كودتاي نوژه از ابتدا تا انتها

چكيده
 يكي از رويدادهاي مهم تاريخ انقلاب اسلامي ، كودتاي معروف نوژه بود اين كودتا به دليل آنكه قرار بود از پايگاه هوايي شهيد نوژه همدان آغاز شود به كودتاي نوژه معروف گرديد . آژانس جاسوسي آمريكا ( سيا ) به كودتاي نوژه اميد زيادي بسته بود و آن را ضربه نهايي و قطعي بر پيكر نظام نظام نوپاي جمهوري اسلامي مي‌پنداشت و اهميت آن را بيش از تجاوز نظام صدام ارزيابي مي‌كرد . به گفته سران كودتا مدتي بر سر تقدم كودتا يا آغاز جنگ تحميلي بحث شد و سرانجام بعد از سفر بني‌عامري به پاريس در اسفند ماه ، طرح كودتا بر شروع جنگ ارجحيت يافت.

  تدارك كودتا ، با اهداف و زمان مشخص ، در دستور كار بني‌عامري، رهبر شاخه نظامي، قرار گرفت و سازمان نقاب (نجات قيام ايران بزرگ) براي مطالعه در خصوص بررسي راههاي موفقيت كودتا در ستاد بختيار تشكيل شد .
مقدمه:
يكي از رويدادهاي مهم تاريخ انقلاب اسلامي ، كودتاي معروف نوژه بود اين كودتا به دليل آنكه قرار بود از پايگاه هوايي شهيد نوژه همدان آغاز شود به كودتاي نوژه معروف گرديد . آژانس جاسوسي آمريكا ( سيا ) به كودتاي نوژه اميد زيادي بسته بود و آن را ضربه نهايي و قطعي بر پيكر نظام نظام نوپاي جمهوري اسلامي مي‌پنداشت و اهميت آن را بيش از تجاوز نظام صدام ارزيابي مي‌كرد . به گفته سران كودتا مدتي بر سر تقدم كودتا يا آغاز جنگ تحميلي بحث شد و سرانجام بعد از سفر بني‌عامري به پاريس در اسفند ماه ، طرح كودتا بر شروع جنگ ارجحيت يافت . اين كودتا چنان دقيق طرح‌ريزي شده كه سيا موفقيت آن را قطعي مي‌دانست و حتي اعلاميه‌هاي پيروزي آن آماده و در منازل برخي از كودتاچيان آماده بود . (1)
طرح اين كودتا از جمله تلاش هايي بود كه سازمان سيا ، رژيم بعث عراق ، كشورهاي حاشيه جنوبي خليج‌فارس و تعدادي از مخالفين نظام جمهوري اسلامي بطور مشترك آن را طراحي كردند كه پيش از دستيابي به هر گونه هدفي ، كشف و با شكست روبرو شد.(2) آقاي محمدي ري شهري در اين خصوص مي‌گويد : نزديك غروب آفتاب روز 17/4/1359 ، آقاي سعيد حجاريان كه با كميته اداره دوم ارتش همكاري داشت به دفترم آمد و هيجان‌زده گفت كار خصوصي دارم . ظاهرا چند نفر در دفتر بودند ، به من نزديك شد و گفت : امشب قرار است كودتا شود بدين سان با پيگيري كودتا كشف و خنثي شد.(3)



شرح كودتا بدين قرار بود كه بختيار آخرين نخست‌وزير رژيم پهلوي به همراه غلامعلي اويسي از نظاميان نزديك به محمدرضا پهلوي با هماهنگي برخي عناصر در داخل كشور درصدد برآمدند نظر آمريكار را درباره طرح يك كودتا و ساقط كردن نظام نوپاي جمهوري اسلامي جويا شوند .(4)
تدارك كودتا ، با اهداف و زمان مشخص ، در دستور كار بني‌عامري ، رهبر شاخه نظامي ، قرار گرفت و سازمان نقاب ( نجات قيام ايران بزرگ ) براي مطالعه در خصوص بررسي راههاي موفقيت كودتا در ستاد بختيار تشكيل شد . مثلث رياست اين سازمان به اين صورت شكل گرفت كه شاخه نظامي به رهبري بني‌عامري ، سياسي به رهبري قادسي و تداركات به رهبري منوچهر قرباني‌فر بود .
