زندگي نامه شهيد حجت الاسلام غلامحسين حقاني
محل تولد : شهر مقدس قم
سن در هنگام شهادت: 40 سال
مدارك علمي: علوم حوزوي
تخصص: اجتهاد
سابقه مبارزاتي: آغاز نهضت انقلاب به رهبري حضرت امام خميني(ره)، تهيه و انتشار اعلاميه هاي حضرت امام راحل، حضور در شهرهاي مختلف مانند سمنان، شيراز و بندرعباس با هدف مبارزه با رژيم، دستگيري و تحمل زندانهاي مخوف شاه، افشاگري ماهيت رژيم اشغالگر قدس، تهيه نامه ها و اعلاميه هاي مختلف در دوران انقلاب، ممنوعيت از منبر در زمان ديكتاتوري پهلوي.
كار تشكيلاتي: بنيانگذاري موسسه در راه حق و اصول دين با همفكري اساتيد و فضلاي حوزه علميه قم، تأسيس شوراي هماهنگي انقلاب اسلامي، اعزام سفيران تبليغي به كشورهاي مختلف و با هدف اعلام پيام انقلاب به گوش جهانيان، عضو اصلي و تأثير گذار «مجمع علمي اسلام شناسي»
مسئوليت¬ها: تدريس در حوزه هاي علميه و دانشگاه تربيت معلم، همراهي با علماء و فضلاي حوزه علميه قم در تأسيس دفتر تبليغات اسلامي قم، نماينده امام و رياست دادگاه و حاكم شرع در استانهاي سيستان و بلوچستان و هرمزگان، امام جمعه شهر بندرعباس، عضويت در شوراي عالي تبليغات اسلامي و رياست آن، نماينده مردم بندرعباس در مجلس شوراي اسلامي
آثار علمي: تأليف كتاب اسلام پيشرو نهضت ها، تأليف ده ها مقالات متعدد و نشر آن
«از قبل از انقلاب در همين شهر [بندرعباس]، مردم مؤمن، جوانان پر شور، در خط انقلاب و امام اقدامات موثري داشتند كه به جاست من از شهيد «حقاني» آن روحاني سخت كوش و علاقه مند كه مقداري از عمر خود را در اينجا گذراند و قبل از انقلاب سازماندهي مبارزات را كرد، ياد كنم» «مقام معظم رهبري»
تولد تا جواني
حجت الاسلام والمسلمين حاج شيخ غلامحسين حقاني، چهارم فروردين سال 1320(هـ.ش) در خانواده اي مذهبي در شهر خون و قيام قم متولد شد. پدرش حجت الاسلام والمسلمين شيخ محمد حقاني از روحانيان زاهد و خوشنام حوزه بود. شهيد غلامحسين حقاني در سنين كودكي به همراه خانواده به تهران هجرت و در جنوب شهر و در حوالي دروازه غار، سكونت كردند. پس از ورود به تهران تحصيلات ابتدايي را آغاز كرد و پس از گرفتن مدرك ششم ابتدايي به جهت علاقه وافر خود و با تشويق پدرش به فراگيري علوم ديني روي آورد.
مرحوم پدر شهيد غلامحسين حقاني درباره دوران كودكي او چنين نقل مي كند:
«او در دوران كودكي اخلاق حميده اي داشت و تا آنجا كه به ياد دارم در سني كه روزه گرفتن بر او واجب نبود، در ماه مبارك رمضان روزه¬دار بود. به عبادت و بندگي خداوند از همان كودكي دل داده بود و نمازش حتي الامكان قضا نمي شد.»
شهيد حقاني ابتدا مقدمات و ادبيات را در مدرسه حضرت آيت الله حاج شيخ احمد مجتهدي تهراني(ره) واقع در خيابان 15 خرداد(بوذر جمهري نو) و تحت نظر ايشان فرا گرفت و همزمان در حوزه علميه مروي تهران از محضر پدر بزرگوارش نيز بهره مند شد.
مبارز شهيد ، پس از كسب علوم مقدماتي حوزه در سال 1335(هـ .ش) با موافقت پدرش به زادگاه خود يعني شهر مقدس قم بازگشت تا مرحله جديدي از تحصيل فقه پوياي شيعه را آغاز كند.
