سناریوهای غرب و راهبرد ایران در مسئله هسته‌ای

نشست دوره ای شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) بدون صدور قطعنامه ای مشخص در مورد فعالیت های هسته ای ایران به کار خویش پایان داد. با این وجود، جدال لفظی میان ایران و غرب بر سر تداوم فعالیتها و چگونگی سرانجام پرونده هسته ای کشورمان همچنان ادامه دارد. بر طبق برآورد تحلیل گران امریکایی، به رغم فشارهای مضاعف غرب در قالب تدوین تحریم های بین المللی از مجاری شورای امنیت و نیز بکارگیری جنگ روانی تحت لوای حمله به مراکز نظامی وضعیت پیشرفت این صنعت علمی ایران در آستانه تحول عمده ای قرار گرفته است بطوریکه پس از نشست وین و اجلاس سه جانبه تهران با توجه به رویکرد غرب در عدم پذیرش خواسته ای ایران و روگردانی از تعــهدات قـبلی مبنی بر مبادله سوخت، کشورمان مکان یابی سایت های جدید هسته ای و غنی سازی اورانیوم تا غنای20 درصد در دستور کار خویش قرار داده است.
با بررسی عملکرد و راهبرد تا غنای اصلی غرب در برخورد پرونده هسته ای سه گزاره اصلی را می توان متصور بود.
الف: ایجاد تأخیر با استفاده از تلاش های دیپلماتیک و شاید توسل به عملیات پنهان
ب: ایجاد بازدارندگی و مهار با استفاده از حربه «ایران هراسی» و دارکردن منطقه به یک مسابقه تسلیحاتی و تجهیز متحدان به توسعه سلاح های پیشرفته
ج: تاکید مجدد بر سیاست هویج- چماق برای بستر سازی مناسب در پذیرش دواطلبانه و تسلیم و تکرار مدل لیبی
در بررسی سه گزاره اصلی باید گفت که اوباما، برای کاستن از تز یکجانبه گرایانه و تغییر بازی قدرت از حاصل جمع صفر به حاصل جمع جبری مثبت با اصل قرار دادن دیپلماسی و بکارگیری منابع قدرت جهانی از جمله سازمان بین المللی درصدد رسیدن به اهداف خویش است. البته این تز بدون حضور اروپا و متحدان منطقه ای امریکا امکان پذیرنیست لذا در دوره جدیدی از فشارهای بین المللی شاهد همگرایی بیشتر میان دو سوی آتلانتیک و نیز حضور متحدان دور و نزدیک امریکا( نظیر ژاین- کره و برخی کشورهای منطقه ) هستیم.
گزاره دیگر مد نظر امریکا، تاکید بر ایران هراسی و امنیتی جلوه دادن فعالیت های صلح آمیز ایران در منطقه است. از این منظر شاهد سفرهای متعدد مقامات امریکا به کشورهای حوزه خلیج فارس هستیم. در این راستا برای دمیدن در طبل جنگ و آمادگی روانی برای ورود به کارزای تخلیلی پس از گزارش دو پهلوی آمانو از پرونده هسته ای ایران، مجدداً بی اعتمادی جامعه بین المللی نسبت به نیــات ایران در تداوم فعالیت ها و با استناد به برخی از گزارش های مراکز امنیتی غرب از فعالیتهای اخبار ایران با حساسیت دو چندان در رسانه غرب و منطقه پی گیری می شد و به نظر می رسد که پس از بحران دامنه گیر اقتصادی غرب به ویژه امریکا و عدم نشانه ایی روشنی برای رون رفت از این مشکلات، کارتل های صنعتی و نظامی امریکا و لابی صهیونیستی منتفذ در کنگره و کاخ سفید بیگانه راه رهایی از بحران را تبلیغ علیه فعالیت های صلح آمیز و قانونمند ایران دانسته و در این مسیر برای مقابله با فعالیت رو به تزاید کشورمان در این حوزه، خواهان ارسال تجهیزات پیشرفته نظامی به کشورهای هم پیمانان منطقه ای شدند.