اكثر اعضاي شاخه سياسي ، اعضاي حزب ايران و هواداران بختيار بودند . مهمترين وظيفه اين شاخه هموار كردن زمينه عمليات نظامي و نيز به دست گرفتن قدرت سياسي پس از كودتا بود . افراد اين شاخه به نظام مشروطه سلطنتي وفادار بودند . آنان همزمان با انجام اقدامات سياسي عليه نظام جمهوري اسلامي ايران ، درصدد برآمدند براي كسب مشروعيت سياسي ، برخي رجال ملي و مذهبي را نيز با خود موافق سازند .
شاخه تداركات وظيفه تهيه پول ، اسلحه ، خانه ، ماشين و ديگر لوازم مورد نياز براي يك كودتاي موفق را بر عهده داشت. پول در وهله اول از جانب كشورهاي امريكا ، انگليس و عراق در اختيار ستاد كودتا - مستقر در پاريس - قرار مي‌گرفت و سپس از طريق اين ستاد به داخل كشور فرستاده مي‌شد ؛ و سپس از طريق اين ستاد به داخل كشور فرستاده مي‌شد ؛ چنانكه در مدت كمتر از يك هفته اين مبلغ به چيزي در حدود يكصد ميليون تومان در سال بالغ گرديد .(5)



شاخه نظامي ابتدا با سر دادن شعارهاي ناسيوناليستي و تبليغ اين هشدار كه ايران با قدرتيابي روحانيون به تدريج به كشور عربي تبديل مي‌شود ، سعي در جذب نيرو داشت . آنان پرسنل شاغل و يا پاكسازي شده ارتش را به همكاري فرا خواندند و به اين افراد براي تشويق بيشتر ، مبالغي پول پرداخت مي‌كردند . (6)
حجت‌الاسلام محمدي ري‌شهري - رئيس وقت دادگاه انقلاب ارتش - اعضاي جذب شده شاخه نظامي را چنين برمي‌شمارد : تعدادي از امراي اخراجي ارتش كه حتي مدتي زنداني بودند عده‌اي بازخريد شده و يا كساني كه بازنشسته شده بودند . البته [آنان] تعدادي از افراد شاغل را هم فريب داده بودند . بني‌عامري رئيس شاخه نظامي با استفاده از ارتباطات خود با برخي از عناصر اطلاعاتي شاغل در اداره دوم ارتش و مأمورين ساواك منحله ، اقدام به شناسايي و جذب افراد ، اعم از مشاغل ، بركنار شده و تحت تعقيب مي‌كرد تا از طريق تأمين كادر اطلاعاتي كودتا ، اولا شناسايي‌هاي لازم در بين نيروهاي سه‌گانه نظامي ميسر شود ، دوما امكان تأمين پوشش حفاظتي براي شبكه در برابر نيروهاي اطلاعاتي جمهوري اسلامي فراهم گردد. (7)
بنا بر اعترافات ستوان سياوش پورفهميده - از عوامل كودتا - رهبران شاخه نظامي بيشتر درصدد جذب آن دسته از افراد بازنشسته ارتش بودند كه بعضا از مشكلات مالي رنج مي‌بردند . به اين افراد تأكيد مي‌شد كه افشاي هر گونه اطلاعات به مرگ آنان منجر خواهد شد و لذا اكثر آنها از چگونگي انجام كودتا هيچ اطلاعي نداشتند . در واقع مقرر شده بود آنان پس از تجمع در پارك لاله و حركت به سوي پادگان نوژه همدان ، در جريان عمليات قرار گيرند .