضمام تمام پیشینه های امپراتوری و استبدادهای گذشته با خود داشتند و نتوانسته بودند به زندگی اجتماعی با نظامات صحیح دست یابند، احساس خلا می کردند.
یکی از علل توجه به آرمانهای انقلاب اسلامی هم پر کردن این خلا بشری بود. با تثبیت نظام انقلاب اسلامی به عنوان نظامی که حامل مردم سالاری دینی بود، عملاً قابلیت خود را برای الگو به جهانیان نشان داد و هر چه زمان گذشت، بر این قابلیت افزون گشت و شاهد این نقش هم مخالفتهای جدی نظامهای استبدادی و امپریالسیم جهانی با انقلاب اسلامی است. در حال حاضر هم وحشت سران غرب از طرح این الگو و موفقیت آن در ارائه نظام سیاسی کارآمد، پیشرفت همراه با عدالت، ارتباط نزدیک و صمیمی با مردم و نشان دادن جایگاه معنویت و دین در اداره جامعه است.
اگر جهان غرب بشدت نسبت به کشور ما حساس است از تثبیت الگوی جمهوری اسلامی ایران در عرصه جهانی، نگران است. انقلاب اسلامی با پیروزی خود روز به روز به سمت اهداف خود پیش رفت، هرچه به قله های نهایی، یعنی جلب نظر مردم جهانی نزدیکتر می شود، نگرانی دشمنان و اذیت و آزار آنان هم افزون می گردد. در واقع در این مرحله با توجه به گامهای بلندی که برای تحقق اهداف انقلاب برداشته ایم، اهمیت ضرورت پیگیری این اهداف نه تنها کم نشده، بلکه شدت پیدا کرده است.

* آیا تحقق پیش بینی های حضرت امام خمینی (ره) درباره تحولات جهانی، در موضوع صدور انقلاب تأثیری داشته است؟
** قطعاً، امروزه تحولات جهانی نشان داده که دیدگاه های حضرت امام خمینی(ره) در عرصه جهانی محقق شده، دیدگاه های ایشان در مورد فروپاشی شوروی سابق، آینده رژیمهای منطقه، سرنوشت صدام و خطرهای رژیم بعثی در منطقه، شاهدی بر این مدعاست.
ایشان در مورد بیداری جهان اسلام و به طور کلی قیام و نهضت محرومان عالم پیش بینی کرده بودند و یکی پس از دیگری شاهد وقوع این پیش بینی ها هستیم. در این مرحله توجه و دقت نظر داشتن به آنچه حضرت امام (ره) برای این انقلاب انتظار داشتند، بیشتر شده و صدور پیامهای انقلاب و اندیشه های حضرت امام خمینی (ره) برای بیداری بشریت اهمیت بالایی دارد و به نظر می رسد تحولات دنیا شواهد و قرائن و دلایل درستی تحلیل بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در بیداری ملتهاست. امروز نقش مردم در جوامع مختلف تعیین کننده تر از گذشته شده است، به همین دلیل طرحهای دولتهای مستکبر ناکام می ماند.
به عنوان نمونه طرح «خاورمیانه بزرگ» آمریکا در منطقه ما، موضوع جهانی سازی و تبدیل آمریکا به قطب قدرت جهانی، جنگ در عراق و افغانستان همه با شکست روبرو شد، به همین دلیل در دولت جدید خود شعار تغییر را در صدر سیاستهای خود قرار داده اند.
دلیل همه این شکستها، همراهی ملتها با جریان حق جویانه انقلاب است. اینها بیانگر قبول مردم جهان و تحقق مطالبات امام خمینی (ره) در سطح جهانی است.
این است که با سرمایه گذاریهای سنگین نظامی و اقتصادی غرب در کشورهای همسایه ایران، به اهداف خود نمی رسد زیرا پرتوی مقاومت انقلاب اسلامی ایران در این کشورها هم نفوذ کرده و اینها دستاوردهای اندیشه امام راحل(ره) در دیگر ملل جهان است. دشمنان ما پس از شکست در جنگ تحمیلی، عملاً در چهار جنگ عراق، افغانستان، مقاومت 33 روزه لبنان و مقاومت 22 روزه مردم فلسطین شکست مفتضحانه ای را چشیدند.
فلسفه ناکامی های دشمنان در این جنگها را باید در حضور اندیشه های حضرت امام (ره) و روح مقاومتی که از تفکرات ایشان سرچشمه می گرفت، جستجو کرد. با این تفاسیر ضرورت صدور انقلاب و اندیشه های امام راحل (ره) اهمیت بیشتری می یابد. لذا با طی مسیر تا اینجا، ادامه این حرکت برای تحقق کامل اهداف انقلاب اسلامی در حوزه صدور این ارزشهای انقلابی تلاش بیشتری باید انجام شود.

