شهید بهشتی مثل یک ملت بود برای ملت ما

بدون تردید سال های نخست انقلاب اسلامی از مقاطع بسیار مهم و تاثیرگذار تاریخ نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود زیرا در همین سالها بود که نهادهای نظام اسلامی شکل گرفت بنیان های نظام اسلامی پدید آمد و مسیر حرکت نظام اسلامی از طریق تدوین قانون اساسی مشخص شد.
غیر از رهبر بزرگ انقلاب اسلامی و بنیانگذار نظام مقدس اسلامی (حضرت امام خمینی) که نقش اساسی و محوری را در تاسیس ارکان نظام اسلامی برعهده داشت سایر شخصیت ها و حتی تک تک افراد ملت هریک به نسبت خود سهمی در تاریخ انقلاب و تاریخ جمهوری اسلامی ایران داشتند. منتها نقش بعضی ها پررنگ تر و برجسته تر بود. در میان عموم چهره های انقلاب نقشی که شهید مظلوم آیت الله بهشتی در جریان حرکت کلی انقلاب و نظام اسلامی برعهده داشت واقعا بی نظیر است. نقش وی به تنهایی همسان نقش یک ملت را داشت. به همین دلیل بود که امام خمینی فرمودند: شهید بهشتی مثل یک ملت بود برای ملت ما (صحیفه امام، جلد 15، ص 18)
واقعیت این است که این تعریف یک جمله ای امام خمینی از شهید بهشتی جامع ترین و رساترین تعریف از شهید مظلوم آیت الله بهشتی است و اگر بخواهیم تمام فعالیت های شهید بهشتی و همه نقش های ایشان در جریان انقلاب و در جریان تثبیت پایه های نظام اسلامی را با یک جمله بیان کنیم کامل تر و بهتر از همین تعریف یک جمله ای امام خمینی جمله دیگری پیدا نخواهیم کرد.
اکنون این سئوال مطرح است که چرا امام خمینی نقش شهید مظلوم بهشتی را همسان و هم اندازه نقش یک ملت می دانست. برای پاسخ به این سئوال و تفسیر سخن یک جمله ای امام خمینی درباره آن چهره برجسته انقلاب و نظام اسلامی ناگزیر هستیم به برخی اقدامات شهید مظلوم بهشتی برای تاسیس ارکان نظام اسلامی اشاره کنیم.
می دانیم که تدوین قانون اساسی هر ملت و هر نظام سیاسی و حکومتی اساسی ترین و سرنوشت سازترین کاری است که باید صورت بگیرد. امام خمینی از زمانی که نشانه های سقوط رژیم شاه را مشاهده کردند تدوین قانون اساسی نظام اسلامی به یکی از مهم ترین دغدغه های ایشان تبدیل گردید. امام خمینی از دی ماه 1357 یعنی در حالی که بیش از یک ماه به پیروزی انقلاب اسلامی مانده بود موضوع تدوین قانون اساسی جدید را به طور آشکار مطرح کردند و یکی از برنامه های مهم آینده انقلاب را تدوین قانون اساسی جدید ذکر نمودند. بعد آن نیز امام خمینی هرگاه فرصتی به دست می آورد به موضوع تدوین قانون اساسی و انجام دادن هر چه سریع تر مقدمات آن (برگزاری انتخابات خبرگان قانون اساسی و...) اشاره می فرمودند. به گواهی تاریخ انقلاب و به گواهی همه کسانی که در سال های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی فعال بودند شهید بهشتی در تدوین قانون اساسی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران که بسیار مورد توجه امام خمینی بود نقش اساسی داشتند. به تعبیر یکی از محققان سرشناس “شهید بهشتی در دوران نسبتا کوتاه میان پیروزی انقلاب اسلامی تا زمان شهادت با اندیشه و تلاش بی وقفه درصدد تنظیم و تدوین پشتوانه ای نظری و قانونی برای نظام جمهوری اسلامی ایران و نیز تشکیل و تاسیس ارکان اصلی حکومت اسلامی بود. وی در این مدت از معروف ترین چهره های معتقد و مدافع اندیشه های امام خمینی محسوب می شد.”
نقش شهید مظلوم بهشتی در تدوین همه بندها و مواد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در حدی است که این قانون مقدس از یادگارهای ایشان محسوب می شود و بسیاری براین باورند که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بازتاب افکار شهید بهشتی است.
