«... حکومتت مبارک»

روزنامه های روز سه شنبه 17 بهمن 1357 ایران حال و هوای عجیبی به خود گرفته است. بعدازظهر دیروز امام خمینی در یک کنفرانس مهم مطبوعاتی مهدی بازرگان را به سمت نخست وزیر دولت انقلابی منصوب می کند و مردم مشتاق برای تایید دولت وی به خیابان می ریزند. با انتصاب بازرگان جنگ قدرت در تهران به بالاترین سطح خود رسیده است و حالا بختیار با شدت بیشتری به امام و حامیانش حمله می کند. در سطح بین المللی هم همه دنیا چشم شده است تا ببیند سرنوشت ایران به کجا می انجامد. در 17 بهمن 57 از محمد رضا شاه هیچ خبری نیست.

روزنامه های کیهان در شماره 10631 و اطلاعات در شماره 15778 خود پیام تشکر امام نسبت به ملت ایران را به چاپ می رسانند. امام در این پیام می نویسد: «اینجانب از کلیه کسانی که پس از بازگشت من به ایران بوسیله تلگراف، نامه و مطبوعات تبریک گفته یا شکرگزاری و اظهار محبت، وفاداری، قدردانی و همبستگی کرده اند، تشکر می کنم و پیروزی همه را در غلبه بر دشمنان اسلام و مسلمین و برقرار ساختن جمهوری اسلامی از خداوند متعال خواستارم.»

با این پیام است که توجه همه معطوف به کنفرانس خبری امام و تعیین مهدی بازرگان به عنوان نخست وزیر دولت موقت می شود. کیهان به نقل از امام تیتر می زند: «ملت درباره دولت بازرگان باید نظر بدهد» و گزارش کاملی از این جلسه را به چاپ می رساند: «امام خمینی در یک کنفرانس مطبوعاتی بسیار مهم مهندس مهدی بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت حکومت اسلامی ایران معرفی کرد. این کنفرانس ساعت 17:17 دقیقه بعدازظهر دیروز در سالن دبیرستان علوی تهران برگزار شد. در این کنفرانس بزرگ مطبوعاتی بیش از 400 خبرنگار و عکاس ایرانی و خارجی شرکت داشتند ... امام خمینی گفت: ... همه مردم یک دل و یک جهت جمهوری اسلامی را می خواهند ... ما آرزوی یک چنین حکومتی را داریم ... اوضاع کشور را آشفته می بینیم ... برای اینکه خاتمه بدهیم به این وضع هر چه زودتر به اتکای آرای عمومی ... یک دولتی را معرفی می کنیم ... که هم به آشفتگی ها خاتمه بدهد و هم ... ترتیب انتخاب مجلس موسسان را بدهد ... انتخابات مجلس هم انجام بشود و انها دولت قانونی را انتخاب کنند ... چون آقای مهندس بازرگان را سال های طولانی است از نزدیک می شناسم و مردی است فاضل، متدین از لحاظ دیانت و امین به ملت و ملی و بدون گرایش به چیزی که خلاف مقررات شرعی است ... من که ایشان را حاکم کرده ام یک نفر آدمی هستم که به واسطه ولایتی که از طرف شارع مقدس دارم این را قرار داده ام. ایشان واجب الاتباع است ... مهندس مهدی بازرگان هم گفت: ... این ماموریت یعنی سیاست دولت موقت و تشکیل حکومت در شرایط بسیار دشوار و خطرناک عظیم ترین شغل و وظیفه و در عین حال افتخاریست که به بنده واگذار شده است. و شاید حق داشته باشم بگویم که دشوارترین وظیفه و کاریست که در طول تاریخ 72 ساله مشروطیت ایران به نامزدها و ماموران نخست وزیری های دیگر داده شده است ... امام خمینی دوباره رشته سخن را به دست گرفت و گفت: ... ملت ... نظر خودشان را درباره دولت آقای مهندس بازرگان که دولت شرعی و اسلامی است، اعلام کنند هم بوسیله مطبوعات هم تظاهرات آرام (امام به روی کلمه آرام تاکید کردند) ... خبرنگاری از امام پرسید: به نظر شما قانون اساسی 1906 آیا مورد قبول است و می تواند چارچوبی باشد برای دوره انتقالی؟ امام پاسخ داد: به جز در مواد بسیاری که به زور وارد قانون اساسی شده است تا زمانی که ملت رای بر مخالفت با آن ندارده است به قوه خود باقیست.» اطلاعات هم در بازتاب این جلسه به نقل از امام می نویسد: «اگر دولت کنار برود آشفتگی را حل می کنیم ... مخالفت با دولت بازرگان مخالفت با شرع و کفر است ... مجلس موسسان رضاخان و سلطنت پهلوی قانونی نبود ...» همانگونه که پیش از این آمد امام سه وظیفه اصلی برای دولت موقت در نظر می گیرد که روزنامه ها هم آن را به شکل جداگانه منعکس می کنند: «در مصاحبه مطبوعاتی دیروز رئوس وظایف دولت موقت اعلام شد. پایان دادن به آشفتگی های فعلی، برگزاری انتخابات مجلس موسسان برای به رفراندوم گذاشتن جمهوری اسلامی و برگزاری انتخابات مجلس که خود دولت قانونی را انتخاب خواهد کرد از طرف امام خمینی به عنوان برنامه دولت موقت اعلام شد.»