(8) و شاخه نظامي پس از تلاشهاي فراوان ، موفق شد شصت خلبان و پانصد تن از افراد فني و نظامي ، را براي شركت در عمليات جذب‌ كند . اين شاخه به سران خود قول داده بود . پرواز بيش از سي هواپيما را تضمين كند . مهمترين پايگاه‌هاي هوايي كه كودتاچيان در آن حضور داشتند علاوه بر پايگاه هوايي مهرآباد در تهران ، پايگاه سوم هوايي نوژه در همان و پايگاههاي وحدتي دزفول ، اصفهان و تبريز بودند . در نيروي زميني ، بيش از همهع لشگر 1 ( گارد جاويدان سابق و حوزه نفوذ اويسي ) مورد توجه قرار گرفت . علاوه بر اين ، لشگر 2 و همچنين نيروي ويژه هوابرد ( نوهد ) پادگان جمشيديه ، ستاد نيروي زميني ، ژاندارمري و شهرباني نيز با كودتاگران همكاري داشتند . در خارج از تهران بيش از همه لشگر 92 زرهي اهواز مورد توجه كودتاگران بود و سرهنگ عزيز مرادي علاوه بر بسيج و تسليح شيوخ وابسته به عشاير عرب ، وظيفه توجيه و جذب نيروهاي داخل لشگر را بر عهده داشت . مرادي بيش از آنكه با سازمان كودتاي نوژه در ارتباط قرار گيرد، سعي داشت با ايجاد شاخه نظامي براي جذب پان ايرانيست تحت رهبري پزشكپور به يك عمليات براندازي اقدام كند .
لشگر 81 باختران و لشگر قزوين نيز تا حدودي با عوامل كودتا هماهنگ شده بودند . همچنين مقرر شده بود نيروهاي شبه نظايم در روز كودتا در نقاط مختلف تهران اقدام به ايجاد آشوب و درگيري نمايند. گروههاي شبه نظامي تا بيست و چهار ساعت مي‌بايست مطابق برنامه عمل مي‌كردند و پس از آن مي‌توانستند عمليات را به ابتكار خودشان پيش ببرند . غير از پارك لاله ( محل تجمع اصلي ) ، مقرر شده بود گروهي ديگر نيز اجراي عملياتي را در پادگان لاهوتي ( باغشاه ) تهران بر عهده گيرند . بر اساس اين طرح ، مقرر بود ، در كل سه گروه در سه نقطه تهران ( پارك لاله ، عباس‌آباد و نقطه‌اي در غرب تهران ) دست به آشوب بزنند . يكي از فعاليتهاي مهم شاخه سياسي كودتا - كه تا اندازه زيادي هم موفقيت‌آميز بود - تلاش جهت جلب حمايت تعدادي از روحانيون بود . آنان با شناخت كامل از جامعه ايران ، نسبت به نقش مذهب و مشروعيت حاصل از آن در نظر مردم غافل نبودند . لذا از همان ابتدا به مثابه ديگر نيازهاي كودتا ، جايگزيني يك رهبر مذهبي را به جاي امام خميني (ره) مدنظر داشتند و براي اين منظور بهترين گزينه را آيت‌ا... شريعتمداري تشخيص دادند . دو عامل سبب اين انتخاب شده بود . يكي ناآرامي‌هايي كه حزب جمهوري خلق مسلمان در حمايت از ايشان به راه انداخته بود و كودتا گران اميدوار بودند با جلب حمايت آيت‌الله شريعتمداري حمايت اين حزب و اكثريت مردم استانهاي آذري زبان را به دست آوردند . ديگر اين كه بختيار زماني كه در تدارك تصدي سمت نخست‌وزيري بود ، به حمايت شريعتمداري از اقدام خود در برابر حضرت امام به عنوان مرجع شيعيان جهان اطمينان حاصل كرده بود . بدين ترتيب شريعتمداري بهترين گزينه در ميان روحانيون براي همكاري و تاييد كودتا به حساب مي‌آمد .(9)
علاوه بر وي ، روحانيون ديگري مانند سيد حسن قمي ، روحاني و سيد رضا زنجاني مستقيم يا غيرمستقيم در ارتباط با شبكه كودتا قرار داشتند . (10) حجت‌الاسلام والمسلمين محمدي ري‌شهري حدود يك ماه پس از كودتا پرده از روي اين مسأله برداشت و عنوان كرد كه تعدادي از روحانيون كه جزو افراد مسئول مملكتي نيستند ، در ارتباط با كودتا بوده‌اند و علاوه بر آنها بعضي آقازاده‌ها نيز با كودتا هماهنگي داشته‌اند .
