زخم‌های بی‌التیام
بعدالظهر روز یکشنبه هفتم تیرماه 1366شهرستان سردشت با جمعیتی حدود 12 هزار نفر، توسط هواپیماهای رژیم بعث عراق مورد حمله بمب های شیمیایی و گاز خردل و تاولزا قرار گرفت.
نامگذاری هشتم تیرماه در تقویم ایران به عنوان"روز مبارزه با سلاحهای شیمیایی و میکروبی" یادآور مظلومیت مردمان غرب و جنوب کشور است که در طول 8 سال جنگ تحمیلی نه تنها صدمات مادی و معنوی بی شماری بر آنها رفت بلکه جراحت های ناشی از بمب های شیمیایی خسارات جبران ناپذیری را برای آنها به ارمغان آورد.
در بعد از ظهر روز یکشنبه هفتم تیرماه 1366شهرستان سردشت با جمعیتی حدود 12 هزار نفر، توسط هواپیماهای رژیم بعث عراق مورد حمله بمب های شیمیایی و گاز خردل و تاولزا قرار گرفت که در این حمله صدها تن به شهادت رسیده و بیش از 8 هزار مصدوم و زخمی بر جای ماند و همچنان هر ساله شاهد پر کشیدن تعدادی از این مصدومین به جمع کشته شدگان هستیم.
سکوت مجامع بین المللی در مقابل استفاده مکرر رژیم بعث عراق از سلاحهای شیمیایی و میکروبی علیه نیروهای نظامی و غیر نظامی ایران به ویژه حملات شیمیایی بمب افکن های این رژیم به سردشت، چراغ سبزی برای صدام بود که حتی علیه مردم کرد آن کشور در اواخر سال 66 فاجعه حلبچه را به بار آورد.
به رغم ممنوعیت به کارگیری سلاحهای شیمیایی، عراق در جنگ تحمیلی علیه ایران به طور مکرر از گازهای ارگانوفسفره (عوامل اعصاب) و تاولزا (گاز خردل) استفاده کرد و هیچ برخورد جدی از سوی جامعه جهانی و سازمان ملل انجام نشد و تنها پس ازگذشت چندین سال از به کارگیری آن، بدون اینکه عراق را محکوم کنند اعلام شد که عراق از سلاحهای شیمیایی علیه ایران استفاده کرده است.
ایران با اعزام مجروحین به کشورهای اروپایی همچون آلمان و فرانسه درپی اثبات استفاده عراق از این سلاحها بود ولی تا زمانی که جنگ ادامه داشت، هیچ کشوری آن را محکوم نکرد تا اینکه بعد از جنگ تحمیلی قدرتهای بزرگ آن را بهانه ای برای اشغال عراق و سرنگونی صدام حسین عنوان کردند. این در حالی است که این سلاحها توسط همین قدرتهای غربی در اختیار عراق قرار گرفت و تا زمانی که جنگ بر علیه ایران بود نه تنها عراق را در استفاده از سلاحهای شیمیایی منع نکردند، بلکه در انتقال علمی و واگذاری مستقیم تکنولوژی به آن از هیچ کوششی فروگذار ننمودند.
بسیاری از شرکتهایی که در زمان جنگ به صورت پنهانی در تولید سلاح های شیمیایی و ارسال آن به عراق نقش داشتند- بیش از 200 شرکت غربی در تجهیز عراق به سلاح های شیمیایی دست داشته اند که40 شرکت متعلق به کشور آلمان است- بعد از مدتی تعطیل و یا منحل شدند و یا با تغییر فعالیت خود رد پایی از خود به جای نگذاشتند.