اما این جلسه با واکنش تند شاپور بختیار روبرو می شود: «در ایران تنها یک حکومت وجود خواهد داشت ... ایران تجزیه ناپذیر است، همچنان که قانونیت چنین است ... اگر او ]مهندس بازرگان[ تنها به حرف زدن اکتفا کند، یک مساله است ، اما اگر بخواهد دست به عملی بزند، مساله دیگری است»

مهندس مهدی بازرگان هم پس از این جلسه اولین مصاحبه خود را با مطبوعات و خبرگزاری ها انجام می دهد. کیهان این واقعه را چنین بازتاب می دهد: «انشاالله که این نه کابینه سایه است و نه خیال، بلکه کابینه جدی است، خیلی هم جدی ... بازرگان سپس در مورد بختیار و تهدید وی که رئیس دولت و اعضای کابینه او را دستگیر خواهند کرد، اظهار داشت: همانطوریکه ملت هم در تمام این جنبش و در گذشته به استقبال خطر و گلوله رفته است. هم من و هم یقینا اعضای کابینه که معرفی خواهند شد، از این اخطار نمی ترسیم. اگر تهدید می خواهند بکنند، به چیز دیگری ما را تهدید کنند. این چیز خیلی کوچکی است و اگر عملی شود بنده شخصا خیلی ممنون خواهم شد، چون راحت می شوم ... خبرنگار کیهان پرسید: ... ممکن است بفرمایید اعضای کابینه شما را چه کسانی تشکیل می دهند و در صورت امکان از آنها نام ببرید؟ مهندس بازرگان با خنده جواب داد: خیلی من را آدم ساده ای تصور کرده اید، یعنی می فرمایید مهره ها را بیاورم بیرون ... یکی از خبرنگاران در مورد بازداشت علی اصغر حاج سید جوادی پرسید. او جواب داد: نظر خوبی در این مورد نداریم و تشکر هم نمی کنیم. و امیدواریم که خودشان ایشان را آزاد کنند، اگر نکردند ما آزاد می کنیم»

اطلاعات هم به حاشیه نگاری از این مصاحبه و معرفی بازرگان می پردازد: «مراسم توسط گروه رپرتاژ رادیو تلویزیون ملی ایران وابسته به هیئت موسس فیلمبرداری و از کانال ده در منطقه ای محدود پخش شد ... این گفته از سوی بازرگان که کارها قدم به قدم و با مسالمت حل خواهد شد، نشانه آن بود که درهای مذاکرات باز است ... درباره اعضای شورای انقلاب دو نظر متفاوت وجود دارد. نظری که قائل به اکثریت داشتن روحانیون در شوراست و نظری که سیاسیون را سنگین تر می داند. به گفته بعضی از نزدیکان به اعضای شورا در حال حاضر حضور حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی، دکتر مفتح، دکتر بهشتی و یا مطهری، به نمایندگی از طرف روحانیت مترقی قطعی است. همین افراد به کسانی چون دکتر یزدی، قطب زاده، بنی صدر، و احتمالا دکتر سنجابی به عنوان دیگر اعضای شورا اشاره می کنند.» اما گمانه زنی کیهان به شکل دیگری است: «با وجودیکه اسامی اعضاء این شورا اعلام نشده ولی از آیت الله طالقانی، آیت الله منتظری، دکتر سنجابی، مهندس بازرگان و دکتر بهشتی و چند شخصیت دیگر به عنوان اعضای این شورا نام برده می شود ... مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت انقلابی از سمتهای خود در رهبری نهضت آزادی ایران موقتا کناره گیری خواهد کرد ... علت این تصمیم این است که بازرگان نه به عنوان یک فرد حزبی بلکه به عنوان یک فرد سیاسی مستقل، کابینه جدید را تشکیل دهد ...»