اين مسأله براي جذب افراد جديد و كساني كه در همكاري با كودتاگران دچار ترديد شده بودند ، بسيار مفيد واقع شد . سروان نعمتي - از عوامل اصلي كودتا - براي اقناع يكي از خلبانان كه نسبت به مأموريت محوله دچار بيم و ترديد شده بود . به او مي‌گويد : خيلي‌ها از جمله شريعتمداري اين كودتا را تأييد كرده‌اند . (11) اكثر افراد كودتا را مورد تأييد روحانيون و وسيله نجات ايران و اسلام مي‌پنداشتند . چنانكه ايرج درخشنده از ساواكي‌هاي جذب شده به كودتا - پس از دستگيري در اين ارتباط ، مي‌گويد : بني‌عامري مي‌گفت با علما و روحانيوني كه طرفدار آيت‌الله شريعتمداري مي‌باشند، دست به دست هم داده‌ايم تا يك اسلام نوين در سطح مملكت پياده كنيم .
بدين ترتيب راه هر گونه مخالفت اعضا با اهداف كودتا كه بعضا ضد انساني و ضد اسلامي بود - بسته مي‌شد بنا به اعترافات تيمسار محققي ، مسئولان شاخه سياسي در پاسخ به پرسش عوامل كودتا مبني بر اين كه در برابر واكنش مردم چه اقدامي بايد انجام دهند . چون در صورت تيراندازي عده زيادي از مردم كشته خواهند شد ، به آنان مي‌گفتند : وقتي امام خميني را از ميان بردارند ، فرد ديگري به جاي ايشان خواهد نشست و از طريق راديو و تلويزيون تمام آنچه را كه امام گفته است ، او بر غلط بودن آن فتوا خواهد داد .
تأييد كودتا به وسيله يك روحاني برجسته كه توسط سران كودتا به اعضاء تفهيم مي‌شد - تا اندازه‌اي براي اين افراد مهم بود كه بسياري از آنان شخصا به بيت ايشان مراجعه كرده و درصدد دريافت پاسخ بودند . استوار عبدالعلي سلامت - از عوامل كودتا در پايگاه همدان - در اعترافات خود اذعان مي‌كند كه به هنگام مراجعه به بيت شريعتمداري ، تعدادي نظامي و خلبان را در آنجا ديده است كه آنها نيز براي كسب اجازه در مورد يك برنامه به آنجا آمده بودند . هر چند وي موفق به ديدار شريعتمداري نگرديد ، اما از خلباني كه در آنجا بود نقل مي‌كند كه وي گفته است : ظلم پايدار نمي‌ماند در واقع اين اقدامات سران كودتا در راستاي نزديكي جستن به روحانيون با اين اهداف صورت مي‌گرفت كه روحيه افراد را براي انجام عمليات كودتا چنان قاطعانه و خشن تقويت كنند كه آنان بدون عذاب وجدان و ترديد به هر عملي عليه مردم و دولت جمهوري اسلامي اقدام كنند . با توجه به نقش تعيين كننده و مهم نيروي هوايي در عمليات كودتا ، تعيين پايگاهي مناسب براي آغاز عمليات ضروري بود .
 
ويژگي‌هاي اين پايگاه در نظر تئوريسين‌هاي نظامي كودتا بدين قرار بود :
1- داراي هواپيما باشد
2- به تهران نزديك باشد
3- خارج از شهر باشد
4- عناصر مستعد و قابل جذب داشته باشند
5- رهبران عمليات هوايي كودتا حداكثر آشنايي را با پرسنل و اماكن آن داشته باشند .(12)
در نظر كودتاگران ضربه اصلي بايد به تهران زده مي‌شد تا با سقوط آن به عنوان مركز سياسي - اداري كشور ، ديگر شهرها نيز تسليم شوند .