شهید مظلوم آیت الله بهشتی فردی نبود که صرفا در عرصه نظری فعال باشد و به صحنه عمل اعتنایی نداشته باشد و یا اینکه در این عرصه برای خود توانی مشاهده نکند. همان طور که شهید بهشتی در تدوین پشتوانه های نظری و قانونی نظام مقدس جمهوری اسلامی بسیار فعال و گره گشا بود در عرصه مدیریت و تشکیل و سازماندهی نیروها و انسجام بخشیدن به مجموعه طرفداران و هواداران انقلاب اسلامی و عموم ملت مسلمان ایران نیز بسیار فعال و گره گشا بود. اگر شهید مظلوم بهشتی در سال های اولیه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیروهای مومن به انقلاب را منسجم نمی کرد و تشکل های متعدد و هم جهتی این زمینه پدید نمی آورد معلوم نبود انقلاب اسلامی به چه سرنوشتی گرفتار می شد و دشمنان داخلی و خارجی انقلاب که برای ستیز با آن پشت سرهم صف کشیده بودند چه بلایی بر سر انقلاب و نیروهای آن می آوردند.
شهید مظلوم بهشتی همواره در کنار سازماندهی نیروها به مساله بسیار مهم دیگری هم توجه می نمود. این مساله نیروسازی و پرورش انسان های توانا برای پیش بردن کارها و اداره جامعه و انقلاب در سطوح مختلف و همچنین تربیت نیروهایی بود که در بعد علمی و نظری و فرهنگی بتوانند رهگشایی کنند. موضوع تشکل و تربیت نیروها چیزی نبود که شهید بهشتی آن را در دوره انقلاب آغاز کرده باشند بلکه این رویه بسیار اساسی ایشان از سال های ابتدایی دهه 1330 به طور جدی آغاز شد. یعنی از همان زمان (سال 1333 ش) که دبیرستان دین و دانش را در قم تاسیس کردند. به طور جدی وارد عرصه تربیت نیرو و انسجام بخشیدن به نیروهای مسلمان شدند و موفقیت های بزرگی نصیب جامعه اسلامی کردند. هنگامی که شهید بهشتی مسئول اداره مرکز اسلامی هامبورگ در آلمان شد همین روش را در اروپا نیز دنبال کرد و در آنجا ضمن تربیت نیرو تشکل های پرثمری نیز ایجاد کرد که اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان گروه فارسی زبان یکی از همین تشکل ها بود. کارنامه شهید مظلوم بهشتی در عرصه تربیت و تشکل نیرو بسیار گسترده است و به دلیل نمونه های فراوانی که در این زمینه وجود دارد مجالی برای توضیح همه آن ها نیست. بنابراین در این جا فقط به دو نمونه اشاره می کنیم دو نمونه ای که تاثیر بسیار گسترده در سال های اولیه پس از پیروزی انقلاب اسلامی داشت و توانست نظام اسلامی را از بسیاری آفت ها و خطرها برهاند. یکی از این نمونه ها کوشش محوری و اساسی شهید بهشتی در ایجاد تشکلی به نام “جامعه روحانیت مبارز” در پاییز 1357 است. این تشکل توانست بسیاری از روحانیان مبارز کشور را منسجم کند. چون روحانیت قشری است که گسترده ترین و عمیق ترین تاثیر را در جامعه دارد در آن زمان انسجام بخشیدن به روحانیت مبارز مفهومی غیر از انسجام بخشیدن به بخش بسیار بزرگی از جامعه نداشت. شهید بهشتی با هوشیاری درک کرده بود که اگر این قشر منسجم و متحد شود و هم جهت حرکت نماید درصد بسیار بالایی از جامعه اسلامی منسجم خواهد شد و در برابر هر خطری خواهد ایستاد.
نمونه دیگر تلاش محوری شهید بهشتی در ایجاد تشکلی فراگیر به نام “حزب جمهوری اسلامی” است. شهید بهشتی و دوستانش با تاسیس حزب جمهوری اسلامی نیروهای عظیم مسلمان و جوانان بسیار پرشور و دانش آموزان و دانشجویان مومنی را که در سراسر ایران به طور منفرد و غیرموثر حضور داشتند به طور شگفت انگیز سازماندهی و ساماندهی کردند تا ضمن ایجاد سپر دفاعی قوی در برابر دشمنان انقلاب آن ها به سازندگی در عرصه های مختلف فرهنگی و اجتماعی نیز مشغول شوند.
در واقع شهید بهشتی با ایجاد این دو تشکل بسیار گسترده و موثر (جامعه روحانیت مبارز و حزب جمهوری اسلامی) تقریبا توانست کل ملت ایران و جامعه اسلامی را متشکل کند و دشمنان را از شکست دادن انقلاب اسلامی ناامید نماید. به همین دلیل بود که امام خمینی فرمود: شهید بهشتی مثل یک ملت بود برای ملت ما.
امید است سیره سیاسی و اجتماعی شهید بهشتی و همچنین روش ایشان در تربیت و تشکل نیروها و بالنده کردن تک تک افراد جامعه همچنان مورد توجه جدی و عملی مسئولان و عموم کارگزاران نظام مقدس اسلامی قرار بگیرد تا انقلاب و نظام اسلامی همچنان از آسیب ها و خطرها در امان بماند.