او در زمان تحصيل در حوزه پر خير و بركت قم در محضر حضرت امام خميني (قدس سره الشريف)، آيت الله العظمي سيدمحمدرضا گلپايگاني، آيت الله محقق داماد، آيت الله عباسعلي شاهرودي، آيت الله شيخ مرتضي حائري يزدي، آيت الله سيد محمدباقر سلطاني تلمذ كرد و با بهره مندي از بحر جوشان علوم و معارف اسلامي به درجه اجتهاد نائل آمد. همزمان با تحصيل در حوزه علميه قم، تحصيل در مقطع متوسطه را در مدرسه دين و دانش قم تحت مديريت شهيد مظلوم آيت الله دكتر سيد محمدحسيني بهشتي به پايان رساند. شهيد حقاني در همين ايام بود كه با تهذيب نفس خود را براي جهاد اكبر و مبارزه با طاغوت آماده كرد.
شهيد حقاني در سال 1343 (هـ.ش) همكاري خود را در موسسه «در راه حق» كه به همت جمعي از مدرسان حوزه علميه قم تأسيس شده بود آغاز كرد. اين مركز كه شهيد حقاني يكي از اعضاي موثر آن بود پاسخگويي به القائات و شبهات ديني را در رأس امور خود داشت. در اين مركز دو نوع نشريه منتشر مي شد: الف: نشرياتي كه جنبه دفاعي داشت و پاسخ به شبهات مسيحيت بود. ب: نشريات تبليغي با عنوان «اصول دين» كه مباني و اصول عقايد را به نسل جوان آموزش مي داد. شهيد حقاني براي تاليف و تدوين اين جزوات كه بعدها در پي رواج تبليغات ماركسيست ها، رد نظريات ماركسيست ها و ماترياليست ها نيز در برنامه هاي موسسه قرار گرفت، روزانه چند ساعت از وقت خود را صرف مي كرد.
شهيد حقاني درباره موسسه در راه حق چنين مي گويد: «... ما در قم جلسه اي با شركت 50 نفر از طلاب تهراني تشكيل داده ايم و منظور ما اين است همانگونه كه عوامل مسيحيت بر عليه اسلام تبليغاتي از راه قلم و نشريه انجام مي دهند، ما هم دور يكديگر جمع شويم و تعهد كرديم كه با تبليغات مسيحي به همان نحو يعني از راه حقانيت اسلام مبارزه كنيم. منظورم اين است كه همانطور كه مسيحي¬ها با انتشار جزوات مي خواهند مسيحيت را بر حق و اسلام را باطل قلمداد نمايند ما هم از راه استدلال و انتشار جزوات حقانيت اسلام را ثابت مي¬كنيم....»
شهيد حقاني در سالهاي اوليه دهه چهل هجري شمسي، همكاري خود را با «مجمع علمي اسلام شناسي» زير نظر شهيد آيت الله دكتر مفتح آغاز كرد. وظيفه اصلي اين مجمع تدوين و انتشار كتب متعدد در مورد موضوعات متنوع ديني، تاريخي،اجتماعي و سياسي و تبيين چهره مترقي دين مبين اسلام بود. شهيد حقاني در مدت فعاليت در اين مركز با همكاري شهيد «محمد مصطفوي كرماني» كتاب «اسلام پيشرو نهضت ها» را تأليف كرد.
ساواك رژيم پهلوي در خصوص اين كتاب چنين گزارش كرده است: «با توجه به اينكه سابقه¬اي از چاپ و انتشار كتاب مزبور به دست نيامده، يك جلد از‌آن از طريق ساواك تهران تهيه و مورد بررسي قرار گرفت. اين كتاب كه نوشته محمد مصطفوي كرماني و غلامحسين حقاني تهراني و زير نظر دكتر مفتح در چاپخانه علميه قم به چاپ رسيده، در صفحه اول آن تحت عنوان اهداء كتاب چنين نوشته شده است: به پايه گذاران و جانبازان نهضت اسلامي و ضد استعماري، به دانشجويان غيور، به روشنفكران بيدار اهدا مي¬گردد. همچنين در ساير صفحات مزبور مطالب تحريك كننده، بر خلاف مصالح كشور به تحرير در آمده .... .
