حضرت امام خمینی: امیدواریم بشر به رشدى برسد که مسلسلها را به قلم تبدیل کند
سالهاست که تقویم یدک می کشد با خود نام خبر نگار را در هفدهمین روز از مرداد و چه خوب که چنین روزی نام گرفت در سالروز شهادت یک خبرنگار.
شهید صارمی نماینده ایی شد تا تقویم ما، از روز خبرنگار خالی نماند و اکنون به بهانه چنین روزی و بزرگداشت و پاسداشت نقش خبر و خبرنگار در هدایت جامعه برای هم می نویسیم.
خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران دوره می کند تاکیدات بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران را آنجا که مسئولیت و رسالت رسانه هارا یاد آوری می کرد و خطاب به سرپرست خبرگزارى جمهورى اسلامى، می فرمودند: مىخواهیم کسى در رأس این مؤسسه باشد که درست آنچه هست بگوید و بنویسد.خبرگزارى پارس باید مورد تصفیه قرار گیرد و از کسانى که هیچ گونه وابستگى به این گروه و آن گروه ندارند استفاده شود، تا مؤسسه مزبور را در جهت اهداف انقلاب اسلامى بازسازى نماید.(1)
آن وقتى که قلم به دست مىگیرید بدانید که در محضر خدا، قلم دست گرفتهاید
امام خمینی بزرگترین ناظر بر اعمال خبرنگاران را خداوند می دانستند و می گفتند: عالم، محضر خداست. قلمهاى در روزنامهها، دستهایى که این قلمها به دستشان است، آنهایى که در رادیو- تلویزیون و در سایر جاها سخنرانى مىکنند همه مورد امتحان خدا هستند. آن وقتى که قلم به دست مىگیرید بدانید که در محضر خدا، قلم دست گرفتهاید. آن وقتى که مىخواهید تکلم کنید بدانید که زبان شما، قلب شما، چشم شما، گوش شما در محضر خداست. عالم محضر خداست. در محضر خدا معصیت خدا نکنید.(2)
امیدواریم که بشر به رشدى برسد که مسلسلها را به قلم تبدیل کند
اساس بر این است که دفاع از حق بکنند و حق را و علم را جانشین مسلسل بکنند
و آنجا که تاکید می کردند مسلسلها را به قلم تبدیل کنید: امیدواریم که بشر به رشدى برسد که مسلسلها را به قلم تبدیل کند. آن قدرى که قلم و بیان به خدمت بشر بوده است مسلسلها نبودهاند. مسلسلها غالباً در خدمت ابرقدرتها بودهاند و براى تباهى بشر بودهاند. واسلام هم که امر فرموده است به اینکه جهاد بکنند و دفاع بکنند والبته محتاج به همه ابزار جنگى است. اساس بر این است که دفاع از حق بکنند و حق را و علم را جانشین مسلسل بکنند. قلم و علم و بیان است که مىتواند بشر را بسازد، نه مسلسل و نه سایر قواى تخریب کننده. مسلسلها هم و همه آلات حربى هم در سایه علم تحقق پیدا کردند. شما کوشش کنید که با بیان و قلم مسلسلها را کنار بگذارید و میدان را به قلمها و به علمها و به دانشها واگذار کنید .(3)
دماء شهدا گرچه بسیار ارزشمند است و سازنده، لکن قلمها بیشتر مىتواند سازنده باشند
امام خمینی نقش قلم را بسیار سازند توصیف می کردند و می گفتند: دماء شهدا گرچه بسیار ارزشمند است و سازنده، لکن قلمها بیشتر مىتواند سازنده باشد. و شهدا را، قلمها مىسازند و شهیدپرور هستند قلمها. لهذا این عمل که شما دارید، باید ارزشش را توجه کنید و مسئولیتش را. و عمل هرچه ارزش بیشتر داشته باشد، مسئولیتش هم بزرگتر است.(4)
تمام رسانهها مربى یک کشور هستند
مطبوعات باید منعکس کننده آمال و آرزوى ملت باشند