پس از مشخص شدن دولت امام، حالا در کشور به صورت مرتب حمایت از دولت موقت آغاز می شود: در اولین واکنش «آیت الله العظمی مرعشی نجفی انتصاب بازرگان را تبریک» می گویند و رهبر جبهه ملی ابراز می دارد: «دکتر سنجابی: دولت منتخب امام را همه باید قبول داشته باشند». ابوالفضل قاسمی دبیر کل حزب ایران هم در این باره می گوید: «بختیار تسلیم خواست های انقلابی مردم می شود». این خبر آنقدر مهم است که به نوشته کیهان «رادیو تلویزیون مسکو برای اعلام نخست وزیری بازرگان برنامه خود را قطع» کند. اطلاعات از شهرستان های کشور هم گزارش می دهد: «در تظاهرات دیشب و امروز به نفع بازرگان شهرستانی ها خواستار استعفای دکتر بختیار شدند» حتی به نظر می رسد «حمایت آمریکا از دولت بختیار ضعیفتر شده است» کیهان می آورد: «دولت شاپور بختیار که در بدو روی کار آمدن از حمایت سریع و همه جانبه وزارت امور خارجه برخوردار بود دیروز با کاهش این حمایت از میزان قبلی روبرو شد ... سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که سیاست دولت آمریکا هنوز به اعلامیه چهارم ژانویه وزارت خارجه که در آن همکاری همه جانبه با دولت بختیار اعلام شده بود متکی است، در مصاحبه مطبوعاتی دیروز سخنگوی وزارت خارجه از تکرار متن این اعلامیه خودداری کرد و هم چنین از پاسخ به این سوال که آیا دولت امریکا دولت بختیار را دولت قانونی ایران می شناسد یا نه، خودداری کرد»

اما در تهران «تظاهرات بزرگ به طرفداری از مهندس بازرگان» انجام می شود: «تظاهرات و راه پیمایی بزرگی امروز به پشتیبانی از نخست وزیر منتخب امام خمینی در نقاط مختلف تهران برگزار شد. تظاهرکنندگان از صفوف فشرده و طولانی بسیاری از خیابانها را بند آوردند و تا ظهر تعداد آنها به دهها هزار نفر سر زد.» اطلاعات می نویسد: «امروز سیل جمعیت در کشور یک صدا فریاد می زد: بازرگان، بازرگان حکومتت مبارک» و عکسی به چاپ می رساند و در پایین آن توضیح می دهد: «جمعیت چون سیل خروشان برای تبریک به بازرگان به حرکت درآمده است صفوف مردان و زنان جداگانه در حرکت است» و «به دعوت جامعه روحانیت تهران راه پیمایی بزرگ پنجشنبه در تهران انجام می شود»  در بیانیه این جامعه می خوانیم: «انتخاب جناب آقای مهندس مهدی بازرگان برای ریاست دولت موقت یکی از این پیروزی هاست. پس از 25 سال این نخستین بار است که ملت ایران تشکیل دولتی را به راستی جشن می گیرد ... بدین مناسبت ما از همه کسانی که انتصاب جناب آقای بازرگان را صمیمانه تایید می کنند دعوت می کنیم به نشانه حمایت و تایید دولت ایشان در روز پنجشنبه 19 بهمن ماه جاری ساعت 9 صبح در یک راه پیمایی همگانی شرکت فرمایند» کیهان هم در گزارش روز خود مطلب مفصلی تهت عنوان «بازرگان، مستقل و میانه رو» در مورد زندگی نامه و فعالیتهای مهندس بازرگان به چاپ می رساند: «جالب آنکه بازرگان در بسیاری زمینه های سیاسی با بختیار اشتراک نظر دارد. آنها مدتها در صف مخالفان رژیم با یکدیگر همکاری داشتند. اما بازرگان مانند بختیار عقیده ندارد که جمهوری اسلامی به دیکتاتوری مذهبی مبدل خواهد شد ... بازرگان اعتقاد راسخ دارد که مذهب از سیاست جدا نیست ...»