از همین رو بزرگترین معامله تاریخی و نظامی امریکا با سران ریاض بر سر فروش هواپیمای جنگی پیشرفته و تسلیحات ضد موشکی پاتریوت ها انجام می گیرد.
در گزینه سوم، غرب با اتخاذ شیوه هویج-چماق در قالب نرم، مانند گفتگوی سازنده و پذیرش حق ایـــران در غنی سازی اورانیوم طبق بند NPT و سپس در چارچوب تکمیل فشار مضاعف، قطعنامه ای تحریمی 1929 و اقدامات فراقانونی بدنبال تحمیل اراده به ایران و تسلیم در مقابل خواسته های نامشروع دنبال می شود. در این چارچوب، ایران قبل از تبدیل شدن به یک قدرت منطقه ای برتر باید منزوی گردد. از نظر امریکایی ها فشارهای بین المللی و تحریمی های اعمال و جنگ روانی گسترده علیه محمد قذافی رهبر لیبی در بین سالهای 1990 تا 2000 منجر به پذیرش خواسته های غرب و تسلیم بی وچون چرا در مقابل اراده بین المللی شد. بنابراین تهدید و تطمیع همزمان در قبال ایران نیز تکرار پذیراست.
با نگاهی به گزاره های موجود و راهبردهای کلان غرب در قبال خواسته های غیرقانونی آنها می توان دریافت که میزان موفقیت سه گزینه موجود با دشواریهایی روبروست. تحریم های غیرقانونی متمرکز بر صنایع دفاع و موشکی و بخشی تحریم های مضاعف در حوزه انرژی و صنعتی براساس قطعنامه جدید 1929 شاید دامنه فراگیر و گسترده ای نسبت به سه قطعنامه قبلی داشته باشد. ولی این تحریم های هوشمند غرب منجر به فلج شدن اقتصادایران و تسلیم در قبال خواسته های غیر منطقی نگردیده است. چرا که به رغم فشارها عدم تعلیق غنی سازی اورانیوم و حفظ چرخه کامل سوخت هسته ای جزء خطوط قرمز نظام است و ایران حاضر نیست تحت هیچ شرایــطی از اهداف تعیین شده خویش در مسیر حصول به انرژی صلح آمیز هسته ای تعلل ورزد ولی حـــاضر است در شـــرایط عادلانه براساس منطقه و قوانین بین المللی با گروه 1+5 مذاکراه کننده ضمن اینکه ایران به عــنوان قدرت برتر منطقه توانایی پاسخ گویی و دفع هر گونه تهدید احتمالی را داراست و هرگونه بی خردی از سوی رژیم صهیونیستی می تواند تبعات زیانباری برای منطقه و جهان در پی داشته باشد.
ایران در وضعیت موجود تلاش می کند تا فرایندی در موضوع هسته ای ایجاد کند که منجر به تعادل و اعتماد سازی در سطح منطقه و بین المللی گردد در این راستا با تاکید بر حقوق حقه خویش بر اساس پیمان NPT، از ایده خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای به عنوان گزینه روش، در قبال فزون طلبی های رژیــم صهیـــونیستی و غــرب حمایت میکند، رویکرد ایران در سیاست بین المللی مبتنی بر جلوه هایی از تبادل منطقه ای، همکاری بین المللی و ثبات استراتژیک است. چنین رویکروی با استقبال گروه نم و ترکیه و برزیل مواجه شده است. با توجه به اینکه اهداف روسیه و چنین نیز برغم همراهی با غرب در تصویب قطعنامه 1929 متفاوت است. ایران باید با هدفمندی خاص از فضای موجود برای تأثیر گذاری در مذکرات آینده استفاده کند. تداوم ارتباط سازنده با کشورهای تأثیرگذار در پرونده هسته ای و رایزنی با کشورهای اسلامی و جنبش عدم تعهد برای تبیین اهداف و مقاصد هسته ای ایران می تواند ضمن کاستن از فشارهای سیاسی - اقتصادی غرب، شرایط را برای دفاع از منافع ملی مهیا سازد.