امام تاکید داشتند: مطبوعات باید منعکس کننده آمال و آرزوى ملت باشند. مسائلى که ملت مىخواهند، آنها را منعکس بکنند. البته آزادند که یک مطلب دیگرى هم که کسى مىگوید منعکس کنند؛ لکن در توطئه آزاد نیستند.در هر صورت، تمام رسانهها مربى یک کشور هستند؛ باید تربیت کنند کشور را، افراد یک کشور را؛ و باید خدمت کنند به ملت. روزنامه از ملت است و براى ملت است؛ و چنانچه برخلاف مسیر ملت بخواهد یک روزنامهاى- یا چیز دیگرى- رفتار بکند، خود ملت با او مخالفت مىکنند. لازم هم نیست که مخالفتش این باشد که بریزد و بزند و بشکند؛ نه، اینها این کار را نمىکنند؛ لکن روزنامه براى خواننده است، وقتى خواننده نباشد روزنامه نیست. رادیو براى این است که گوش کنند مردم؛ وقتى رادیو را درش را بستند و هیچ کس گوش نکرد رادیو نیست. در هر صورت، این چیزها به خدمت ملت است، نه برخلاف مسیر ملت. هر نویسندهاى که برخلاف مسیر ملت بخواهد بنویسد، این اسباب این مىشود که روزنامه بدنام بشود؛ گفته بشود که این روزنامه ملى نیست، این روزنامه براى اجانب است. و این البته برخلاف مصلحت روزنامه است، و برخلاف شغل روزنامه نویسى است. روزنامه نویس باید حفظ کند احترام خودش را؛ و حفظ احترام این است که روى مسیر ملت رفتار کند، خدمتگزار به ملت باشد. اگر چنانچه برخلاف مسیر ملت و برخلاف خواست ملت، عمل بکند، این پیش ملت، دیگر احترام ندارد. این نصیحتى است که من به شما که حالا آمدید اینجا مىکنم.(5)
رادیو- تلویزیون و مطبوعات مال عموم است
رهبر کبیر انقلاب با بیان اینکه رادیو- تلویزیون و مطبوعات مال عموم است. چنانچه شما هم همین اعتقاد را دارید که عموم بر آنها حق دارند، عنوان می کردند: آنچه خوب است در رادیو- تلویزیون و مطبوعات باشد، آن است که براى کشور اثرى داشته باشد. مثلًا اگر زارعى خوب زراعت کرد و زراعتش خوب بود، شما این شخص را به جاى مقامات کشور در صفحه اول بگذارید و زیرش بنویسید این زارع چگونه بوده است، این منتشر بشود. و یا کارمندى خوب کار کرد، و یا اگر طبیبى عمل خوبى انجام داد، عکس او را در صفحه اول چاپ کنید و بنویسید که این عملش چطور بوده است. این باعث تشویق اطبا مىشود و بیشتر دنبال کار مىروند. یا مثلًا اگر کسى کشفى کرد، باید مفصل با عکس و مطلب باشد، یا اگر کسى سارقى را دستگیر نمود، و یا یک کشاورز و یا هنرمند و یا جراح، که متأسفانه نه اسمشان است و نه عکسشان، در حالى که اینها لایقاند تا در روزنامهها مطرح شوند، خلاصه، باید اساس تشویق اشخاصى باشد [که] در این کشور فعالیت مىکنند؛ اینها به این کشور حق دارند، به این روزنامهها حق دارند، به رادیو- تلویزیون حق دارند، ولى ماها نسبت به آنها حقمان کم است. البته، آنچه من مىگویم راجع به خودم است، به دیگران هیچ کارى ندارم، آنها اختیارش با شما و با خود آنهاست. من میل ندارم رادیو هر وقت باز مىشود اسم من باشد، مدتهاست که از این جهت متنفرم، این کار غلطى است، به اندازه متعارف نسبت به همه خوب است، زیادىاش مضر است، این به ضرر مطبوعات است و مطبوعات را سبک مىکند. اشخاص، شخصیت هایشان با خودشان است، اینطور نیست که اگر اسمشان زیاد یا کم مطرح گردد، شخصیتشان زیاد یا کم شود. در ایران هرکس معلوم است چه جورى است. بنابراین، آنچه راجع به خودم مىگویم این است که اگر قرار است عکس مرا بگذارید، به جاى آن، عکس یک رعیت را بگذارید و زیرش بنویسید این رعیت چه کار مهمى کرده است ..