امام خمینی هم در سخنرانی مفصلی در مدرسه علوی با تاکید بر آنکه «اسلام دین سیاست است» خطاب به روحانیونی که به دیدار ایشان آمده بودند اظهار می دارند: «... آنقدر که آیات و روایات در سیاست وارد شده در عبادات وارد نشده. شما از پنجاه و چند کتاب فقه هفت یا هشت کتاب در عبادات می بینید، بقیه در معاشرت و سیاست است. اسلام را چنان بد معرفی کرده اند که ما هم باورمان شده که اسلام با سیاست چکار دارد؟ می گویند سیاست متعلق به قیصر است و محراب متعلق به آخوند. تازه محراب را هم به آخوند نمی دهند ... نقشه آنها برای جدا کردن روحانیت از مردم نگرفت، مگر در یک مورد که موفق شدند روحانیت را از دانشگاه جدا کنند. یک رووحانی حق نداشت که از یک دانشگاهی حرف بزند می گفتند حرف نزن مارکسیست است، دانشگاهی هم همینطور، فکر می کرد که آخوندها را انگلیسی ها آورده اند. در نظر دانشگاهی آخوند یا درباری بود یا برگزیده انگلیس و دشمن از این جدایی استفاده می کرد ... در این مدت کوتاه که طبقات مختلف با هم ائتلاف کردند و این وحدت بین جناح مادی و معنوی بین طبقات مختلف و علما حفظ شد باعث قیام یک ملت شد ... این قدرت به این بزرگی را همه شما با وحدت کلمه از بین بردید و خون بر شمشیر پیروز شد ... اگر خاصیت این نهضت را فقط پیوند بین روحانیت و دانشجویان بدانیم این بزرگترین نعمت آن بوده، اگر بگذارند که نتیجه آن باقی بماند. جدیت کنید، رمز پیروزی شما وحدت کلمه است ...»

17 بهمن 57 روزی است که مجلس شورای ملی باید در مورد دو لایحه مهم دولت بختیار بحث کند. این جلسه با واکنش مردم نسبت به بختیار، تظاهرات اطراف مجلس و حضور سنگین نیروهای نظامی روبرو می شود. کیهان با تیتر «تظاهرات امروز مردم و رژه هلیکوپترها در تهران» به استقبال این اتفاق می رود: «تظاهرات امروز مردم تهران در نقاط مختلف شهر برگزار شد و مردم با توجه به فرمان تشکیل دولت از سوی حضرت آیت الله خمینی برای اعلام همبستگی روی به سوی محل اقامت ایشان آوردند ... از سوی دیگر در ساعت 8:45 صبح امروز ماموران فرمانداری نظامی خیابان ژاله – سه را ژاله – میدان بهارستان و دو طرف خیابان مجلس را تحت محاصره قرار دادند و راه اتومبیلها را مسدود کردند ... ساعت 10:05 صبح یکی از خبرنگاران کیهان از خیابان شاهرضا گزارش داد، گروهی نزدیک به 5 هزار نفر در خیابان شاهرضا دست به تظاهرات زده اند، این عده در حالیکه به طرف میدان فردوسی در حرکت هستند شعارهایی بر تایید دولت مهندس بازرگان می دهند ... در این بین بیش از 18 فروند هلیکوپتر نفر بر و دیده بان بالای سر تظاهر کنندگان در پرواز هستند. همزمان با تظاهرات فانتوم های جنگنده در حالیکه چراغ هایشان روشن است با غرش در آسمان تهران در جولان هستند ... یک گروه 5 هزار نفری از کارکنان شرکت هواپیمایی ملی و هواپیمایی کشوری به طرف خانه آیت الله خمینی حرکت کرده اند ... به دنبال پیام امام خمینی مبنی بر ادامه تظاهرات خیابانی، امروز گروه های وسیعی از مردم در دانشگاه تهران دست به تظاهرات زدند.» اطلاعات هم این واقعه را با تیتر «پرواز بی سابقه فانتوم ها و هلی کوپترها بر فراز تهران» پوشش می دهد: «از نخستین ساساعات بامداد امروز کلیه خیابانها و راههایی که به مجلس شورای ملی منتهی می شود تحت نظارت و کنترل نیروهای نظامی قرار گرفت و مجلس تقریبا محاصره نظامی شد. این وضع بدان جهت بود که امروز شاپور بختیار نخست وزیر به مجلس رفت ... حدود ساعت 9 صبح، قبل از تشکیل جلسه مجلس شورای ملی نخست وزیر با یک هلی کوپتر نظامی در محوطه مجلس فرود آمد ... گروه های تظاهر کننده از خیابان های ژاله، ری، شهباز و شهناز و شاه آباد برای راه پیمایی به سوی میدان شهناز حرکت کردند. همچنین امروز 40 فروند هلی کوپتر و تعدادی جت فانتوم بر فراز تهران، به یک مانور هوایی دست زدند. هنوز هیچ اطلاع از علت این مانور در دست نیست، ولی آگاهان معتقدند که نیروهای هوایی با این عمل، قصد قدرت نمایی داشته است ... فانتوم ها در دسته های 9 تایی، بمب افکن ها در دسته های 3 تایی و جت ها در دسته های 10 تایی پرواز کردند.»

