سردار بي ادعاي جبهه هاي علم وجهاد

«اي خداي بزرگ، تو را شکر مي کنم که مرا بنده حق کردي، وسوسه مصلحت را از دلم پاک کردي و در گرداب ناملايمات و مشکلات به راه راست هدايتم کردي و در اين امتحان سخت، مرا سربلند و روسفيد کردي و از سنگلاخ سردرگم محاسبات مصلحت طلبي، نجاتم دادي و دلم را به نور عشق و ايمان روشن کردي و حيات و مماتم را با حق عجين نمودي؛  زيرا ارزش من در اين بود که در چنين شرايط سختي از حق دفاع کنم و همه وجود خود را در اين راه فدا کنم، چون اگر مي خواستم برمبناي تجارت و مصلحت عمل کنم، با ديگران تفاوتي نداشتم».
31 خرداد ماه، مصادف است با سالگرد شهادت سردار بي ادعاي جبهه هاي علم و جهاد، دکترمصطفي چمران، دانشمندي که با رها کردن تمامي امتيازات و امکانات علمي و اجتماعي زندگي در غرب، روانه جبهه هاي نبرد ضد استبدادي و ضد استيلايي امت اسلامي شد.
مردي که سال ها تلاش و مجاهدت علمي، اجتماعي و سياسي او کتابي قطور از ايمان و پايداري و عشق به آرمان هاي متعالي است.
سرويس علمي پژوهشي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در آستانه سالگرد شهادت دکتر مصطفي چمران با انعکاس فرازهايي از زندگي و تلاش هاي علمي وي، ياد و خاطره آن بزرگمرد عرصه علم و ايمان را گرامي مي دارد.
دکتر مصطفي چمران، در سال 1311 در محله  «سرپولک» در حوالي بازار تهران به دنيا آمد. تحصيلات ابتدايي خود را در مدرسه  «انتصاريه»، نزديک پامنار و دوران متوسطه را در دبيرستان هاي «دارالفنون» و «البرز» پشت سر گذاشت. وي، تحصيلات خود را در دانشکده  فني دانشگاه تهران ادامه داد و در سال 1336 به عنوان شاگرد ممتاز در رشته  مهندسي الکترونيک فارغ التحصيل شد و يک سال نيز به تدريس در اين دانشکده پرداخت.
چمران در سال 1337 با استفاده از بورس تحصيلي شاگردان ممتاز، عازم آمريکا شد و مدرک فوق ليسانس خود را از دانشگاه «تگزاس» دريافت کرد. سپس به دانشگاه کاليفرنيا در«برکلي» رفت و پس از انجام تحقيقات گسترده علمي در جمع معروف ترين دانشمندان جهان، مدرک دکتراي خود را در رشته  الکترونيک و فيزيک و پلاسما (گرايش مهندسي گداخت هسته اي) با درجه ممتاز علمي دريافت کرد.
موضوع رساله دکتر چمران، بحث فيزيک پلاسما و مگنترون ها بود که در آن زمان، جديدترين دانش روز در غرب شناخته مي شد که پس از جنگ جهاني دوم مدت ها راکد مانده بود.
تحقيقات چمران که در قالب رساله دکتراي وي با عنوان «باريکه الکترون در مگنترون با کاتد سرد» ارائه شد، جهش مهمي در اين رشته پديد آورد و او را در زمره  معتبرترين و پيشتازترين دانشمندان روز دنيا قرار داد.
مروري بر رساله دکتراي شهيد چمران
موضوع رساله دکتر چمران «باريکه الکترون در مگنترون با کاتد سرد» بود.
مگنترون يک لامپ الکتريکي است که نخستين بار در سال 1921 مورد توجه قرار گرفت. اولين مگنترون يک دو قطبي استوانه اي بود که در ميدان مغناطيسي طولي قرار گرفته بود. کاتد آن رشته نازک داغ و آند آن استوانه اي بود. الکترون هايي که از سطح کاتد جدا مي شوند به طرف آند حرکت مي کنند، ولي در اثر ميدان مغناطيسي جهت حرکت آن ها تغيير مي کند و مي توانند به طرف کاتد برگردند.
با افزايش ميدان مغناطيسي الکترون ها مي توانند به آند برخورد کنند و جريان الکتريکي بزرگي ايجاد کنند که به اين پديده «مگنترون» اطلاق مي شود. در طول جنگ جهاني دوم با توجه به توسعه صنايع ارتباطات و رادار، مطالعات فراواني درباره مگنترون انجام شد، ولي عمده اين بررسي ها، پديده گرا بودند و مطالعات بنيادي چنداني درمورد فيزيک پيچيده مگنترون صورت نگرفت.
در رساله  دکتراي شهيد چمران نوسان پلاسما و پديده هاي پخش بار فضايي از لحاظ نظري و اثر شکل آند بر مدهاي نوساني و نقاط ضعف و قدرت آن ها از لحاظ عملي مورد بررسي قرار گرفته است.
مطالعه  ساختارهاي راديو فرکانس براي توليد باريکه هاي الکتروني توان بالا و بررسي آندهاي مربوط به آن ها از ديگر بخش هاي اين رساله بوده است.
چمران به موازات انجام تلاش هاي علمي و موفقيت هاي برجسته تحصيلي، حضور موثري در عرصه هاي سياسي و اجتماعي داشت.
وي، از نوجواني در محافل اسلامي نظير درس تفسير مرحوم طالقاني در مسجد هدايت حضور داشت و از اولين اعضاي انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران بود.