بنابراين در ابتدا نظر بعضي از افراد شاخه نظامي و سياسي بر اين بود كه پايگاه هوايي مهرآباد مركز ثقل كودتا باشد . اما نگراني از حضور و واكنش مردم در برابر پايگاه مهرآباد آنان را واداشت تا پايگاه ديگري را كه از شرايط مناسبي برخوردار باشد . سرانجام پس از بررسي‌هاي نظامي پايگاه هوايي نوژه براي انجام عمليات انتخاب شد . كه بعضي از سران كودتا مانند تيمسار سعيد مهديون ، تيمسار محققي و نعمتي در آنجا دوراني را گذرانده و با محيط كاملا آشنا بودند . (13)
براي انجام عمليات زميني علاوه بر شبه نظاميان حامي كودتا در تهران و نيز برخي يگانهاي نظامي لشگر 1 و 2 و تيپ نوهه ، لشگر زرهي 92 اهواز به عنوان مهمترين پايگاه عملياتي كودتا معين گرديد . اعضاي شاخه سياسي و نظامي ، پس از مطالعات و بررسي‌هاي زياد ، اهدافي را به عنوان نقاط حساس و كليدي براي بمباران و تصرف انتخاب كردند تا به قول خودشان ضربه فلج‌كننده و غافلگيرانه‌اي را به جمهوري اسلامي وارد آورده و توان مقابله در برابر كودتاگران را از آنها بگيرند . بنابراين از مهمترين اين اهداف ، بمباران بيت امام بود كه توسط سه هواپيما با زبده‌ترين خلبانان انجام مي‌شد ، زيرا در نظر كودتاچيان از بين رفتن امام خميني (ره) به معناي پايان عمر جمهوري اسلامي بود . ستوان ركني در اعترافات خود مي‌گويد : بر سران كودتا كاملا مشخص بود تا زماني كه امام زنده است ، مردم با يك كلمه ايشان به خيابانها آمده و كودتا راعقيم خواهند كرد . (15) بمباران و انهدام فرودگاه مهرآباد ، دفتر نخست‌وزيري ، ستاد مركزي سپاه پاسداران ، كميته انقلاب ، مجلس شوراي اسلامي ،(16)تعدادي از پادگان هاي مهم ، مدرسه فيضيه و چند نقطه مهم ديگر از جمله اهداف ديگر آنها بود.(17)
مرحله دوم عمليات پس از پايان بمبارانهاي هوايي ، با عمليات نيروي زميني آغاز مي‌شد ، در اين مرحله مي‌بايست چند نقطه حساس از جمله صدا و سيما بوسيله كودتاگران اشغال مي‌شد كه اين كار بوسيله گروهي صد تا صد و پنجاه نفري انجام مي‌شد از نقاط ديگر براي تصرف زندان اوين ، ستاد ارتش ، پادگانهاي حر ، قصر و جمشيديه بود.(18 هدف كودتاچيان سرنگوني رژيم جمهوري اسلامي و روي كار آوردن يك دولت نظامي به مدت دو سال بود . و پس از آن طي برگزاري يك انتخابات ( فرمايشي ) ، نوع حكومت معلوم مي‌گرديد . پس از لو رفتن كودتا ، ستاد هماهنگي خنثي‌سازي توطئه متشكل از سپاه پاسداران و نيروي هوايي شكل گرفت و قرار بود دستگيري و تعقيب توطئه‌گران توسط اين ستاد انجام پذيرد . (19)
آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در مصاحبه‌اي به تاريخ 22/4/1359 با راديو درباره نحوه كسب اطلاع از كودتا چنين مي‌گويد : حدود يك ماه و نيم پيش به ما اطلاع دادند كه عوامل شاهپور بختيار در ايران و شبكه نظامي و تبليغاتي شان بر سرعت اقدامات خود افزوده‌اند . در آن گزارش ، برنامه‌هاي تبليغاتي آنها مشخص و همينطور برنامه‌هاي نظاميشان و زمان اينكه چه وقت مي‌خواهند توطئه را شروع كنند گزارش شد . من اين مسأله را در شوراي انقلاب مطرح كردم ، آقاي بني‌صدر دوم از كانال ديگري آگاه شده بود . شوراي انقلاب ، سپاه را مسئول كرد كه به همراه نيروهاي ويژه‌اي از ارتش اين جريان را تحقيق كنند و آنها را تعقيب كردند و وضعيتي پيش‌ آمد كه يك بازداشت صورت گرفت و عده‌اي از عوامل بختيار بازداشت شدند و اين باعث شد كه برنامه كودتا به هم بخورد و براي مدت نامعلومي به تأخير بيفتد . ولي شوراي انقلاب در جريان بود . (20)