بیان اخبار مفید در مطبوعات
روزنامهها مال طبقه سوم است
حضرت امام ادامه می دهند: باید با اخبار مردم را تعلیم کرد و باید اخبار به صورتى باشد که مفید باشد، باید کارى شده باشد تا اخبار باشد. آن اشخاصى که در اطراف ایران زحمت مىکشند، وقتى خبرشان را دادید تشویق مىشوند. اینطور نیست که همه للَّهِ کار کنند و چه بنویسید و چه ننویسید، فرقى نکند. ما مکلفیم تا افراد را در هر رشته تشویق کنیم تا امثالشان زیاد شود. اگر مطلبى از این طبقهها در روزنامهها آمد، روزنامهها آبروى خوبى پیدا مىکنند.... روزنامهها مال طبقه سوم است، مال طبقه اول نیست و این هم نیست که همهاش مال حکومت باشد و از چیزهاى حکومتى بنویسید، این صحیح نیست. به نظر من روزنامهها براى همه مردم است و همه مردم در آن حق دارند و مىشود گفت که گاهى جاى دیگران غصب مىشود،- البته بدان معناى غصب نه! ولى نظیر آن- این عرض من است.(6)
باید ببینیم که زبان ملت چیست تا بفهمیم که این ملت چه مىخواهد
حضرت امام در در جمع شوراى 5 نفره صدا و سیما تکید کردند: . از این جهت ما هر مطلبى را از ملتى بخواهیم اخذ بکنیم، باید ببینیم که زبان ملت چیست تا بفهمیم که این ملت چه مىخواهد. خودمان بخواهیم حکم بکنیم که این ملت ما فلان [موضوع] را مىخواهد، این حرف غلطى است. حرف صحیح ایناست که ما مطالعه کنیم در حال ملت. گوش بدهیم به صداى ملت ببینیم چه مىخواهد.ملتى که همه فریاد مىزنند که ما جمهورى اسلامى مىخواهیم، «نه شرقى و نه غربى، جمهورى اسلامى» ما دیگر حق نداریم که بنشینیم بگوییم که نه، این ملتى که قیام کردهاند، براى این قیام کردهاند که دمکراسى باشد. در اسلام همه چیز هست به معناى سالمش. اما ما مىبینیم که همه مردم دارند مىگویند که ما جمهورى اسلامى مىخواهیم. ما حق نداریم که تأویل کنیم و بنشینیم خودمان هرچه دلمان مىخواهد بگوییم که نخیر، مردم که این حرفها را دارند مىزنند، یک چیزى دیگر را ما گردنشان بگذاریم. این خلاف واقع است (7)
طرح انتقادات سالم در مطبوعات، نه انتقامگیرى
ایشان همچنین با تاکید بر نحوه انتقاد در مطبوعات تاکید می کردند : البته روزنامهها باید مسائلى که پیش مىآید را نظر کنند، یک وقت انتقاد است؛ یعنى انتقاد سالم است، این مفید است. یک وقت انتقام است، نه انتقاد، این نباید باشد، این با موازین جور در نمىآید. انسان چون با یکى خوب نیست، در مطبوعات او را بکوبد، کار درستى نیست. اما اگر کسى خلاف کرده است، باید او را نصیحت کرد، پرده درى نباشد، ولى انتقاد خوب است. باید در این امور خیلى ملاحظه بفرمایید تا مطبوعات مرکزى باشد براى استفاده عموم، و اینکه مردم بفهمند باید چه بکنند و باید چه بشود .(8)
امروز با قلمهایى که دست شماست، مسئولیت بزرگى دارید
حضرت امام با بیان اینکه امروز با قلمهایى که دست شماست، مسئولیت بزرگى دارید، می گفتند: جایى که شماها دارید ادارهاش مىکنید مثل یک اداره دولتى نیست. در ادارات دولتى، هرچه واقع بشود، در همان باطن آنجا واقع مىشود؛ گاهى مگر شماها به مردم بگویید، والّا دربین خودشان واقع مىشود. اما قلمهاى شما یک قلمهایى است که چنانچه لغزش بکند، گاهى یک ملت را لغزش مىدهد. رادیو تلویزیون یک دستگاهى است که چنانچه فاسد از کار در بیاید، یک ملت را فاسد مىکند. شما چنانچه- خداى نخواسته- توجه به این مسائل نکنید، یک مسئولیت بسیار خطیر دارید پیش مردم، پیش ملتهاى دنیا وبزرگتر اینکه پیش خدا مسئولیت دارید. چنانچه این روزنامهها ارشاد کنند مردم را، این یک اطاعتى است بالاتر از آن اطاعتهایى که انسان گوشه خانه خودش مىکند؛ وبالاتر از آن ارشادهایى است که پیشترها مىکردند. (9)
مطبوعات باید یک مدرسه سیار باشند و مردم را از همه مسائل روز آگاه نمایند
ایشان در جمع مسئولان مؤسسه اطلاعات نیز درباره رسالت مطبوعات تاکید کردند: مطبوعات باید یک مدرسه سیار باشند تا مردم را از همه مسائل بخصوص مسائل روز آگاه نمایند، و به صورتى شایسته از انحرافات جلوگیرى کنند، و اگر کسى انحرافى دید با آرامش در رفع آن بکوشد. بطور کلى مطبوعات باید یک بنگاه هدایت باشند، یعنى به صورتى که اگر دست مردم بیفتد مردم هدایت شوند، باز تکرار مىکنم دنبال این نباشید که من از شما تشکر کنم، تقدیر و تشکر من فانى است و از بین مىرود. آنچه که باید همگى در نظر بگیریم رضاى حق تعالى است، و آنچه وظیفه من است دعاست.(10)
منابع:
1) صحیفه امام، ج13، ص: 1
2) صحیفه امام، ج13، ص: 461
3) صحیفه امام، ج13، ص: 448
4) صحیفه امام، ج16، ص: 227
5) صحیفه امام، ج7، ص: 320
6) صحیفه امام، ج19، ص: 361
7) صحیفه امام، ج11، ص: 195
8) صحیفه امام، ج19، ص: 361
9) صحیفه امام، ج14، ص: 395
10) صحیفه امام، ج18، ص: 61