محکومیت ترور و تروریسم در اندیشه امام خمینی(ره)

نظام جمهوری اسلام ایران یکی از بزرگترین قربانیان ترور و تروریسم در تاریخ معاصر جهان بوده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شمار زیادی از صدیق ترین و پاک ترین یاران امام خمینی(ره)، بر اثر ترورهای ناجوانمردانه به شهادت رسیدند و از
این رو بررسی نظر امام خمینی درباره این پدیده، راهگشا به نظر می رسد.
با بررسی بیانات و سخنان امام خمینی(ره) در باره ترور، به این نتیجه می رسیم که تعریف ایشان از ترور، بسیار نزدیک به تعریف علمی و مصطلح در علوم سیاسی است. گرچه ایشان به طور واضح و صریح ومستقیم، ترور را تعریف نکرده اند ولی به راحتی می توان از بیانات ایشان فهمید که تعریف ایشان، منطبق با تعریف متعارف از ترور است. بنابراین می توان گفت که از دیدگاه امام خمینی ترور به رفتار فرد، گروه، حزب یا دولتی اطلاق می شود که از طریق خشونت و قتل و خونریزی ناگهانی و مخفیانه، و ایجاد رعب وترس و وحشت، می خواهد به اهداف سیاسی خود برسد.
حتی با نگاهی اجمالی به بیانات امام خمینی(ره) درباره ترور، به راحتی می توان فهمید که امام خمینی، نظری بسیار منفی درباره این پدیده داشته اند. به روشنی مشخص است که هرجایی امام از ترور و تروریسم صحبت کرده اند، لحن ایشان حاکی از نفرت و بیزاری از این پدیده است.
امام خمینی، به صراحت، ترور و اقدامات تروریستی را رفتاری غیر انسانی معرفی می کنند. از نظر ایشان، ترور، اقدامی غیر انسانی و در عین حال بسیار ناجوانمردانه است.
“تروریستها نمی توانند شخصیت انسانی مردان اسلام را ترور کنند. اینان که شکست و مرگ خود را لمس نموده و با این رفتار غیر انسانی می خواهند انتقام بگیرند، بدگمان کرده اند. بفهمانید به اینهایی که این طور کارهایی ناجوانمردانه می کنند... به این نحو کشتن که به طور ناگهانی و دزدکی می کشند. ”
از طرف دیگر، از نظر امام، دست زدن به اقدامات تروریستی، نشانه بی عقلی و حماقت مرتکبین آنهاست. ایشان معتقدند که ترور، اقدامی احمقانه وناشی از حماقت و نهایت بی عقلی است و بنابراین، می توان نتیجه گرفت که از نظر حضرت امام، افراد واقعا عاقل، هیچ وقت دست به ترور واقدامات تروریستی نمی زنند.
“حالا که شخصیتها را ترور می کنند، خیال می کنند، و در عین حالی که دیدند که یک شخصیتی را که ترور می کنند سرتاسر ایران تظاهر می کنند و قویتر می شوند، مع ذلک از بی عقلی شان باز این کار را انجام می دهند. ”
ایشان همچنین درسخنرانی خود در تاریخ29 آذر58 درمورد غیر عقلانی بود ترور چنین فرمودند:
“کارهایی غیر عقلانی که می کنند، می بینید که به نفع ما تمام می شود... ترور می کنند به خیال اینکه ما را بترسانند ملت ما را بترسانند، می بینید که شجاعتشان ]ملت[ افزوده می شود. ”
از آنجایی که از نظر امام خمینی(ره)، ترور عملی غیر انسانی، غیر عقلانی و احمقانه است، پس ناشی از نداشتن منطق نیز هست، از نظر ایشان، دلیل اینکه بعضی ها به اقدامات تروریستی دست می زنند، این است که آنان منطق ندارند.
“دلیل عجز شماست که در سیاهی شب، متفکران ما را می کشید، برای اینکه منطق ندارید. اگر منطق داشتید که صحبت می کردید. مباحثه می کردید. لکن منطق ندارید. منطق شما ترور است... ! “
از طرف دیگر، و علاوه بر موارد فوق، امام معتقد بودند که دست زدن به ترور ناشی از ضعف، شکست و زبونی است و فقط شکست خوردگان، زبونان و افرادی که دربرابر منطق، احساس ضعف و شکست می کنند و بالنتیجه به علت نداشتن پایگاه مردمی، شکست خورده اند، به اقدامات تروریستی دست می زنند. از این رو، ایشان ترور را کاری مذبوحانه می دانند.
