فعالیتهای هستهای ایران
گزارشهای دریافتی از وین حاکی است که سازمان بینالمللی انرژی اتمی که وابسته به سازمان ملل متحد است، در گزارشی نوشته است که ایران به تعهدات خود بر اساس پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای، عمل نکرده است.
این سازمان در گزارشی که از مدتها پیش انتظار آن میرفت، گفته است که ایران، وجود بعضی از مراکزی را که مواد هستهای در آنها فراروی میشود، بر خلاف تعهدات خود، اعلام نکرده است.
این گزارش که قرار است ده روز دیگر (16 ژوئن) در نشستی با شرکت اعضای هیات مدیره سازمان انرژی اتمی ارائه شود، میگوید کهایران نوع استفاده از مواد هستهای پس از فرآوری آنها را نیز اعلام نکرده است، ولی اکنون در حال انجام اقداماتی برای جبران گذشته است.
خانم ملیسا فلمینگ سخنگوی آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گفتوگویی با بخش فارسی رادیو «بی.بی.سی» به دلیل ملاحظات حرفهای حاضر نشد در مورد جزئیات این گزارش و یا مشخصات ماموریت اخیر بازرسان این نهاد بهایران توضیح دهد ولی تاکید کرد کهاین ماموریت نیز بخشی از کار مستمر برای نظارت بر فعالیتهای هستهای ایران است.
سخنگوی این نهاد افزود که این گزارش پس از تصویب در جلسه مجمع عمومی به موضع قطعی این نهاد بدل خواهد شد. او گفت در این جلسه کشورهای عضو ملاحظات و تغییرات پیشنهادی خود را به بحث گذاشته و ممکن است در نهایت توصیه و یا قطعنامهای را در مورد برنامههای هستهای ایران تصویب کنند.
خانم فلمینگ گفت بحث در مورد ایران یکی از مواد دستور جلسه مجمع عمومیاست و احتمالا در روز دوم ویا سوم یعنی هفدهم و هجدهم ژوئن به بحث گذاشته خواهد شد. وی افزود که این سیاست معمول این نهاد است که گزارشات و اسناد مربوط به دستور جلسه را از پیش برای مطالعه اعضا در اختیار آنها قرار میدهد.
سخنگوی سازمان بینالمللی انرژی اتمیگفت که تیم جدیدی از کارشناسان هستهای این سازمان قرار است دوباره راهی ایران شوند تا از تاسیسات هستهای این کشور بازدید کنند.
در ماه فوریه محمد البرادعی، مدیر کل سازمان بینالمللی انرژی اتمی، به همراه هیاتی، بازدیدی از ایران داشت تا اطمینان حاصل کند که برنامه هستهای ایران برای مصارف صلح آمیز و غیرنظامیاست.
آمریکا ایران را متهم کرده است که کارخانهای برای غنیسازی اورانیوم در شهر نطنز تاسیس کرده که میتواند برای تولید سلاحهای هستهای مورد استفاده قرار گیرد و گفته میشود که اکنون از سازمان انرژی اتمیمیخواهد تا در نشست آینده خود ایران را متهم به نقض قوانین بینالمللی در مورد فعالیتهای هستهای بکند.
آمریکا همچنین از روسیه به دلیل همکاری با ایران در ساخت نیروگاه اتمی بوشهر انتقاد میکند، با این حال روسیه تاکنون به ادامه همکاریهای خود با ایران مصمم بوده است.
هم ایران و هم روسیه ادعاهای آمریکا را مبنی بر تلاش ایران برای دستیابی به سلاحهای هستهای رد کرده و میگویند تاسیسات هستهای ایران مرتب از سوی سازمان بینالمللی انرژی اتمی مورد بازرسی قرار میگیرد.
ایران همچنین برای امضای پروتکلی که آن کشور را ملزم میسازد به کارشناسان سازمان بینالمللی انرژی اتمی اجازه بازدید بدون اطلاع قبلی بدهد، تحت فشار قرار گرفته است.
در گزارشی خبرگزاری رویتر مدعی است متن گزارش آزژانس بینالمللی انرژی اتمی است آمده است: ایران در نامهای که 5 اردیبهشت به این سازمان نوشت، برای نخستین بار اقرار کرد، 12 سال پیش 1/8 تن اورانیوم طبیعی دریافت کرده است ولی ایران در زمان دریافت، این مطلب را به اطلاع آژانس نرسانده است.
خبرگزاری رویتر به نقل از گزارش سازمان بینالمللی انرژی اتمیتخلفات ایران را به شرح زیر طبقهبندی کرده است:
الف) تخلف در اعلام واردات اورانیوم طبیعی در سال 1991 و انتقالهای بعدی برای استفادههای بیشتر.
ب) تخلف در اعلام فعالیتهایی از جمله بازیافت سوختهای هستهایی و استفاده از اورانیومهای طبیعی وارداتی که شامل تولید و استفاده از مواد هستهایی و هم چنین تولید و انتقال مواد زائد حاصل از آن میباشد.
ج) تخلف در اعلام تاسیساتی کهاین مواد به آنجا حمل، ذخیره و پردازش شدهاند.
رویتر به نقل از این گزارش افزوده است: «اگرچه میزان مواد هستهایی ایران زیاد نیست و این مواد قبل از این که در ساخت مواد منفجرهی هستهایی قابل استفاده باشند؛ نیاز به کارهای بیشتری دارند، اما ایران در اعلام مواد، تاسیسات و فعالیتهای هستهایی خود تخلف کرده است؛ زیرا براساس توافقنامهی رعایت نکات ایمنی وظیفه داشته است تا داشتن این مواد را اعلام نماید.»
در گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمیاین موارد نیز مورد سوال قرار گرفته است:
الف) تکمیل تحلیلهای کارشناسی کامل از تحقیقات و اقدامات صورت گرفته از سوی ایران در فعالیتهای غنی سازی این کشور.
این امر نیازمند این است کهایران ترتیب زمانی کامل تلاشهایش برای سانتریفیوژ و غنی سازی لیزری که قبل از احداث نیروگاه نطنز انجام داده را به اطلاع آژانس بینالمللی انرژی اتمیبرساند و در صورت توافق تهران، بحثهایی در ایران بینمقامات ایرانی و کارشناسان غنی سازی آژانس بینالمللی انرژی اتمیدربارهی برنامههای غنیسازی ایران صـورت میگیرد. کارشناسان سازمان از تاسیسات تحت ساخت در نطنز و دیگر اماکن مربوطه دیدار میکنند.
ب) پیگیری بعدی دربارهی اطلاعات مربوط به غنی سازی مواد هستهایی که وجود آنها اعلام نشده است؛ به ویژه اموری که در شرکت الکتریکی “کلایه” صورت گرفته است.
این امر نیازمند آن است که به سازمان اجازه داده شود تا در کارگاههای آنجا به نمونه گیری بپردازد.
ج) تحقیقات بیشتر دربارهی نقش فلز اورانیوم در چرخهی سوخت هستهایی ایران.
د) تحقیقات بیشتر دربارهی برنامههای ایران در ارتباط با استفاده از آب سنگین، از جمله تولید آب سنگین، طراحی و ساخت راکتور آب سنگین.»