دکتر چمران که از عناصر پرتلاش در پاسداري از نهضت ملي ايران در کشمکش هاي مرگ و حيات مبارزات ملي شدن صنعت نفت بود، پس از کودتاي ننگين 28 مرداد به نهضت مقاومت ملي ايران پيوست و در عرصه هاي سرنوشت ساز جنبش دانشجويي نظير واقعه 16 آذر حضوري ملموس داشت.
چمران در آمريکا نيز با وجود مشکلات فراوان تحصيلي و دوري از کشور، نه تنها از مبارزات سياسي خود دست برنداشت بلکه حتي پايه گذار بسياري از سازمان ها و انجمن هاي انقلابي نظير انجمن ايراني دانشجويان ايراني، انجمن اسلامي دانشجويان ايراني در آمريکا، انجمن اسلامي دانشجويان مسلمان در آمريکا بود.
دکتر چمران پس از اتمام تحصيلات دانشگاهي، در يکي از مراکز تحقيقاتي مرتبط با «ناسا» به نام «آزمايشگاه بل» که در زمينه قمرهاي مصنوعي، موشک هاي هدايت شونده و رادارهاي ۳ بعدي فعاليت داشت، مشغول به کار شد و با وجود اين که چندين دانشگاه از او براي تدريس حتي با درجه کامل استادي دعوت کرده بودند، فعاليت هاي پژوهشي و تحقيقاتي را برآن ها ترجيح داد.
دکتر چمران که به واسطه مبارزات سياسي خود، تحت فشارهاي شديد رژيم قرار داشت و بورسيه تحصيلي و حقوق دانشکده  فني او از سال هاي قبل قطع شده بود، سرانجام در انتخابي سرنوشت ساز، موقعيت و شرايط ممتاز علمي و اجتماعي خود را که حتي مورد غبطه بسياري از دانشمندان آمريکايي بود، براي مبارزه با رژيم شاه رها کرد و راهي مصر شد.
وي که پس از سال 1342 و در زمان جمال عبدالناصر به مصر رفته بود، مدت ۲ سال دوره آموزشي جنگ هاي چريکي را طي کرد و سپس در سال 1345 به لبنان رفت و به کمک امام موسي صدر و شيعيان لبنان شتافت و «جنبش محرومان» و سپس سازمان «امل» را پايه گذاري کرد.
چمران اگرچه در سال هاي طولاني و دشوار مبارزه، مجالي براي پي گيري تحقيقات تخصصي خود نداشت؛ ولي مطالعه  علمي را ادامه داد و از انگيزه ها و استعداد وافر خود در مقاطع مختلف ازجمله در تجديد حيات علمي مدرسه  صنعتي «جبل عامل» در لبنان استفاده کرد.
دکتر چمران، 10 روز پس از پيروزي انقلاب اسلامي، بعد از 21 سال هجرت به ايران بازگشت و تجربيات انقلابي و علمي خود را در خدمت کشور گذاشت و همه  تلاش خود را صرف تربيت نخستين گروه هاي پاسداران انقلاب در سعد آباد کرد و به عنوان معاون نخست وزير در امور انقلاب، با فداکاري و شجاعتي مثال زدني به خنثي کردن توطئه هاي ضدانقلاب و ساماندهي اوضاع آشفته کردستان پرداخت و حماسه فراموش ناشدني مقاومت «پاوه» را خلق کرد.
پس از جريان پاوه که به جلوگيري از سقوط حتمي اين شهر منجر شد، امام خميني (ره)، دکتر چمران را به وزارت دفاع منصوب کرد که وي در اين پست نيز اقدامات بنيادي وسيعي براي تحول ارتش و ساماندهي نيروهاي دفاعي کشور انجام داد.
دکتر مصطفي چمران، در نخستين دوره  انتخابات مجلس شوراي اسلامي از سوي مردم تهران به نمايندگي برگزيده شد، ولي با شروع جنگ مجلس را ترک کرد و به عنوان نماينده امام (ره) در شوراي عالي دفاع رهسپار جبهه هاي جنگ شد.
چمران، در صحنه نبرد نيز با اتکا به دانش و نبوغ سرشار خود، اختراعات متعددي را به نمايش گذاشت که بي ترديد نقش مهمي در دفع حملات دشمن، به ويژه در منطقه اهواز داشت. ۵ شاخه  موسوم به «خورشيدي» که مانع عبور تانک مي شد، کانال هاي دفاعي يا پمپ هاي آبي که آب را زير پاي دشمن مي ريخت، خودروي شني دار، موشک زيرآبي ۶ متري، زيردريايي هجومي کوچک، پل سريع النصب چريکي و طرح ساخت خمپاره 60، نمونه هايي از ابتکارات دکتر چمران از لحاظ دفاعي مي باشد.علاوه براين، وي با راه اندازي مرکز تحقيقات نظامي و واحدهاي مهندسي رزمي که باهمکاري جمعي از استادان و دانشجويان دانشگاه انجام شد، پايه گذار تحقيقات علمي صنعتي در وزارت دفاع بود که تاثيرات سرنوشت ساز اين حرکت در طول سال هاي دفاع مقدس و پس از آن به خوبي نمود يافت.
سردار بي ادعاي جبهه هاي علم و جهاد که سال ها شاهد شهادت ياران و شاگردان خود بود و خود در اشتياق شهادت مي سوخت، سرانجام در 31 خرداد ماه 1360 در منطقه  «دهلاويه»، هدف خمپاره دشمن قرار گرفت و فصل ديگري از حيات آگاهي بخش و انسان ساز خود را در تاريخ پرافتخار ايران آغاز کرد.