سردشت؛ نخستین شهر قربانی سلاح های شیمیایی در جهان
هشتم تیر در روزشمار جمهوری اسلامی ایران مصادف است با سالروز بمباران شیمیایی سردشت و روز مبارزه با سلاح شیمیایی و میکروبی، در این تاریخ هواپیماهای عراقی با سلاح های شیمیایی، چهار نقطه پر ازدحام شهر سردشت را بمباران کرده و هزاران زن و کودک را گرفتار گازهای شیمیایی کشنده کردند.
جمهوری اسلامی ایران نیز پس از این واقعه، شهر سردشت را نخستین شهر قربانی جنگ افزارهای شیمیایی در جهان پس از بمباران هسته ای هیروشیما نامید.
اگرچه در طول هشت سال جنگ تحمیلی، عراق بارها از سلاح های شیمیایی استفاده کرد ولی فاجعه سردشت و حلبچه، از وخیم ترین فجایع بشری به شمار می روند.
حتی به گفته برخی از محققان، فاجعه سردشت وخیم تر از بمباران حلبچه که بعد از آن افتاق افتاد، بوده است زیرا در سردشت از گاز اعصاب و خردل استفاده شد و در حلبچه از گاز سیانور.
گاز خردل از نوع گازهایی است که همیشه در محیط و بدن مصدوم باقی می ماند و تاکنون هیچگونه راه درمانی برای مصدومان کشف نشده است. از جمله عوارض این گاز عفونت ریوی، خارش پوست، التهاب چشم و تنگی نفس را می توان نام برد.
در حلبچه هر چند تعداد تلفات زیاد است ولی آثار گاز آنی بوده و باقی نمی ماند، در حالیکه در فاجعه سردشت وضعیت مصدمان بسیار اسفبار تر است. البته هر دوی این فجایع محکوم هستند چراکه در آنها انسان های بی گناه به شهادت رسیدند.
آری، فاجعه به قدری عمیق است که با گذشت 21 سال از این حادثه آسیب دیدگان شهر سردشت و نسل های پس از آن همچنان از عوارض آن رنج می برند.
با این وجود، از همه دردناک تر آن است که این حادثه از سوی رسانه های غربی و آنانی که مدعی اعاده حقوق بشر و دموکراسی هستند دچار مرگ خبری شد و مسکوت ماند و تنها پس از گذشت چند روز از این حادثه چند مقاله در این باره به چاپ رسید.
نیویورک تایمز آمریکا چند روز بعد نوشت: این عمل از هر جهت و به هر مفهوم، یک جنایت جنگی است که با انکارهای سست و رسمی عراق و عذر و بهانه های غیررسمی در مورد استفاده از یک سلاح ناجوانمردانه درآمیخته است.
جمهوری اسلامی ایران در پی استفاده وسیع رژیم بعث عراق از سلاح های شیمیایی بارها این موارد را به سازمان ملل متحد گزارش کرد و دبیرکل سازمان ملل متحد نیز با یک هیئت کارشناسی پس از شش روز حضور در ایران، استفاده از سلاح های شیمیایی را تایید کرد که نتیجه آن محکومت به کارگیری سلاح های شیمیایی از سوی این سازمان بین المللی بود.
نکته جالب آن است نام کشور عراق در این گزارش ذکر نشد. در پی این اقدام ایران با اعزام مجروحان شیمیایی سردشت به کشورهای مختلف سعی در نشان دادن این فاجعه کرد.
سرانجام پس از مشاهده آثار و علائم شدت جراحات وارده بر مجروحان جنگی، نشست های متعددی در مجامع بین المللی برگزار شد و کنفرانس خلع سلاح مستقر در ژنو پیش نویس و طرح کنوانسیون منع استفاد از سلاح های شیمیایی را تهیه و به سازمان ملل تقدیم کرد و در سال 1993 پس از دو دهه مذاکره پیرامون این موضوع، سرانجام این معاهده در پاریس به امضا رسید و از سال 1997 به اجرا درآمد.
این کنوانسیون دارای یک مقدمه، 24 ماده و سه متن پیوست است و بر همین اساس سازمان منع سلاح های شیمیایی (pocw) وظیفه اجرای کنفواسیون که مقر آن در لاهه هلند است را بر عهده گرفت.
همچنین در دهمین اجلاس کشورهای عضو کنفواسیون منع استفاده از سلاح های شیمیایی در لاهه هلند، روز 29 آوریل (نهم اردیبهشت) روز جهانی بزرگداشت قربانیان سلاح های شیمیایی نامگذاری شد. این روز مصادف با روزی است که مصوبات معاهده بر کشورهای عضو لازم الاجرا شد و در همان سال دبیرکل سازمان ملل متحد از تمامی کشورهایی که به عضویت این کنفواسیون درنیامده بودند، خواست تا به آنان ملحق شوند.
کشور ایران نیز در سال 1997 با تصویب مجلس شورای اسلامی به این کنفواسیون پیوست و از همان آغاز همواره عضو شورای اجرایی سازمان بوده و حضوری فعال و تاثیرگذار در سازمان (opcw) داشته است، ولی بار دیگر کشورهای مدعی حقوق بشر از جمله آمریکا از امضای این پروتکل سرباز زدند تا هر چه بیشتر آزادانه بتوانند به جنایات خود ادامه دهند.