اما اتفاقات این جلسه مجلس و از آن مهمتر حضور بختیار در مجلس و سخنرانی او، خود از قسمتهای مهم روز 17 بهمن است: «در جلسه امروز مجلس لوایح محاکمه وزرای سابق و انحلال ساواک تصویب شد ... مذاکرات مجلس در حالی صورت گرفت که مردم پشت درهای آن شعار می دادند خواستار استعفای بختیار بودند ... دکتر شاپور بختیار ساعت 9:10 امروز به طور غیر منتظره با هلی کوپتر به مجلس آمد ... طرح لایحه مربوط به محاکمه و مجازات مقام های مسئول گذشته ... با اصلاحی که در ماه واحده ... به عمل آمد نخست وزیران و وزیران که از سال 1342 تا تاریخ تصویب این قانون مصدر کار بودند، متهم هستند مشمول این لایحه خواهند بود ... پس از تصویب لایحه انحلال ساواک، دکتر شاپور بختیار نخست وزیر پشت تریبون رفت و ضمن بیاناتی گفت: ... هر روز عده ای به مصلحت روز تغییر رنگ می دهند، افرادی را می شناسم که تا دیروز طرفه جدی قانون اساسی بودند و امروز آن را منسوخ می‌‌دانند. غافل از اینکه قانون گناهی نکرده، بلکه مجریان آن گناهکار بوده اند ...از اینکه هر روز یک نفر حکومتی و دولتی تشکیل دهد تا زمانی که شوخی و حرف است، تحمل می کنیم ولی اگر وارد عمل شوند، عمل را با عمل جواب می دهیم ... قانون اساسی ای که شما و من را به اینجا آورده و برای آن مجاهدت ها شده و به این گرانی تمام شده، حالا باطل شده؟ چه کسی باطل کرده؟ همین قانون اساسی مصدق و مدرس و موتمن الملک را به روی کار آورد» اطلاعات هم در این باره نوشت: «جلسه مجلس با شدیدترین تدابیر امنیتی و انتظامی تشکیل گردید ... لوایح انحلال ساواک و محاکمه وزرا تصویب شد ... نخست وزیر با هلیکوپتر به مجلس رفت و گفت اگر تمام نمایندگان استعفا دهند من تا انتخابات بعد می مانم»