ابوالحسن بني‌صدر ، رئيس جمهور وقت كه بعدها ارتباط وي با توطئه‌گران فاش شد . اطلاعات خود را از منابعي ديگر مي‌داند ، بني‌صدر در يك سخنراني نحوه اطلاع خود از كودتا را اينگونه بيان مي‌كند : فرمانده سابق نيروي هوايي يك ماه و اندي پيش اطلاع داد كه در نيروي هوايي مثلا در ميان چتربازها شايد هم به صراحت از نوژه حرف زد كه يك تشكلهايي در حال انجام است . اين خبر را ما به دستگاه اطلاعاتي براي تحقيق و پيگيري داديم تا اينكه حدود سه هفته پيش از اين معلوم شد اينها همان كودتاگرانند و آن وقت نيروي آنها حدود هفتاد تا هشتاد نفر ارزيابي مي‌شد و ده نفر از آنها هم آن موقع براي ما شناخته شده بودند .
آقاي ري‌شهري نيز نقطه عطف كشف اين كودتا را صحبت ميان دو نفر در تاكسي مي‌داند كه پس از آن تحقيق و كشف شبكه‌اي به نام نقاب در تيپ نوهه و در نتيجه دستگيري 13 نفر در اين رابطه رخ مي‌دهد . (21) و اما نظر مشهور به اين صورت است كه خلباني كه مأمور بمباران بيت حضرت امام بود ، دچار تشويش و عذاب وجدان شده ، شب قبل از آغاز عمليات به منزل حضرت آيت‌الله خامنه‌اي مي‌رود و موضوع را در آنجا بيان مي‌كند . آيت‌الله خامنه‌اي جريان آن شب را چنين بيان مي‌كنند : يك شبي من حدود اذان صبح ديدم كه درب منزل ما را مي‌زنند ، بيدار شدم رفتم ديدم آقاي مقدم است و مي‌گويد كه يك نظامي آمده با شما كار واجب دارد ، به آن نظامي گفتم : تو از كجا مي‌داني ؟ بنا كرد شرح دادن آن و ... من ديدم مسأله خيلي جدي است و بايستي آن را پيگيري بكنيم و البته روايتي ديگر اين چنين است كه همزمان با اين خلبان يكي از درجه‌داران تيپ نوهه به كميته مستقر در اداره دوم ستاد مشترك مراجعه مي‌كند و پس از افشاي كودتا و اعتراف به اين كه قرار است به همراه يازده نفر ديگر در براندازي نظام جمهوري اسلامي شركت كند ، پاكتي حاوي بخشي از طرح عملياتي كودتا را در اختيار كميته فوق قرار مي‌دهد . (22)
پس از لو رفتن طرح كودتا ، سپاه پاسداران ، ارتش و كميته انقلاب وارد عمل شده و دستگيري توطئه‌گران را آغاز مي‌كنند . به همين منظور در اداره دوم ارتش براي خنثي سازي كودتا و جلوگيري از فرار عناصر اصلي و هر گونه اقدام از جانب آنها ، گروه ويژه‌اي مركب از آقايان تيمسار دادبين ، سروان شهرام فر و سروان نوري تشكيل شد تا پس از اعزام به پايگاه هوايي نوژه ، با همكاري نيروهايي كه از قبل در آنجا مستقر بودند ، به دستگيري و مقابله با كودتاگران اقدام نمايند.(23)
علاوه بر اين در اداره دوم ارتش نيز مركز فعاليتهاي ضد كودتا تحت نظارت محمد رضوي شكل گرفت كه مستقيما با حضرت آيت‌الله خامنه‌اي و آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در تماس بود و هر گونه اقدامات مركز در هماهنگي با آنها صورت مي‌گرفت.