ساواك در ادامه نظريه اي را در اين موضوع ارائه كرده كه به شرح ذيل مي¬باشد: در صورت تصويب از طريق بخش 324 نسبت به جمع آوري و جلوگيري از انتشار و چاپ كتاب مزبور اقدام شود.»
پايبندي به قانون از ويژگي¬هاي بارز شهيد
قانون و التزام به اجراي كامل آن، بدون شك در پيشرفت هر جامعه، توسعه و آباداني و برقراري نظم و امنيت و ارتقاء جايگاه آن در عرصه¬هاي بين المللي از اهميت به سزايي برخوردار است. نظام نوپاي جمهوري اسلامي ايران در سال¬هاي نخست پيروزي انقلاب اسلامي،با چالش هاي مختلفي مواجه بود و دشمنان خارجي و مزدوران داخلي آنان، هر روز به شكل مختلفي سعي داشتند، قوانين برگرفته از احكام اسلامي و مصوبات مجلس را تضعيف و به زعم خويش نظام را ناكارآمد جلوه دهند. در اين راستا مجلس بعنوان قوه مقننه و مرجع صدور قوانين نقش خوبي را در افشاي ماهيت دشمنان و تقويت و نظارت براي اجراي آن داشت و نمايندگان مجلس نيز با هوشياري و تيزبيني اين موضوع را دنبال مي كردند.
شهيد حقاني كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي در نخستين دوره مجلس شوراي اسلامي حضور داشت، براي حاكميت قانون تلاش گسترده اي را ايفا كرد. شهيد حقاني معتقد بود گروههاي ماركسيستي به عنوان يك ايدئولوژي در ايران براي نظام خطر ندارند، براي اينكه اكثريت ملت ايران مسلمان هستند. آنچه مي تواند مضر باشد گروهك هاي آمريكايي و روسي و ايادي داخلي آنان است كه مي¬توانند از اين طريق به مقاصد شوم خود برسند. شهيد والامقام حقاني، اجراي دقيق قانون را لازمه برخورد با اين گروهك ها مي دانست و مي گفت: «... يكي از مسايل مهم حاكميت قانون است، ما بايد قانون را دقيقاً و مو به مو انشاء الله اجرا كنيم و [مسير] را قانون اساسي براي ما مشخص كرده است و مجلس هم مي تواند بسياري از موارد مبهم يا آنجايي كه لازم است توضيح دهد و تشريح كند و قانون وضع نمايد...»
شهيد حقاني با اشاره به برخي اقدامات ضدبشري گروهكهاي منافقين و طرد آنان از سوي مردم فهيم ايران اسلامي، بر قاطعيت شوراي عالي قضايي در برخورد با اين عناصر خودفروخته و وابسته به امپرياليسم تأكيد داشت و معتقد بود: «... شوراي عالي قضايي كه هم از حمايت مردم برخوردار است و هم حضرت امام تأكيد كرده¬اند، بر اساس قانون اساسي، بايد به وظايفش عمل كند... و در برابر توطئه ها به هر شكلي و .... هر كسي كه مي خواهد باشد با قاطعيت تمام عمل كند و اين تنها راهي است كه مي تواند جلو اينها را بگيرد. ما بايد متحد باشيم، البته وحدتي بر اساس ضوابط اسلامي و منطبق بر قرآن «لا تتخذوا ابطانه من دونكم و اعتصموا بحبل الله ...» «و اشداء علي الكفار رحماء بينهم»؛ بنابراين ما بايد با تمام نيروها متحد باشيم و در حاكميت قانون ... قدم برداريم.»
شهيد حقاني و نهضت حضرت امام خميني(ره)
با آغاز قيام حضرت امام خميني(ره) شهيد حقاني، بطور منسجم به همراه روحانيت مبارز و مردم،مبارزه علني عليه رژيم را آغاز كرد. وي با سفر به شهرهاي مختلف مانند شيراز، بندرعباس، سمنان و... به ايراد سخنراني و تشكيل جلسات مذهبي مي پرداخت و مردم را به ايستادگي در برابر رژيم، تحت رهبري پيامبرگونه امام عظيم الشأن دعوت مي كرد. وي همچنين در طول نهضت انقلاب اسلامي به رهبري امام خميني(ره) اعلاميه¬هايي كه از طرف مدرسين حوزه علميه قم منتشر مي¬شد را امضاء مي¬كرد.