اما مصاحبه آیت الله طالقانی با خبرنگاران داخلی و خارجی هم از دیگر اخبار مهم روز 17 بهمن است کیهان این مصاحبه با تیتر «نظرگاههای آیت الله طالقانی درباره حکومت اسلامی: ما رهبران اسلامی داعیه حکومت نداریم» بازتاب می دهد: «آیت الله طالقانی عصر دیروز در یک مصاحبه مطبوعاتی که در خانه اش برگزار شد به سوال های خبرنگاران داخلی و خارجی درباره اوضاع کنونی و انقلاب ایران پاسخ گفت ... کمونیست ها در مبارزه فعلی تا آنجا که وابستگی به کمونیسم بین المللی و پایگاه های کمونیستی نداشته باشند و الهام از خارج مرزهای اسلامی نگیرند و در طریق این مبارزه که فعلا نفی استبداد و استعمار است مزاحمتی ایجاد نکنند، هیچگونه تعارضی با این انقلابی که از اکثریت و توده مردم ایران آغاز شده، نخواهند داشت ... بعد که به مرحله اثبات رسید، یعنی تاسیس حکومت اسلامی که بر مبنای آزادی و دموکراسی است، آنها هم می توانند آزاد باشند، هم در گفتن مسائل شان و هم حتی در تشکیلاتشان ... در ایران می بینیم که توده های مردم، طبقه مرفه و غیر مرفه و تحت فشار زندگی، همه به پا خاسته اند، چه می خواهند؟ مساله اول «آزادی» می خواهند و مساله «قسط» یا عدالت اقتصادی خود به خود در پرتو آزادی به عقیده ما تامین خواهد شد ... خصوصیت انقلاب اسلامی ما این است که ما رهبرهای مذهبی داعیه حکومت برای خودمان نداریم و نمی خواهیم حاکم باشیم. انقلابی است که از توده همه مردم، همه قشرها آغاز شده و برای همه قشرهاست نه یک حزب و جمعیت خاص ... از همه مردم شروع شده و هیچ حزب و جمعیتی هم حق ندارد برای خودش سهم بزرگتری در نظر بگیرد و از این جهت حکومت را در انحصار خودش درآورد ... او اصلا جهاد را نفهمیده است ... مردم ایران حکومت او را اصلا قانونی نمی دانند و همان مبارزه ای را که با آن سلطنت و شاه کردند دنبال خواهند کرد و بختیار بیخود معطل است ...» و اطلاعات می نویسد: «حکومت اسلامی در انحصار هیچ کس نیست ...هیچ حزب، جمعیت و فردی حق ندارد در این انقلاب سهم بیشتری برای خود قائل باشد ... کمونیستها چنانچه وابستگی نداشته باشند، در حکومت اسلامی برای گفتن مطالب و ایجاد تشکیلات می توانند آزاد باشند ... آمریکاییها پدر شاه را در آوردند، حالا با بختیار این کار را می کنند.»

دستگیری دکتر حاج سید جوادی هم همچنان در تیتر اخبار است: « اعتراض انجمن دفاع از آزادی مطبوعات به دولت: بازداشت حاج سید جوادی حمله به جبهه آزادی است ... گروهها و شخصیت ها بازداشت دکتر سید جوادی را یک توطئه می دانند» سندیکای نویسندگان هم بیانیه ای مفصل در این باره صادر می نماید. اما خبر عجیبی که کیهان آن را کار می نماید به نقل از خانواده دکتر حاج سید جوادی است: « اعضای خانواده حاج سید جوادی: حاج سید جوادی را نتوانستند بازداشت کنند ... نزدیکان دکتر علی اصغر حاج سید جوادی گفتند در موقع مراجعه ماموران فرمانداری نظامی تهران برای بازداشت او، دکتر علی اصغر حاج سید جوادی در خانه خود نبوده است و نام برده با اطلاع از اقدام و اعلامیه فرمانداری نظامی تهران به خانه نیامده است و ماموران نتوانسته اند نامبرده را بازداشت کنند»

در حالی که روزنامه کیهان به نقل از میرفندرسکی وزیر امور خارجه می گوید: «به ماموریت زاهدی پایان داده شد» اما اطلاعات از همان منبع می آورد: «به اردشیر زاهدی دستور داده شد 48 ساعته محل کار خود را ترک کند ...» از تناقض این دو روزنامه که بگذریم وزیر امور خارجه بختیار حرفهای مهمتری نیز به زبان می آورد: «ایران از سازمان پیمان مرکزی سنتو خارج می شود ... ادامه حضور ایران در سنتو در چارچوب سیاست خارجی جدید ایران قابل توجیه نیست ... بر اساس این سیاست ایران در پشتیبانی از حقوق ملت مبارز و مظلوم فلسطین در روابط خود با اسرائیل تجدید نظر اساسی خواهد کرد و نیز روابط ایران با آفریقای جنوبی در جهت حمایت از اکثریت سیاهپوست آن کشور تغییر خواهد کرد ... از این پس راهنمای ما در سیاست بین المللی و روابط با سایر کشورها صرفا و منحصرا منافع و مصالح دولت ایران خواهد بود ... ما سیاست یک بعدی را رها می کنیم نه از متعلقات غرب خواهیم بود و نه از ملحقات شرق»