“اینان که شکست و مرگ خود را لمس نموده وبه این رفتار غیر انسانی می خواهد انتقام بگیرند، به خیال خام خود می خواهند مجاهدین در اسلام رابترسانند، بدگمان کرده اند. ”
ایشان در سخنرانی روز24 تیرماه58 در جمع اساتید دانشگاه اصفهان و انجمن اسلامی کارکنان وزارت کشور، به صراحت اعلام کردند کسانی که خود را ضعیف و از بین رفته می بینند، به اقدامات تروریستی متوسل می شوند.
“دلیل مایوس شدن، این دست زدن به ترورها و این کارهای تخریبی است. اینها دلیل بر ضعف است. کسی که خودش را دیگر ضعیف و ازبین رفته می داند، از این امور تخریبی دست می زند. ”
همچنین امام درسخنرانی خود به مناسبت ترور وشهادت محمد علی رجایی و محمد جواد باهنر، در جمع اقشار مختلف مردم در تاریخ9 شهریور1360، دست زدن به اقدامات تروریستی را نهایت ضعف و زبونی ترورگران می دانند. پس از نظر ایشان، افرادی که قدرتمند باشند، یعنی به قدرت منطق یا قدرت حمایتی مردمی مجهز باشند، به این اعمال زبونانه دست نمی زنند، بلکه فقط آنهایی که در نهایت ضعف باشند، از شیوه های تروریستی استفاده می کنند.
“و گمان نکنید که اینها از روی قدرت یک همچو کارهایی را انجام می دهند. یک بمب در یک جا منفجر کردن، یک بچه دوازده ساله هم می تواند او را بگیرد، یک جایی بگذارد و خود او هم منفجر شود. این قدرتی نیست، این کمال ضعف است. ”
از نظر ایشان، نه تنها افراد، بلکه حتی دولتهایی هم که احساس ضعف می کنند، به ترور پناه می برند.
“امروز استکبار شرق وغرب چون از رویارویی مستقیم با جهان اسلام عاجز مانده است، راه ترور و از میان بردن شخصیتهای دینی وسیاسی را... به آزمایش گذاشته اند. ”
از سوی دیگر، ایشان تروریستها را افرادی می دانند که از درک مسیر صحیح عاجز گشته اند. از نظر ایشان، ترور، مکتبی انحرافی است و توسل به اقدامات تروریستی و ترورگری را از جمله ویژگیهای منحرفین و گمراهان می دانند.
“آمریکا بد گمان کرده است که با کشتن و ترور می تواند کاری انجام دهد. کمونیستهای ساختگی... مکتبهای انحرافی، ریشه های رژیم سابق بد خیال کرده اند که می توانند با ترور جلوی احساسات ملت ما را بگیرند. ”
”این چه انگیزه ای دارد که اینها به این جنایت دست می زنند؟ اینها همه برای این است که خدای تبارک و تعالی اینها را کر و کور کرده است. اینها را از ادراک راه صحیح محروم کرده است. یعنی خودشان اسباب محرومیت را فراهم کرده اند. ”
علاوه بر موارد فوق الذکر، از نظر امام خمینی، ترور اقدامی چپاولگرانه و همردیف غارت است و در عین حال مساوی با فساد و مفسده بوده و وسیله و شیوه ای مفتضح است. از این دیدگاه، تروریستها، افرادی چپاولگر و فاسد و مفسد هستند و ترور وسیله ای واضح الفساد است وایشان تروریستها را انگلی، بیش نمی دانند.
“این نوکرهای چپ و راست، این انگلها، این چپاولگران و معاونین چپاولگران، بدانند که این حرکات مذبوحانه را نمی توانند انجام دهند، با ترور شخص،... میدان برای آنها باز نخواهد شد. ”
”هرجا توانستند عملا هم خرابکاری کردند، مثل کردستان، خوزستان، اینجا هم عملا مشغول به فساد ومفسده شدند.... عده ای را به شهادت رساندند.... مرحوم آقای قاضی طباطبایی.... را آنها این طوراشخاص را یکی یکی ترور می کنند ومنظور این است که مایوس کنند شما را. ”
مشاهده می شود که از نظر ایشان، نه تنها ترور مساوی با غارت، فساد و چپاولگری است، بلکه قدرتهای شیطانی و یا افراد فاسد سرسپرده و یا جاهلان بی اراده، از این شیوه ها برای رسیدن به اهداف خود استفاده می کنند.