* آیا جهانی شدن چهره و اندیشه های امام خمینی (ره) به عنوان بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران می تواند سنگ بنای صدور آرمانهای انقلاب باشد؟
** در حال حاضر اندیشه های حضرت امام خمینی (ره) تا حدود زیادی رواج یافته و با وجود شیطنتهایی که برای محصور و محدود کردن این اندیشه ها وجود داشته، امروزه ملتها درواقع حرف امام (ره) را می زنند. جریانهای شکل گرفته در دنیای کنونی استمرار همان اندیشه هاست. حتی ممکن است به نام حضرت امام(ره) نباشد و یا اینکه مردم آنجا شناخت کافی از ایشان نداشته باشند، اما برای مثال جریان ستیز با امپریالیسم در کنار خود آمریکایی هاست. زمانی اسرائیل ادعای فتح نیل تا فرات را داشت، این ادعا بر اثر قدرت اندیشه های امام خمینی (ره) تنزل پیدا کرد، به گونه ای که آن همه ادعا برای تجاوز به بهانه امنیت به جایی رسیده که برای بقای خود تلاش می کنند. آنها از همه شعارهای قبلی خود عقب نشینی کردند. اندیشه حضرت امام (ره) مبنی بر نابودی اسرائیل کاملاً توسعه یافته و در حال به ثمر نشستن است.

* به نوعی این اندیشه امام (ره) به گفتمان جهانی و مطالبه بشری تبدیل شده است...
** عملاً این امر واقع شده، البته شاید این گفتمان به نام اندیشه حضرت امام (ره) نباشد، اما مسیر تحولات تحقق این امر را نشان می دهد. اما امروزه طرحهایی برای تشکیل شکلهای جدید سازمانهای بین المللی مطرح شده است. این فکر و جریان بیداری که امام خمینی(ره) پرچمدار آن بودند، امروز عملاً در حال وقوع است.

* به عبارت دیگر این جریان بیداری مطالبه حقیقی بشریت بود که نیازمند پرچمداری شجاع و عالم بود و حضرت امام(ره) آغازگر این جنبش بیداری در جهان بودند؟
** اولاً طرح این نظریه در آن سکوت مرگبار و ظلمتکده ای که در دنیا شکل گرفته بود، گام اول حضرت امام(ره) در این مسیر بود. ثانیاً شجاعت بیان این مطالبه بشری که ایشان امکان این امر را ایجاد کرده و در جمهوری اسلامی ایران این امکان را عملاً نشان دادند. از سوی دیگر دعوت جهان به این گفتمان جدید و نحوه جذاب طرح این موضوع و نیز پایبندی امام راحل و نظام جمهوری اسلامی ایران به این گفتمان و دستیابی ایران به موفقیتهای جهانی، از مراحل آغازگری این جنبش بود. پیشرفت، استقلال، آزادی و مردم سالاری واقعی در کشورمان همه تجلی گفتمان صحیح و کارآمد حضرت امام خمینی (ره) در جامعه ایران است.