در اوایل فروردین 1363 و در پی تأیید هیات اعزامی سازمان ملل به منطقه درگیری میان ایران و عراق مبنی بر کاربرد سلاح شیمیایی توسط عراق شورای امنیت با صدور بیانیه ای در30 مارس 1984 بدون ذکر نام کشورعراق، کاربرد سلاح شیمیایی را برای اولین بار در جنگ ایران و عراق به شدت محکوم کرد و دومین بار نیز در اواخر سال1363 دبیرکل وقت سازمان ملل متحد مجددا به درخواست ایران، هیئتی را برای بررسی کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق علیه ایران اعزام داشت و پس از تحقیق وبازرسی، نظر ایران درمورد کاربرد سلاح شیمیایی قوای عراقی علیه ایران را تایید کردند اما خاویر پرز دکوئیار در گزارشات خود به شورای امنیت، فقط به ابراز تاسف از کاربرد سلاح شیمیایی بدون ذکر نام کشور عراق بسنده کرد.
دو سال بعد یعنی در سال 1365 درپی گزارش گروهی ازکارشناسان اعزامی سازمان ملل متحد به جبهه‌های جنگ ایران و عراق ، دبیرکل (در16مارس 1986) و هم شورای امنیت (در 21مارس)، عراق را به خاطر استفاده از این سلاحها محکوم نمودند. این اولین بار در طول جنگ عراق علیه ایران بود که با ذکر نام عراق، به کارگیری سلاح شیمیایی علیه نیروهای ایرانی را محکوم کردند.
سرانجام در 20ژوئیه 1987 (29 تیر 1366) شورای امنیت با تاکید بر مواد 39 و 40 منشور ملل متحد، مفصل ترین، اجرایی ترین و آمرانه ترین قطعنامه را تحت عنوان قطعنامه 598 به تصویب رساند و قرار شد کمیته ای در سازمان ملل تشکیل شده و مقصر در جنگ و میزان خسارات تعیین و صندوقی بین المللی برای کمک به خسارت دیدگان جنگ ایران و عراق تشکیل گردد اما هیچگاه این موارد شکل نگرفت!
همچنین به دنبال تصویب این قطعنامه تیم کارشناسی شورای امنیت به سرپرستی «عبدالحیم فرحی» معاون وقت دبیر کل سازمان ملل به ایران آمد و پس از بررسی ها در سال 1370 خسارات وارده به ایران را طی 8 سال جنگ تحمیلی مبلغ 100میلیارد دلار محاسبه کرد که ایران آنرا نادرست خواند و میزان واقعی آن را یک تریلیون دلار اعلام کرد. این درحالی است که در پی جنگ چندماهه عراق علیه کویت درسال 1991کمیسیونی تحت عنوان"کمیسیون غرامت" درسازمان ملل شکل گرفت که عراق راموظف کرد از محل درآمد فروش نفت،غرامت خسارات مردم و دولت کویت درجنگ را بپردازد.
نامگذاری هشتم تیرماه در تقویم ایران به عنوان" روز مبارزه با سلاحهای شیمیایی و میکروبی" یادآور مظلومیت مردمان غرب و جنوب کشور است که در طول 8 سال جنگ تحمیلی نه تنها صدمات مادی و معنوی بی شماری بر آنها رفت بلکه جراحت های ناشی از بمب های شیمیایی خسارات جبران ناپذیری را برای آنها به ارمغان آورد.
به طور یقین تنها ثبت این روز در تقویم نمی تواند آلام روحی و جسمی قربانیان این سلاحهای ممنوعه را حتی پس از سالها تسکین دهد چراکه آنها به عنوان یک شهروند ایرانی از مسئولین امر انتظار بازپس گیری حقوق مادی و معنوی سلامت از دست رفته خود را از حامیان صدام دارند.
