شهيد علي اکبر دهقان
محل تولد: تربت جام
سن در هنگام شهادت: 33 سال
تحصيلات: فوق ديپلم
تخصص: رياضي و علوم اسلامي
سوابق مبارزاتي: پايه گذاري انجمن ضدبهائيت در تربت جام، روشنگري عليه رژيم طاغوت، حركت در خط اسلام و مرجعيت و يورش ساواك به منزل و بازداشت او
كارهاي تشكيلاتي: تأسيس صندوق قرض الحسنه المهدي، عضويت در حزب جمهوري اسلامي، رسيدگي به وضع محرومان و ساكنان مناطق روستايي
مسئوليت¬ها: تدريس در دبيرستانها، پايه گذاري كميته انقلاب اسلامي در تربت جام، عضويت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و جهاد سازندگي، نماينده مردم تربت جام در نخستين دوره مجلس شوراي اسلامي
تولد تا جواني
شهيد علي اكبر دهقان فرزند محمدجواد در سال 1327 (هـ.ش) در شهر تربت جام و در يك خانواده متوسط كارگري كه از يزد به اين شهر مهاجرت كرده بود، متولد شد.
تحصيلات ابتدايي و متوسطه را در اين شهر گذراند و در سال 1346 (هـ.ش) ديپلم خود را از دبيرستان ابن سيناي تربت جام گرفت. شهيد دهقان در رشته علوم رياضي موفق به اخذ مدرك فوق ديپلم شد، و در ادامه به سبب اشتياق وافر، به فعاليت و مطالعات اسلامي روي آورد.
خدمت نظام وظيفه را در سپاه دانش آن روزگار، به آموزش كودكان و نوجوانان محروم آن سامان گذراند و وجود تبعيض هاي اجتماعي و ظلم و ستم عمال رژيم پهلوي او را به سوي مبارزات اسلامي عليه طاغوت كشاند.
يكي از جريانهايي كه پيش از پيروزي انقلاب اسلامي و بواسطه حضور بيگانگان در كشور بويژه مناطق محروم و مرزي فعاليت مي كرد، فرقه ضاله بهائيت بود. او همواره خطر و بي ديني و وابستگي اعضاء آن را به مردم يادآوري مي نمود. به همين منظور با پايه¬گذاري انجمن مبارزه با بهائيت در سال 1345 و تشكيل جلسات ديني با آنان به مقابله پرداخت.
در سال 1348 به خدمت آموزش و پرورش درآمد و براي انجام وظيفه به يكي از روستاهاي اطراف تربت جام رفت و به عنوان مدير و آموزگار مشغول به خدمت رساني شد.
در سال 1351 موفق به شركت در نخستين دوره كلاس هاي تابستاني مقطع تحصيلي راهنمايي شد و پس از آن تدريس در مدارس راهنمايي تربت جام را آغاز كرد.
او يك چهره شناخته شده مذهبي و پاي بند به مكتب اسلام براي مردم شهرش بود. به واسطه نشر احكام و تبليغ امور ديني، هر روز با انبوهي از مشتاقان كه به دور او جمع مي شدند مواجه مي شد.
او علاوه بر ايفاي نقش معلمي، از ايجاد كانون¬هاي مذهبي و انجمن هاي اسلامي در مدارس و تشكيل جلسات ديني غافل نبود. او از همه امكانات و فرصت هاي موجود براي احياي تفكرات اسلامي در اين شهرستان بهره مي جست و نخستين كسي بود كه جلسات مذهبي را در شهرستان تربت جام پايه گذاري كرد. او با درك عميق و شناختي كه از تعاليم اسلامي كسب كرده بود، به خوبي جريان هاي انحرافي و ضاله را كه در منطقه فعاليت مي كردند شناسايي و با آنان مقابله مي كرد.