اولين عمليات ضد كودتا از پارك لاله تهران واقع در بلوار كشاورز شروع شد كه به عنوان محل تجمع كودتاگران براي انتقال به همدان در نظر گرفته شده بود . پاسداران انقلاب در اقدامي ضربتي موفق شدند تعدادي از آنها را دستگير كنند . اما عده ديگري با چند دستگاه ماشين به سمت پايگاه نوژه حركت كردند كه در فاصله يك كيلومتري پايگاه نوژه دستگير شدند . كه قبل از دستگيري ، درگيري ميان دو طرف روي مي‌دهد كه 6 نفر از كودتاچيان كشته مي‌شوند . (24) در نقاط ديگر كشور ، از جمله در اصفهان ، دو ميني‌بوس و يك دستگاه اتوبوس كه حامل هفتاد نفر بودند در مسير حركت به سمت همدان با نيروهاي سپاه درگير كه در نتيجه تعدادي كشته و زخمي و تعدادي بازداشت مي شوند . در اهواز ، در لشگر 92 زرهي اهواز ، يكي ديگر از مكانهاي تجمع كودتاگران كه با اقدام به موقع ، توطئه‌گران در اهواز نيز دستگير شدند . با اين حال سران اصلي كودتا و رؤساي سه شاخه آن موفق شدند از كشور فرار كنند ، بيشتر كساني كه دستگير شدند ، از شاخه نظامي كودتا بودند ، در جريان دستگيري افراد دخيل در كودتا تعدادي نيز بي‌گناه بودند كه پس از اثبات آزاد شدند - در اين عمليات دو نفر به نامهاي استوار يكم قرباني اصل و گروهبان اصغرخاني به شهادت رسيدند . (25)



پي نوشتها:
1.كودتاي نوژه ، مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي ، تهران 1367 ، صص 37و36
2.همان ، ص 37
3.محمدي ري شهري ، محمد ، خاطره‌ها ، مركز اسناد انقلاب اسلامي ، تهران 1383 ، ص 105
4.كودتاي نوژه ، همان ، ص 103
5.ماهنامه زمانه ، تير 1384 ، شماره 34 ، صص 36-35
6.روزنامه جمهوري اسلامي ، 16/11/61
7.مجله صف ، مرداد 59 ، شماره 44
8.آرشيو مركز اسناد انقلاب اسلامي ، كدهاي 5578 و 18322
9.ماهنامه زمانه ، همان ، ص 36
10.همان
11.روزنامه جمهوري اسلامي ، 16/5/59 ، شماره 342
12.ماهنامه زمانه ، همان ، ص 37
13.آرشيو مركز اسناد انقلاب اسلامي ، كدهاي 18349 و 18352
14.روزنامه حيات نو ، 20/8/1380 ، شماره 428
15.كودتاي نوژه ، همان ، ص 154
16.روزنامه كيهان ، 23/4/59 ، شماره 11044
17.همان ، 21/4/59 ، شماره 11042
18.كودتاي نوژه ، همان ، ص 155
19روزنامه كيهان ، 23/4/59 ، شماره 11044
20.روزنامه اطلاعات ، 23/4/1359
21.همان
22.كودتاي نوژه ، همان ، صص 192-191
23.آرشيو مركز اسناد انقلاب اسلامي ، مصاحبه محمد مهدي كتيبه ، شماره‌هاي 2670 تا 2665
24.روزنامه كيهان ، 23/4/59 ، شماره 11044
25.مجله صف ، مرداد 59 ، شماره 44