گامهای جدید و ملموسی که وزارت امور خارجه، اخیرا در جهت تنویر افکار عمومی جهان و مجامع بین المللی نسبت به احقاق حقوق پایمال شده قربانیان سلاحهای کشتار جمعی ایران، در طول جنگ تحمیلی برداشته قابل تقدیر است، هرچند که برگزاری "نخستین سمینار بین المللی بررسی پیامدهای کاربرد سلاحهای شیمیایی علیه ایران" در سال گذشته به همت این وزارتخانه در حالی برگزار شد که بیش از 20 سال از حملات شیمیایی رژیم بعث عراق به رهبری صدام می گذرد که با بر جای گذاردن بیش از هزاران شهید و جانباز، هنوز پیامدهای انسانی و زیست محیطی این سلاحهای سمی تهدیدی جدی برای شهروندان ایران و محیط زیست منطقه به شمار می رود اما اقداماتی از این دست امید برای احقاق حقوق قربانیان این سلاحهای ممنوعه را دو چندان می کند.
همچنین شرکت تعدادی از جانبازان شیمیایی در قالب سه تشکل مردمی"انجمن حمایت از قربانیان سلاحهای شیمیایی"، "انجمن صلح سبز" و"انجمن دفاع ازحقوق مصدومان شیمیایی سردشت"درفرودین ماه سال جاری دردومین کنفرانس بازنگری کنوانسیون منع سلاحهای شیمیایی درلاهه هلند، همراه با سخنرانی و برپایی نمایشگاه در چند شهر اروپایی با حمایت این وزارتخانه روزنه امیدی در دل جانبازان شیمیایی ایجاد کرد.
هیأت ایرانی، آگاهی شرکت کنندگان در این گردهمایی نسبت به جنایات صدام و حامیان غربی وی در طول جنگ تحمیلی را از نتایج قابل توجه حضور در این کنفرانس عنوان کردند و بر نقش NGOها و سازمانهای غیر دولتی متعددی که می توانند به ایران در زمینه پیگیری حقوق مصدومین ایرانی کمک کنند تأکید کرده و در عین حال لازمه تحقق این مسئله را، در پیگیری جدی مقامات ایرانی دانستند.
هرچند به دلایل سیاسی، ضعف ایران در بخش اطلاع رسانی و همچنین دست داشتن برخی از کشورهای غربی در تجهیز صدام به سلاحهای شیمیایی، سعی شد در طول این سالها موضوع قربانیان سلاح های شیمیایی ایران از نظر رسانه ای و سیاسی، مسکوت بماند و تعداد کمی از فجایعی که بر مردم ایران رفت مطلع شوند، اما به گفته نمایندگان ایران، تبادل نظر با دیگر سازمان های غیردولتی می تواند به تشکیل یک شبکه جهانی برای رساندن صدای مظلومیت قربانیان سلاحهای شیمیایی ایران منجر شود.
کنوانسیون منع سلاح های شیمیایی درسال 1997 (1376) لازم الاجرا شد و هم اکنون 183 کشور عضو این کنوانسیون هستند. دومین کنفرانس بازنگری به منظور بررسی نحوه اجرای مفاد این کنوانسیون و بررسی نواقص احتمالی آن از جمله موضوع انهدام کامل زرادخانه‌های شیمیایی در جهان و مسئله جهان شمولی کنوانسیون، هر 5 سال یکبار در مقر سازمان منع سلاحهای شیمیایی در لاهه برگزار می‌گردد و در آن علاوه بر هیات‌های سیاسی از کشورهای عضو، نمایندگان سازمانهای غیر دولتی مرتبط با این موضوع نیز می توانند شرکت کنند.
در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، رژیم صدام با به کار بردن بیش از 2 میلیون و 500 هزار کیلوگرم مواد شیمیایی کشنده و ناتوان کننده یکی از بزرگترین جنایات جنگی تاریخ را مرتکب شد اما متاسفانه این جنایت به دلایل سیاسی با سکوت و حتی حمایت مجامع بین المللی مواجه شد. در حال حاضر با گذشت بیش از دو دهه از حملات شیمیایی رژیم صدام، هنوز دهها هزار نفر از رزمندگان و مردم غیر نظامی درایران از عوارض و بیماریهای دیررس ناشی از سلاحهای شیمیایی رنج می‌برند.