رسيدگي به وضع معيشتي مردم محروم منطقه و بويژه روستائيان و انس والفت با جوانان، از وي چهره صميمي ساخته بود. در اين راستا،شهيد دهقان با تشكيل صندوق قرض الحسنه به ياري محرومان شتافت. خانه محقر به همراه يك دفترچه حساب پس انداز ساده و مقداري موجودي كه در آن دوران سخت قبل از انقلاب به زحمت جمع كرده بود، مبنا و مرجع شكل گيري سنت پسنديده قرض الحسنه اين شهرستان شد، كه بعدها با عنوان : «صندوق قرض الحسنه المهدي» و با سرمايه قابل توجه و محلي بسيار آبرومند، توسط ياران و شاگردان او به فعاليت ادامه داد. شهيد دهقان در كنار اين كار، صندوق خيريه اي تشكيل داد و از اين راه قدم هاي موثري را از جمله در ايجاد «كتابخانه المهدي» برداشت. شهيد در سال 1354 ازدواج كرد كه ثمره آن دو پسر است.
آرزوي شهادت از ويژگي هاي بارز شهيد
علي اكبر دهقان، هنگاميكه قدم در راه مبارزه با فرقه هاي ضاله و جريان هاي وابسته به استعمار گذاشت و نيز از زماني كه براي تحقق آرمانهاي اسلامي و شيعي در برابر رژيم پهلوي ايستادگي مي كرد، خود را مهياي شهادت ساخته بود، او شهادت را فوز عظيمي مي دانست كه از سوي خداوند به بندگان پرهيزگار و مومن عطا مي شود. او مي گفت: «اگر اين بدن ها براي مردن است و پايان زندگي در اين جهان مرگ است و ما بايد بميريم، چه زيباست كه با جهاد در راه خدا بميريم، چه زيباست كه شهادت را نصيب خودمان سازيم كه آن فوز عظيم است.»
آرمان علي اكبر دهقان شهادت و آرزويش نيل به اين توفيق الهي بود. او يك هفته قبل از فاجعه تروريستي هفتم تير سال 1360 كه شهادت سردار رشيد اسلام دكتر مصطفي چمران اتفاق افتاد، به همسرش گفته بود: «شما بايد براي همه مسايل آماده باشيد و در مورد شهادت دچار نگراني نشويد، شما بايد آرزو كنيد كه من هم به شهادت برسم و خدايي ناكرده به مرگ طبيعي نميرم. البته شهادت را براي من به گونه اي آرزو كنيد كه لااقل چند مسلمان يادي از من بكنند و گاهي اوقات نام مرا به زبان بياورند»
آنان كه به مرگ سرخ لبخند زدند پيـمـانه حـق، حسيـن ماننـد زدند
بـا جـوشش خون و با سـرود تـكبير شب را به خجسته صبح پيوند زدند
شهيد علي اكبر دهقان و نهضت انقلاب اسلامي
علاقه به اسلام، روحانيت و مرجعيت او را از همان دوران جواني، با مفاهيمي چون مجاهدت و مبارزه با مظهر ظلم و بيداد آشنا كرده بود. با اوج گيري روح مبارزات مردم ايران بر ضد رژيم پهلوي، شهيد دهقان نيز به معرفي نهضت و شخصيت امام خميني (ره) پرداخت. او همواره ابعاد شخصيتي، زندگي و سيره ايشان را به مردم به ويژه جوانان بازگو مي كرد و نقش مهمي در آشنايي جوانان منطقه با تفكرات حضرت امام «رضوان الله تعالي عليه» داشت. او شيفته امام خميني(ره) بود و همگان را به اطاعت از فرامين ايشان دعوت مي كرد. شهيد دهقان همچنين روحانيت را مهمترين و بزرگترين سنگر اسلام مي دانست و بر حفظ و تقويت جايگاه آن تاييد مي كرد. او به دليل فعاليت هاي اسلامي و مبارزاتي اش، يك محور اصلي در شكل گيري اعتراضات مردمي در تربت جام به حساب مي¬آمد، به همين دليل هميشه از سوي ساواك و مزدوران رژيم تهديد و تعقيب مي¬شد. در سال 1355 (هـ .ش) مأموران امنيتي پهلوي به خانه اش هجوم بردند و او را تحت الحفظ به ساواك تايباد منتقل كردند. پس از بازداشت و اعمال شكنجه هاي سخت، ناچار شدند به علت نداشتن مدارك كافي آزادش كنند. وي در دوران مبارزات انقلاب توانست رسالت خود را به خوبي ايفا كند. او خانه خود را در كنار مسجد به پايگاه و مركز فعاليت¬هاي انقلابي و اسلامي تبديل كرده بود و بعنوان يك چهره انقلابي مورد قبول مردم بويژه روشن¬انديشان اسلامي و فرهنگيان متعهد بود.
