فضاي حاکم بر مراسم جشن پيروزي انقلاب اکتبر در سفارت شوروي دوستانه بود
محرمانه 14 نوامبر 1955- 22 آبان 1334
سفارت آمريکا، تهران
[موضوع]: فضاي حاکم بر مراسم جشن پيروزي انقلاب اکتبر
در سفارت شوروي دوستانه بود
در تاريخ 7 نوامبر 1955، سفارت شوروي به مناسبت سي و هشتمين سالگرد پيروزي انقلاب اکتبر مراسمي برگزار کرد. در غياب سفير لاورنتيف که هفته گذشته به طور ناگهاني ايران را ترک کرد (نگاه کنيد به گزارش سفارت به شماره 289 مورخ 1 نوامبر 1955)، سيمن بي. بازاروف، ميزباني مراسم را بر عهده داشت. مقامات زيادي در اين مراسم شرکت کرده بودند، ولي به جز نخست وزير علاء، مقامات عالي‌رتبه ايراني بسيار اندکي در اين مراسم حضور داشتند.
آمريکايي‌هايي که در مراسم حضور داشتند، و در واقع همه با هم وارد شدند و با هم مجلس را ترک کردند، عبارت بودند از وزير مختار-کنسول و خانم جونز، و وابسته‌هاي ارتش و نيروي دريايي و همسرانشان. سفير و وابسته نيروي هوايي نيز براي شرکت در اين مراسم دعوت داشتند ولي به دليل دوري از تهران نتوانستند در آن حضور پيدا کنند.
فضاي حاکم بر مجلس به مراتب دوستانه‌تر از مناسبت‌هاي قبلي از همين نوع بود. بازاروف سعي داشت با همه ميهمانان خوش و بش کند. البته روس‌ها آشکارا سعي کردند رؤساي هيأت‌هاي ديپلماتيک و ميهمان عالي‌رتبه‌تر ايراني را از اتاق محل اجتماع ساير ميهمانان جدا بود کنند. آنها تقريباً موفق به انجام اين کار شدند و بازاروف بيشتر وقتش را با ميهمانان عالي‌رتبه‌تر گذراند، شخصاً تلاش کرد وقتي را به هر يک از آنها اختصاص دهد. بازاروف به وضوح سعي کرد توجه ويژه‌اي به سفير هند و سفير مصر مبذول کند ولي با پاسخ نسبتاً سرد آنها مواجه شد. سفير هند به بازاروف شکايت کرد که فقط نوشيدني الکلي سِرو مي‌شود، و او نيز به الکل لب نمي‌زند.
وابسته‌هاي نظامي شوروي که با همسرانشان در مراسم حضور داشتند، به ويژه خود را بسيار صميمي نشان مي‌دادند. در ميهماني‌هاي قبلي، همسران وابسته‌هاي نظامي کم و بيش در گوشه‌اي جمع مي‌شدند، ولي در اين مراسم آنها نيز در جمع ميهمانان پخش بودند و با آنها صحبت مي‌کردند. همسر دستيار وابسته نظامي شوروي، سرگرد نيکلاي کوگوچف، همه آمريکايي‌هاي حاضر در مجلس را با زبان انگليسي نسبتاً روان خود متعجب ساخت، زيرا تا آن زمان هيچ کس نمي‌دانست که او انگليسي بلد است.
تلاش مقامات شوروي براي حاکم کردن فضايي صميمي و دوستانه بر مراسم بر هيچ کس پوشيده نبود. در ميهماني‌هاي قبلي سفارت شوروي، مقامات آمريکايي متوجه شده بودند که روس‌هايي که از نظر آنها مأموران اطلاعاتي هستند، نزديک آنها مي‌ايستادند و سعي مي‌کردند دزدانه به گفتگوهاي آنها گوش بدهند. در اين ميهماني نيز مأموران اطلاعاتي حضور داشتند، ولي اصلاً تلاش نکردند به گفتگوهاي آنها گوش دهند.
فضاي ايجاد شده در اين ميهماني با توجه به شکست ديپلماتيک نسبتاً شديدي که روس‌ها فقط چند هفته پيش با اعلام تعهد ايران به پيمان بغداد متحمل شده بودند، قابل توجه بود. در آن زمان، بسياري از ناظران نه فقط انتظار داشتند که شوروي دست به انتقام‌جويي بزند، بلکه پيش‌بيني مي‌کردند مقامات شوروي در ايران نيز ماهها از خود خصومت نشان دهند. فضاي حاکم بر ميهماني در تضاد کامل با رفتاري بود که طبق گزارش سفارت آمريکا در مسکو مقامات عالي‌رتبه شوروي در مراسم سالگرد تولد شاه در 28 اکتبر در سفارت ايران از خود نشان داده بودند.
(نگاه کنيد به تلگرام شماره 999 مورخ 27 اکتبر 1955 سفارت آمريکا در مسکو).
فيليپ كلاك
دبيراول سفارت