«نطق فلسفی پس از 8 سال سکوت» این تیتر کیهان است درباره مردی که به دلیل اعتراض نسبت به توهین دو سناتور مجلس 8 سال سخنرانی نکرده و به عبارتی ممنوع المنبر بوده است: «دیشب ساعت 7 بعدازظهر آقای محمد تقی فلسفی واعظ مشهور با آیت الله خمینی ملاقات کرد. پس از این ملاقات آقای فلسفی به امر امام خمینی در حضور دهها هزار نفر که در منزل امام خمینی و خیابانهای اطراف آن اجتماع کرده بودند سخنرانی کرد ... در 8 سال پیش در مجلس سنا دو تن از سناتورها به ساحت امام خمینی اسائه ادب کرده و نسبت به ایشان بی احترامی نمودند در آنوقت آقای فلسفی در مسجد جامع تهران در پاسخ به بی احترامی دو تن از سناتورها تذکراتی داد و شدیدا سخنان سناتورها را تقبیح کرد. پس از این جلسه سخنرانی ... بود که از منبر رفتن آقای فلسفی به شدت جلوگیری شد و گفته شد که این اقدام به دستور شاه بوده است.»

ایران همچنان دستخوش اتفاقات گوناگون است. تلگرام امام خمینی به آیت الله شریعتمداری برای تشکر اولین اتفاق این روز است. هر چند خانواده همافران در کانون وکلا تحصن کرده اند و 28 زندانی آزاده شده شب گذشته هم به آنان پیوسته اند و قول های متعددی درباره آزادی همافران به گوش می رسد اما بیانیه روابط عمومی ارتش آب سردی است بر این تلاش ها: «برای آزادی همافران هیچ مذاکره ای نشده است ... و چنانچه متخلفین بازداشت باشند فقط برابر قوانین و مقررات ارتش با آنها رفتار خواهد شد» از سوی دیگر کیهان می نویسد: «به دنبال دستور العمل کانون بانکها ... هجوم مردم ... امور بانکی را مختل کرد ... دستور العمل کانون بانک ها در زمینه محدودیت های پرداخت سپرده های ثابت و دیداری و پس انداز که به کلیه بانک ها ابلاغ شده است باعث هجوم مردم به بانک ها شد.» در این روز «5 کارمند اعتصابی نخست وزیری بازداشت» می شوند. گروهی از کارکنان شرکت مخابرات ایران هم طی طوماری بازداشت معاون شرکت مخابرات  را یک توطئه می دانند. سرتیپ سید باقر شهرستانی رئیس راهنمایی تهران هم اعلام می کند: «اخذ جریمه های رانندگی در تهران متوقف شد» و ادامه می دهد: «با توجه به وضع اقتصادی خانواده ها به دلیل اوضاع فعلی مملکت کلیه جریمه های متخلفین رانندگی از چندی قبل متوقف شده ...» برنامه های عادی رادیو تهران هم که تنها دو روز از راه اندازی مجدد آن می گذشت قطع می شود: «تا زمانی که بی طرفی و آزادی صدای رادیو تهران مورد تایید قرار نگیرد، از پخش برنامه های عادی خودداری خواهند کرد». اطلاعات می نویسد: «ناشناسی که خود را عضو سازمان موحدین معرفی می کرد در تماس تلفنی به اطلاعات گفت که این سازمان مسئول انفجار بمب در دفتر خبرگزاری یونایتد پرس در تهران نیست» و شهرداران نواحی 12 گانه پایتخت طی تجمعی اعلام می کنند: «از قبول شهردار انتخابی انجمن شهر جلوگیری می کنیم ... این گروه به مهندس ارداقی قائم مقام شهرداری نیز اخطار کرده اند که از قبول پست سرپرستی موقت شهرداری پایتخت خوداری کند» حزب توده در بیانه ای اعلام می کند: «فرصت تشکل سازمانی ارتش 5 میلیون نفری کارگران فراهم است ... این پرولتاریای پیشرو و صنعتی بود که به درستی درک کرد که سرنگونی رژیم بدون مبارزه سخت و پیگیر علیه دشمن عمده یعنی امپریالیسم آفریننده رژیم پلیسی امکان پذیر نیست» و در مقابل حزب تازه ای در خارج از مرزهای ایران تشکیل می شود که به شدت با حزب توده مخالف است: «حزب کمونیست در ایران تشکیل شد ... دبیر کل حزب تحصیلکرده فرانسه و از مبارزان سازمان دانشجویی ایرانی است ... به گفته دبیر کل حزب کمونیست ایران حزب توده کاملا بی اعتبار شده و اختیار آن در دست مسکو است و از این رو یک حزب مارکسیست - لنینیست واقعی ضرورت داشت. دبیر کل حزب کمونیست ایران نام آذریون به خود گرفته است» در آخرین اتفاق مهم این روز در کشور «افسران بازنشسته و تصفیه شده ارتش از دولت خمینی حمایت می کنند».