نخستين دستگيري
در پي دستگيري شبكه¬اي از مبارزين سياسي مخالفان شاه، كه در پوشش جلسات مذهبي به فعاليت سياسي نيز مي پرداختند ساواك شيراز به منظور اطلاع از نحوه ارتباط شهيد حقاني با اعضاء اين شبكه، وي را در تاريخ 15/2/1345 (هـ .ش) دستگير و زنداني نمود.
وي پس از 7 روز از زندان آزاد شد و پس از 5 سال، دادگاه تجديد نظر ارتش شاهنشاهي وي را به اتهام اقدام عليه امنيت داخلي مملكت به سه ماه حبس محكوم و راهي زندان قصر كرد. وي در تاريخ 11/7/1350 (هـ.ش) پس از طي دوران محكوميت آزاد شد.
در سال 1352 (هـ.ش) به اتهام جمع آوري اخبار و وقايع تحركات سياسي صورت گرفته عليه رژيم در حوزه علميه قم براي يكي از مرتبطين با سازمان مجاهدين خلق ايران (منافقين) ـ جهت ارسال به خارج از كشور ـ ساواك در صدد دستگيري وي بر‌آمد اما به علت مسافرتهاي پي در پي ايشان به شهرهاي مختلف از دستگيري وي تا سال 1354 (هـ.ش) ناكام ماندند. ساواك قم اوايل سال 1354 (هـ.ش) موفق به شناسايي و دستگيري او شد. وي مدت 6 ماه در كميته مشترك ضد خرابكاري تحت شكنجه¬هاي وحشيانه قرار گرفت.
سفر به عراق و ديدار با حضرت امام خميني(ره) ، ايراد سخنراني ضد رژيم در شهرهاي متعدد، فعاليت گسترده فرهنگي سياسي در بندرعباس، ديدار با روحانيون تبعيدي، امضاء و توزيع اعلاميه هاي متعدد در رابطه با امام راحل و جريانات سياسي مختلف و تهيه اخبار مدرسه فيضيه و ارسال آن به خارج از كشور از جمله محورهاي بازجويي از شهيد حقاني بود.
سرانجام شهيد حقاني با حكم اداره دادرسي ارتش شاه، به اتهام اقدام عليه امنيت كشور به 12 سال حبس محكوم شد. با افزايش موج اعتراضات مردمي و ناچاري رژيم و تغيير و چرخش تاكتيكي، رژيم دامنه دستگيري ها را محدود كرد و محكوميت هاي سنگين و اعدام ها نيز متوقف شد و بسياري از زندانيان مورد عفو قرار گرفتند. در پي اين سياست ها اواخر مرداد سال 1356 شهيد حجت الاسلام والمسلمين حقاني پس از حدود 30 ماه تحمل زندانهاي مخوف پهلوي مورد عفو قرار گرفت و آزاد شد.
دستگيري¬ها و تحمل حبس و آزار و اذيت جلادان رژيم در اين مدت نه تنها در وي رخوت و سستي ايجاد نكرد، بلكه او را در راه رسيدن به اهداف نهضت مقاوم تر نيز نمود.
شهيد حقاني با برگزاري جشن هاي 2500 ساله شاهنشاهي و صرف هزينه¬هاي هنگفت و اسراف بيت المال و تضييع فرهنگ اسلامي مردم از سوي دربار مخالفت مي كرد به گونه¬اي كه ساواك قم و فارس مأمور شده بودند تا همه تحركات وي را تحت نظر داشته باشند.
روحاني مجاهد، همچنين بواسطه تعاليم حضرت امام خميني(ره) به ماهيت پليد رژيم صهيونيستي پي برده بود و در آئين هاي مختلف به دفاع از حقوق ملت مظلوم فلسطين مي¬پرداخت و به سياست¬هاي دولت شاهنشاهي در حمايت از اشغالگران قدس شريف حمله مي¬كرد.