* اقبال دیگر ملل جهان برای دریافت پیامهای انقلاب اسلامی ایران چه قدر است؟ با توجه به اینکه ادبیات امام خمینی (ره) در گفتمان جهانی بسیار ساده و روان بود، به نوعی که ایشان مفاهیم عمیق را به زبان فطری مردم جهان برای آنان بیان می کردند؟
** همانطور که اشاره کردید، سخنان حضرت امام(ره) برگرفته از اسلام ناب و زبان فطری انسانها بود. آنچه ایشان می فرمودند حرف دل، فطرت و توده های مردمی بود. علت اینکه از سخنان ایشان در بین بشریت استقبال می شود، این است که گفتمان ایشان، زبان قومی در برابر قوم دیگر نبود، زبان یک منطقه جغرافیایی در مقابل سایر مناطق جغرافیایی نبود، زبان یک گروه و یا جریان روشنفکری در برابر دیگر جریانها و گروههای مردمی نبود، بلکه زبان انسانهای تعالی جو، حق خواه و سعادت طلب دنیا بود که برای ایجاد یک جامعه سالم تلاش می کردند.
این زبان دل مردم دنیا، با سادگی، روانی و منطقی به زبان محرومان و درد کشیدگان جهان بیان می شد، که اکثریت قاطع ملتها را تشکیل می دهند. از همین جهت این گفتمان در بین جوامع بشری پذیرش و اقبال بیشتری داشته است. اگر سخنان امام (ره) به گوش هر انسان منصفی که هنوز از فطرت انسانی خود فاصله نگرفته، برسد، به طور طبیعی تسلیم این گفتمان می شود. دلیل مانایی اندیشه های امام (ره) جاذبه است که به دلیل فطری بودن و سخن دل آنان بودن، بیان شده است.

* با توجه به سخنان امام خمینی (ره) که انقلاب ایران را انقلابی فرهنگی توصیف کردند، بر این اساس صدور انقلاب را نیازمند استراتژی فرهنگی می دانید یا استراتژی سیاسی؟
** البته این نگاه به انقلاب، بدین معنا نیست که تنها دستگاههای فرهنگی ما از طریق تولیدات فرهنگی بخواهند پیام انقلاب را صادر کنند، که البته کار درستی است، زیرا ابلاغ پیام انقلاب نیازمند ابزار فرهنگی می باشد، اما معنای واقعی فرهنگی بودن انقلاب ما این است که مجموعه عملکرد انقلاب اسلامی گرچه در بخشهای غیرفرهنگی، پیام و روح فرهنگی دارد. آنچه الهام بخش برای بشریت است، کلیت دستاورد انقلاب است نه لزوما مواضع فرهنگی آن. برای مثال ظلم ستیزی امام (ره) روحیه مقاومت و ایستادگی در برابر زیاده خواهی دیگران، روحیه تلاش و پیشرفت، احترام به کرامت انسانی، تکریم ملتها و رعایت حقوق، این امور از انقلاب ما در دنیای کنونی خریدار دارد. اگر اینها را در قالب حرکتهای اقتصادی، نظامی- دفاعی ارائه دهیم، چون روح آنها دارای پیام مقاومت است، در جهان استقبال می شود.

* با توجه به پدیده جهانی شدن، سهم آرمانهای جهانی انقلاب اسلامی ایران، در این موضوع چه قدر است و چه برنامه هایی برای تثبیت جایگاه خود در این پدیده می توان داشت؟
** آنچه اتفاق افتاد، حرکت جهانی سازی از سوی قدرتهای بزرگ بود که برای اهداف و منافع خود خواستند دنیا را به سمتی ببرند که خودشان می خواهند که البته ناموفق بودند. اما جهانی شدن به طور طبیعی در حال وقوع است. عصر ارتباطات و توسعه ابزار اطلاعاتی شاهدی بر این مدعاست. به طور طبیعی همه مردم جهان در ارتباط نزدیکتری با یکدیگر قرار خواهند گرفت. در جریان طبیعی جهانی شدن، آنکه گفتمان برتر، منطق شفاف تر، متقاعد کننده تر و همراه کننده تر داشته باشد، پیروز است. آنکه در فضا و جریان جهانی شدن بتواند حرف ملتها را بزند، اهداف و نیازهای آنان را تأمین کند و در جهت خواسته های واقع بینانه آنها باشد او پیروز است. در بین گفتمانهای موجود در دنیا تنها گفتمان انقلاب اسلامی ایران و امام خمینی(ره) طرفدار بیشتری داشته و امکان پذیرش آن از سوی جمع کثیری از ملل جهان وجود دارد. از این رو می توان پیش بینی قاطع داشت که در آینده گفتمان غالب خواهد بود. مبانی عقیدتی ما در حوزه انتظار و ظهور منجی عالم و انقلاب جهانی حضرت حجت(ع) و جهانی شدن اسلام هم نشان دهنده تحقق این امر است.

* از حضورتان در این گفتگو سپاسگزارم.