در آنسوی آبها هم نگرانی از بابت تحولات ایران به اوج خود رسیده است. ژنرال جونز رئیس ستاد ارتش امریکا صحبتهای جالبی درباره ارتش ایران انجام می دهد: «ارتش ایران در شرایط فوق العاده همبستگی خود را حفظ می کند ... از محافظتی که نیروهای مسلح ایران از تجهیزات خریداری شده از آمریکا به عمل می آورند راضی است ... ارتش ایران از دولتی که به طور قانونی تشکیل شده حمایت می کند ... نیروهای مسلح ایران نسبت به آن چه که در برخی واحدهای نظامی مسائل موقت نامیده می شود، در جریان تظاهرات دراز مدت علیه شاه، پیش از آنکه وی از ایران خارج شود. تجربه و آموزش پیدا کرده اند» از سوی دیگر مسکو به انقلابیون ایران هشدار می دهد: «در میان هواداران شاه عناصر اسرائیلی فعالیت خود را تشدید کرده اند و مشغول نقشه ریزی و کشتار فعالان مردمند» سفیر اسپانیا در ایران هم توضیح می دهد که «اسپانیا، سلاحی به ایران صادر نکرده است» و عربستان هم اعلام می کند «سیاست خاصی در مورد بحران ایران ندارد» معمر قذافی هم مانند روزهای گذشته به حمایت از انقلاب می پردازد و آن را یک «آتشفشان واقعی» بر می شمارد «که در منطقه به کار افتاده و موجب خواهد شد که نیروهای این منطقه مجددا متعادل گردند» در همین روز است که حکم اعدام علی بوتو به اتهام توطئه قتل یک مخالف سیاسی از سوی دیوان عالی پاکستان تایید می شود. اطلاعات به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس در مورد روابط تجاری - نظامی ایران و آمریکا می نویسد: «در پی اعلام دولت ایران مبنی بر این که تصمیم دارد سفارشهای 7 میلیارد دلاری خرید هواپیمای جنگی از امریکا را لغو کند سهام صنایع هواپیما سازی در وال استریت تحت تاثیر قرار گرفت و ضربه سختی دید».

صحبت های هنری کیسینجر وزیر امور خارجه سابق آمریکا در مورد ایران پس از انقلاب و چگونگی برخورد دولت کارتر با حکومت شاه هم خواندنی است: « نفوذ آمریکا به روحیه کسانی که می خواستند نظم و قانون را در ایران برقرار کنند لطمه زده است ...پیش بینی من این است که ظرف 2 سال ایران کمتر آزاد، کمتر مترقی و کمتر طرفدار غرب خواهد بود ... سیاست حقوق بشر کارتر بیشتر در مورد متحدان امریکا اجرا شده است ... در پاره ای موارد سیاست حقوق بشر کارتر تاثیرات بر هم زننده و مخربی در ساخت داخلی کشورهایی داشت که امنیت آنها تامین کننده منافع ملی امریکا بوده است ... ظرف 2 الی 3 ماه آینده مصر و اسرائیل به توافق خواهند رسید.»