شهيد علي اكبر دهقان پس از پيروزي انقلاب اسلامي
پس از پيروزي انقلاب اسلامي، شهيد دهقان نقش مهمي در اداره امور تربت جام بر عهده داشت و مرجعي مورد اطمينان براي رفع مشكلات مردم شد. با تشكيل كميته انقلاب اسلامي در زادگاهش، شب و روز خود را عاشقانه صرف اداره امور اين نهاد انقلابي نوپا كرد و از سوي آيت الله واعظ طبسي به سرپرستي اين كميته منصوب شد.
او همچنين در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و جهاد سازندگي تربت جام خدمات فراواني براي حفظ نظام در برابر توطئه¬هاي دشمنان و رفع فقر و محروميت¬ها از چهره منطقه داشت. شهيد علي اكبر دهقان، حزب جمهوري اسلامي را مركز پايداري از آرمانهاي انقلاب اسلامي ديد و به عضويت فعال در آن درآمد.
با شروع انتخابات براي تشكيل اولين دوره مجلس شوراي اسلامي، همه قشرهاي متعهد خط امام،يكصدا به سوي او آمدند و به عنوان وظيفه شرعي از او خواستند تا وكالت آنها را در اولين مجلس مستقل و آزاد و اسلامي كشورشان بر عهده بگيرند. او عليرغم ميل باطني و تنها به حكم وظيفه شرعي اين امر خطير را پذيرفت. با آراي شايسته مردم منطقه به مجلس رفت. در شيوه هاي تبليغات انتخاباتي نيز، يك قدم از مسائل اسلامي خارج نشد و همه امور را با وسواس و در چارچوب احكام شرع دنبال و از اقدام برخي رقباي خود در صرف هزينه هاي سنگيني تبليغات انتخاباتي ابراز انزجار مي كرد.
شهيد دهقان از روزي كه با راي مردم به مجلس رفت، جز سربلندي ايران و اسلام به موضوعي ديگر فكر نكرد. همواره مردم را براي خودكفايي و استقلال در همه امور ترغيب مي¬كرد. او كشاورزان را به كاشت محصولات استراتژيك تشويق مي كرد و از آنان مي خواست با توليد گندم، نيازمندي كشور را به واردات اين محصول استراتژيك از بين ببرند.
او در نطق پيش از دستور خود در پنجاه و سومين جلسه علني مجلس كه در تاريخ 6/7/1359 (هـ .ش) برگزار شد با قدرداني از مقاومت دليرانه ملت ايران در برابر حملات وحشانه رژيم بعثي صدام چنين مي گويد: «... آنها[دشمنان] فكر مي¬كردند كه ايران مصر است و با حمله¬اي مشابه حمله اسرائيل مي شود نابودش كرد، غافل از آنكه نه ايران مصر بود و نه آن حساب¬ها درست. مسلماً آنها با چنين انديشه¬اي حمله كردند، اگر مي¬دانستند كه چنين مي شود، هيچگاه فكر حمله را هم نمي¬كردند، اما اين حمله راه را براي صدور انقلاب باز كرد...
.... ملت [ايران] از هيچ چيز نمي¬هراسند و به هيچ چيز نمي¬انديشند... و به هيچ چيز اميدوار نيستند جز به رحمت پروردگارشان و رحمت پروردگارشان را شامل حال خودشان مي يابند و به همين جهت همگي آماده شهادت هستند..»
علي اكبر دهقان در سنگر مجلس به دفاع از حريم شهادت پرداخت و خود نيز جرعه جام شهادت را در هفتمين روز از تير ماه سال 1360 (هـ.ش) نوشيد. از شهيد دو پسر به نام هاي مجتبي (1355) و ميثم (1358) به يادگار مانده است.
ويژگي هاي اخلاقي و شخصيتي شهيد
ـ مشتاق شهادت
ـ پيگيري و پشتكار خستگي ناپذير
ـ خدمتگزار مردم
ـ مدبر و سليم النفس
و پيشتاز دفاع از حريم دين در برابر همه انحرافات تنها برخي از سجاياي اخلاقي و ويژگي هاي اين شهيد عزيز است.