محمدعلی رجائی

محمدعلی رجائی فرزند عبدالصمد علاقه بند (خزاز) در سال 1312 ش در خانواده ای مذهبی در شهرستان دارالمومنین قزوین متولد شد. در 4 سالگی پدر را از دست داد . به دلیل فشار اقتصادی و مادی بعد از اخذ مدرک ششم ابتدایی به کار در بازار پرداخت. در 14 سالگی قزوین را به قصد تهران ترک کرد، و در بازار آهن فروشان به شاگردی پرداخت. مدتی را هم در جنوب تهران به دست فروشی گذراند. او همزمان در کلاسهای شبانه شرکت می کرد. در سال 1328 به صورت پیمانی به استخدام نیروی هوایی درآمد و در آخرین سال خدمت پیمانی موفق به دریافت دیپلم ریاضی از دبیرستان آذر شد. پس از انصراف از خدمت در ارتش به دلیل انتقال اجباری از نیروی هوایی به نیروی زمینی، با تاثیرپذیری از سخنان آیت الله طالقانی، در بیجار به شغل معلمی مشغول شد. در سال 1338 لیسانس گرفت و طبق معمول خدمت تدریس خود را در ملایر و پس از آن در خوانسار به عنوان دبیر دبیرستان مشغول کار شد. 1 او در کنار تحصیل و اشتغال، فعالیتهای سیاسی خود را نیز با شرکت در جلسات تفسیر قرآن و سخنرانیهای آیت الله طالقانی در مسجد هدایت، همکاری با اعضای نهضت آزادی ایران، روحانیون مبارز، بنیانگذاران سازمان مجاهدین خلق ایران و بقایای هیئت های مؤتلفه اسلامی دنبال کرد. 2 در اثر این فعالیتها یک بار در سال 1342 دستگیر و زندانی گردید که پس از خروج از عضویت در نهضت آزادی از زندان آزاد گردید. در جوار اختناق و خفقان بین سالهای 1346 -1342 که فعالیتهای سیاسی رو به رکورد نهاده یا زیرزمینی شدند، فعالیتهای رجائی نیز به طور چشمگیری کاهش یافت و فقط به جلسات ماهانه دبیران و شرکت در بعضی جلسات مذهبی و سخنرانی محدود گردید. از سال 1346 تا آذر 1353 که مجدداً دستگیر و تا آستانه انقلاب اسلامی زندانی گردید، فعالیتهای سیاسی خود را وسعت روزافزونی بخشید. و علیرغم شکنجه و بازجویی های طاقت فرسا ذره ای تردید و تزلزل به دل راه نداد و در زندان به پیاده کردن مشی و ایده خود مشغول شد و پس از تغییر مواضع ایدئولوژیک، بخشی از اعضای سازمان مجاهدین خلق که مارکسیست شدند، برای همیشه از آنها جدا شد و ضمن پرهیز از گرایش و تمایل به جریان مارکسیست، سعی در جلوگیری از انحراف و استحاله مجاهدین با بهره گیری از آموزه های مکتب اسلامی و مباحث فلسفی اسلامی داشت. در آستانه پیروزی انقلاب از زندان آزاد شد و با اوج گیری مبارزه مردم فعالیت خود را در کمیته استقبال از امام خمینی ادامه داد. وی مدتی کفیل وزارت آموزش و پرورش و سپس وزیر آموزش و پرورش در کابینه دولت موقت بود. همزمان با انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده مردم تهران به مجلس راه یافت. پس از انتخاب بنی صدر به عنوان اولین رئیس جمهور نظام اسلامی از سوی مجلس به عنوان نخست وزیر معرفی گردید. 3  از اعم رخدادها در زمان نخست وزیری وی می توان به مسئله جنگ تحمیلی و حمله به سفارت امریکا و گروگان گیری 52 نفر تبعه آمریکایی اشاره کرد. با بالا گرفتن اختلافات بنی صدر با وی، رأی عدم کفایت رئیس جمهور از سوی مجلس صادر شد و رجائی در انتخابات دومین دوره ریاست جمهوری به عنوان دومین رئیس جمهور ایران اسلامی انتخاب گردید. به فاصله کمتر از دو هفته که از ریاست جمهوری رجایی و نخست وزیری باهنر می گذشت بر اثر انفجار در دفتر نخست وزیری در تاریخ 8 شهریور 1360 هر دو به شهادت رسیدند.

مردم گرایی، تزکیه نفس در اخلاص عمل ، صرفه جویی، ساده زیستی، نظم و انضباط و قانون گرایی از ویژگیهای شاخص اخلاقی وی بود. 4

_________________________________
1. شهید محمدعلی رجایی به روایت اسناد ساواک، ج 14، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران: 1378، ص 9-16.
2. سجاد راعی کلوجه، زندگینامه سیاسی شهید رجایی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران: 1382، ص 13.
3. جلیل امجدی، محسن علی نژاد قمی، دلدادگان آزادی: معرفی زندانیان سیاسی قبل از انقلاب، ج 1، 1383، صص 148-149.
4. علیرضا اوسطی، ایران در سه قرن گذشته، ج 2، انتشارات پا کتاب، تهران: 1382، صص 994- 998.