شهيد حقاني در طول مبارزه،براي رژيم شاه و ساواك بسيار پر خطر بود به گونه¬اي كه 300 برگ سند با موضوع احضار، اخطار، گزارش هاي دقيق و مفصل از منبرها و سخنراني ها و جلسات، منع منبر، بازرسي منزل، تعقيب، بازداشت و حبس و ... در پرونده وي در ساواك موجود است. كه قديمي ترين سند اين مجموعه مربوط به سال 1344 هـ.ش و موضوع آن گزارش ساواك سمنان در خصوص سخنراني وي در يكي از مساجد سمنان و آخرين سند كه در سال 1357 هـ.ش تنظيم شده، در خصوص نامه اداره كل دوم ساواك به اداره كل نهم ساواك درباره گذرنامه شهيد است. و اين اسناد تنها بخشي از مبارزات شهيد حقاني است كه از ديد ماموران ساواك مخفي نمانده است.
در اين قسمت به طور اجمالي برخي اقدامات مهم شهيد ذكر مي شود:
1. امضاء نامه جمعي از علماي تهران به امير عباس هويدا (نخست وزير معدوم شاه) در اعتراض به ادامه تبعيد حضرت امام خميني(ره) در تاريخ 14/12/1343 هجري شمسي
2. امضاء نامه فضلا و محصلان حوزه علميه قم به حضرت امام خميني (ره) در پي انتقال معظم له از تركيه به نجف اشرف در مهرماه 1344 هجري شمسي
3. مشاركت در صدور اعلاميه طلاب حوزه علميه قم به مناسبت سالگرد شهداي مدرسه فيضيه در مورخ 25/11/1344 هجري شمسي
4. امضاء نامه فضلا و طلاب حوزه علميه قم به مراجع عظام ايران و عراق درباره بازداشت جمعي از فضلاي حوزه علميه قم در فروردين سال 1345 هجري شمسي
5. مشاركت در صدور اعلاميه جمعي از علما و استادان حوزه قم به مناسبت فرا رسيدن نيمه شعبان المعظم سنه 1397 هجري قمري
6. تهيه اعلاميه جمعي از علماء و روحانيون حوزه علميه قم درباره حمله مزدوران رژيم شاه به مردم در مرداد 1357 هجري شمسي
7. مشاركت در صدور پيام جمعي از فضلا و استادان حوزه علميه قم به كاركنان شركت نفت پس از اعتصاب آنان در تاريخ 1/9/1357 هـ.ش
8. تهيه تلگرام جمعي از فضلا و استادان حوزه علميه قم به رييس جمهور فرانسه «والري ژيسكار دستن» در خصوص اقامت حضرت امام خميني(ره) در فرانسه در 18/9/1357 هـ .ش
9. شهيد حقاني همچنين سالهاي قبل از پيروزي انقلاب اسلامي، با درك خطر بهائيت در ايران بويژه در مناطقي مانند: بندر عباس و شيراز، با برپايي جلسات، انحراف فكري و عقيدتي اين فرقه ضاله را براي مردم بويژه جوانان تبيين مي كرد.
شهيد حقاني پس از پيروزي انقلاب اسلامي
شهيد حقاني پس از بازگشت امام راحل به وطن، در اقامتگاه ايشان بعضي از مسئوليت ها را تقبل كرد و به انجام وظيفه پرداخت. وي در اسفند 1357 از سوي حضرت امام خميني(ره) مأموريت يافت تا به استان هرمزگان رفته و در حل مشكلات و نابساماني هاي استان تلاش كند.
وي به همراه برخي علماء و فضلاي حوزه علميه قم، دفتر تبليغات اسلامي قم را با هدف سازماندهي روحانيت در سراسر كشور تأسيس نمودند و سرپرستي آن را تا قبل از نمايندگي مجلس شوراي اسلامي به عهده داشت.
شهيد حقاني مدتي به عنوان نماينده امام راحل و رياست دادگاه و حاكم شرع استان هاي سيستان و بلوچستان و هرمزگان فعاليت كرد. وي با در خواست مردم از سوي امام خميني(ره) بعنوان نخستين خطيب جمعه شهر بندرعباس منصوب شد. با تأسيس حزب جمهوري اسلامي به عضويت در اين حزب درآمد.