با بررسی بیانات امام خمینی درمورد ترور، به این نتیجه می رسیم که از نظر ایشان، در درجه اول، ترور عملی غیر انسانی است. باید اشاره کرد که از نظر ایشان، انسان کرامت وارزش خاصی دارد واز این رو تنها افرادی که به حضیض ذلت افتاده اند به اقدامات غیر انسانی دست می زنند. از طرف دیگر، ایشان، ترور را غیر عقلانی و احمقانه می دانند. علاوه براین ایشان به عنصر عقل انسانی، اهمیت زیادی قائلند، پس بالنتیجه، ترور نشان دهنده این است که فرد از ندای فطرت و عقل خود دور شده و روبه سوی فساد ومکاتب انحرافی آورده است؛ و اراده خود را ازدست داده و به وادی جهالت افتاده است. از این رو، نداشتن منطق، واحساس ضعف، زبونی وشکست خوردگی است که باعث می شود، فرد به اعمال واقدامات تروریستی دست بزند. از طرف دیگر ایشان، ترور را مساوی با فساد و مفسده و چپاول و غارت می دانند و معتقدند افرادی که از ادراک مسیر صحیح و پیمودن راه کمال انسانی عاجز شده و به ورطه انحراف و گمراهی افتاده و البته خود اسباب محرومیت خود از هدایت الهی را فراهم کرده اند، برای رسیدن به اهداف غیر انسانی خود، به ترور متوسل می شوند.
با این اوصاف، پر واضح است که امام خمینی (ره) که به ارزش والای انسانی اعتقاد دارند و عقل انسانی را همردیف وحی الهی می دانند وتمام تلاششان، هدایت انسان به سوی کمال برین بوده است، به هیچ وجه نمی توانند با پدیده ترور موافق باشند. با تعریفی که ایشان از ترور دارند و با اوصافی که در مورد دیدگاه ایشان به ترور برشمردیم، مسلم و واضح است که ایشان با قاطعیت تمام، ترور را محکوم می کنند و هرگونه توسل به شیوه های تروریستی برای رسیدن به اهداف سیاسی را نه تنها نادرست می دانند، بلکه به شدت با آن مخالف بوده وبنا به دلایل شرعی، اخلاقی و انسانی، ترور، تروریسم و هرگونه اقدام تروریستی را صریحا وقاطعانه محکوم می نمایند.
از سوی دیگر، ایشان، نظر اسلام در برابر ترور را نیز بیان می کنند، علاوه براینکه، ایشان شخصا به عنوان یک از بزرگترین اسلام شناسان، فقها و اندیشمندان اسلامی، نظر شخصی خود را در مورد ترور بیان داشته اند. حکم اسلام درباره ترور را نیز گفته اند. از این رو ایشان بارها فرموده اند که دین اسلام ترور را باطل می داند. از نظر ایشان، منطق اسلام اجازه ترور نمی دهد و ترور در نقطه مقابل منطق اسلام قرار دارد. ایشان همچنین معتقدند که مسلمان نمی تواند تروریست باشد.
“اگر منطق داشتید که صحبت می کردید، مباحثه می کردید، منطق ندارید، منطق شما ترور است ! منطق اسلام ترور را باطل می داند. اسلام منطق دارد. ”
”شما مطمئن باشید که ملت ما مسلم ]مسلمان[ است و مسلم، تروریست نیست. ”

منابع:
خمینی روح الله، صحیفه امام، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سوم، زمستان1379، 22 ج.
جمشیدی، محمدحسین، اندیشه سیاسی امام خمینی، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی،. 1385
فوزی، یحیی، اندیشه سیاسی امام خمینی، قم: دفتر نشر معارف،. 1384
آقا بخشی، علی اکبر و افشار راد، مینو، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: چاپار،. 1379
طلوعی، محمود، فرهنگ جامع سیاسی، تهران: علم،. 1377