شهيد حقاني در اولين دوره مجلس شوراي اسلامي نامزد انتخابات از حوزه انتخابيه بندرعباس شد و مردم اين منطقه به سبب سابقه مبارزاتي و خدمات موثري كه در قبل و بعد از انقلاب در اين شهرستان انجام داده بود او را بعنوان نماينده خود راهي خانه ملت كردند. شهيد در خصوص پذيرش اين مسئوليت مي گفت: «من در خواست مردم هرمزگان را پذيرفتم تا بتوانم يك وظيفه شرعي را انجام دهم.»
وي از نمايندگان فعال مجلس بود و در دو كميسيون تحقيق و دفاع ملي بعنوان نائب رئيس انجام وظيفه مي كرد. او در برنامه ها و جلسات خارج از مجلس نيز چه در ارتباط با مأموريت مجلس و چه در رابطه با ساير مسايل مملكتي حضوري فعال داشت. وي همچنين عضو هيئت شش نفره¬اي بود كه امام به عنوان بالاترين مقام تصميم گيرنده تبليغات كشور منصوب كرده بود و يكي از فعال¬ترين اعضاي شوراي تبليغات اسلامي به شمار مي¬رفت و همچنين عهده¬دار دبيري شوراي هماهنگي تبليغات اسلامي نيز بود.
آخرين مسئوليت كه ضمن نمايندگي مجلس شوراي اسلامي و قبل از شهادت در دفتر مركزي حزب جمهوري اسلامي از طرف شوراي عالي تبليغات به ايشان محول شد، سرپرستي سازمان تبليغات اسلامي بود.
او با آغاز جنگ تحميلي رژيم بعثي صدام عليه ايران، دفاع مقدس را مهمترين مسئله كشور مي دانست و در كميسيون دفاع مجلس خدمات بي شائبه اي را از خود به يادگار گذاشت.
شهيد حقاني تا آخرين لحظه حيات، به راستي يك روحاني مجاهد و سرباز شايسته انقلاب بود و براي اعتلاي ارزرش هاي قرآني و آرمانهاي والاي انقلاب اسلامي به رهبري حضرت امام خميني(ره) بدون هيچ خستگي مبارزه نمود.
او هفتم تير سال 1360 در قتلگاه سرچشمه تهران، به دست مزدوران و عمال آمريكا، شهد شهادت را نوشيد و اين بار با خون خويش، انقلاب را ياري ساخت. پيكر مطهر او در قبرستان شيخان قم به خاك سپرده شد.
شهيد حقاني در سال 1340 (هـ .ش) ازدواج كرد و ثمره آن شش فرزند بنام هاي فاطمه (1344)، منصوره (1346)، محمدمهدي(1348)، زهرا (1351)، بتول (1353) و غلامحسين (1360) است كه از ايشان به يادگار مانده است.
ويژگي هاي اخلاقي و شخصيتي شهيد حقاني:
ـ مجاهد في سبيل الله
ـ آينده نگري و روشن بيني
ـ ارتباط مستمر و كارآمد با جوانان
ـ مقابله با گروه هاي ليبرال و جريان منحط منافقين و فرقه ضاله بهائيت
ـ فعال و هوشمند
ـ مقاوم در برابر ظلم
ـ قاطعيت در اجراي احكام الهي
ـ انقياد محض در برابر ولايت فقيه و رهبري حضرت امام خميني (قدس سره الشريف)
او مي¬گفت: «... ما امام را يك رهبر سياسي و ديني مي دانيم. رهبر ديني مي¬دانيم، چون نائب حضرت ولي عصر (عج) است و اطاعت از رهبر عاليقدرمان به عنوان اطاعت از اولي الامر و اطاعت از پيغمبر و خدا، واجب و لازم است و به همين جهت ابتدا نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و بعد بقيه مسئولين امر در اين جهت بايد بكوشند تا ملت هم به تبعيت از آنان كه تا به حال هم چنين بوده اند به عنوان يك امر الهي و وظيفه شرعي و تكليف الهي نسبت به فرامين رهبر بزرگمان و بنيانگذار جمهوري اسلامي مان خاضع و عامل باشند...»