مفهومی از ترور

درفرهنگ وعرف سیاسی، تعاریف مختلفی ازتروروتروریست (terrorist) وتروریسم (terrorism) ارائه شده که درعین تنوع، بسیار به هم شبیه‏اند. تشریح مفهوم تروردرفرهنگ علوم سیاسی بیشترمتأثرازفرهنگ غرب است واین مقاله تلاش دارد به برخی از مباحث دراین زمینه اشاراتی داشته باشد وبه بررسی این پدیده شوم بین المللی –که دستاویزقدرت های استکباری است- بپردازد.
ترور وتروریسم درفرهنگ علوم سیا سی:
منابع و مآخذ فرهنگ علوم سیاسی، ترور و مشتقات آن را، این گونه معنا می‏کنند:
1 - « تروریسم که از ریشه لاتین terror به معنای ترس و وحشت گرفته شده است، به رفتار و اعمال فرد یا گروهی اطلاق می‏شود که از راه ایجاد ترس، وحشت و به کار بستن زور می‏خواهد به هدف سیاسی خود برسد. همچنین، کارهای خشونت‏آمیز و غیر قانونی حکومتها برای سرکوب مخالفان خود و ترساندن آنان نیز در ردیف تروریسم قرار دارد که از آن به عنوان تروریسم دولتی یاد می‏شود. » (1)
2 - « تروریسم فعالیت‏های عاملان دولتی یا غیر دولتی [است] که در کوشش‏های‏شان برای دستیابی به اهداف سیاسی از روشها و وسایل خشونت‏آمیز استفاده می‏کنند. شیوه‏های به کار برده شده از طرف تروریستها عبارتند از: هواپیما ربایی، گروگان‏گیری، خرابکاری، بمبگذاری، بانک‏زنی، آدم ربایی سیاسی و آدم کشی. سازمان‏های تروریستی نوعا سعی می‏کنند که با اقداماتشان توجه رسانه‏های گروهی و مردم را جلب کنند. . . بسیاری از دولتها نیز برای نیل به اهداف سیاسی‏شان از اشکال گوناگون تروریسم از جمله ضربات هوایی، اعدامهای وسیع و بازداشتهای گسترده استفاده می‏کنند. » (2)
3 - « به شکلی از اقدام خشونت‏بار دولتی و یا غیر دولتی که با هدف دستیابی به یک منظور سیاسی صورت می‏گیرد، تروریسم گویند. تروریسم با انواع دیگر خشونت‏شباهتی ندارد. تروریسم تلاش دارد توجه بین المللی را به جانب یک بی‏عدالتی، خواه واقعی خواه خیالی، بکشاند. تروریست‏ها، شیوه‏های گوناگونی را به کار می‏گیرند که از جمله عبارتند از: هواپیماربایی، بمبگذاری، گروگان‏گیری، ترور افراد، سرقت از بانک‏ها و خرابکاری. » (3)
4 - « ترور در لغت و در زبان فرانسه، به معنای هراس و هراس افکنی است و در سیاست‏به کارهای خشونت‏آمیز و غیرقانونی حکومتها برای سرکوبی مخالفان خود و ترساندن آنان ترور گویند و نیز کردار گروه‏های مبارزی که برای رسیدن به هدفهای سیاسی خود دست‏به کارهای خشونت‏آمیز و هراس‏انگیز می‏زنند، ترور نامیده می‏شود. ترورگری، روش حکومتهایی است که با بازداشت و شکنجه و اعدام و انواع آزارهای غیرقانونی، از راه پلیس سیاسی مخفی، مخالفان را سرکوب می‏کنند. » (4)
5 - « تروریسم به مفهوم آدم‏کشی و تهدید و ایجاد خوف و وحشت در میان مردم برای نیل به هدفهای سیاسی و یا بر انداختن حکومت و در دست گرفتن زمام امور دولت‏یا تفویض آن به گروه دیگری است که مورد نظر باشد. . . تروریسم دولتی اصطلاحی است مشعر به دخالت‏یک یا چند دولت در امور داخلی یا خارجی دولت دیگر که به منظور ایجاد رعب ووحشت، ازطریق اجرا یا مشارکت در عملیات تروریستی ویا حمایت از عملیات نظامی به منظور زوال، تضعیف وبراندازی دولت مذکور و یا دستگاه رهبری برآن صورت می‏گیرد. » (5)
6 - « ترور. . . اصطلاحا به حالت وحشت فوق‏العاده‏ای اطلاق می‏شودکه ناشی از دست زدن به خشونت و قتل وخون‏ریزی از سوی یک گروه، حزب ویا دولت‏به منظور نیل به هدفهای سیاسی، کسب ویا حفظ قدرت است. . . ترور شخصیت‏یا ترور روانی یعنی ترساندن و تهدید افراد از طریق هدف قرار دادن روحیه، حس شهامت و اعتبارآنها. رژیم ترور به رژیمی اطلاق می‏شودکه ازطریق ایجاد وحشت، تهدید، حبس وکشتارمخالفان خود حکومت می‏کند. » (6)
7 - « حکومت‏های تروریستی به رژیم‏هایی اطلاق می‏شود که با شیوه‏های فاشیستی و از طریق ایجاد رعب و وحشت وکشتار بی رحمانه مخالفان خود حکومت می‏کنند. تروردراصطلاح عام، بیشتربه قتلهای سیاسی گفته می‏شود که البته معنی واقعی این کلمه نیست، ولی کاملا رواج یافته واصطلاح عملیات تروریستی غالبا به جای قتلهای سیاسی به کار گرفته می‏شود. . . تروریسم بین‏المللی اصطلاحی است که به منظور تامین مقاصد سیاسی در سطح بین‏المللی انجام می‏شود. » (7)
8 - درقانون داماتو«اصطلاح اقدام تروریسم بین‏المللی به عملی گفته می‏شود که
الف: برای جان انسان، خشونت‏آمیز یا خطرناک باشد، یا اینکه ارتکاب آن در حوزه صلاحیت ایالات متحده یا هر کشور دیگر، جرم جنایی محسوب شود.
ب: ظاهرا با اهداف زیر صورت گیرد:
1 - ایجاد ارعاب و وحشت و فشار بر اشخاص غیر نظامی.
2 - حکومت از طریق ارعاب و فشار.
3 - تاثیر گذاری بر رفتار حکومت از طریق سوء قصد یا آدم ربایی. (8)
در یک جمع‏بندی کلی در باره ترور می‏توان به سخنان والتر لاکوئیور رئیس شورای پژوهش بین‏المللی مرکز مطالعات راهبردی و بین‏المللی آمریکا استناد کرد. به عقیده وی: «تروریسم به عنوان کاربرد زور یا تهدید به زور در داخل یک کشور به منظور ایجاد ترس و وحشت در جامعه، تضعیف و حتی سرنگونی نهادهای موجود و ایجاد تغییرات سیاسی تعریف شده است. او می‏افزاید بزرگترین تحولی که طی سالهای اخیر صورت گرفته، این است که تروریسم دیگر، فقط جنبه نظامی ندارد و فعالیتهای تروریستی از حمله علیه اهداف ویژه، همچون مقامات سیاسی به سمت کشتارهای عمومی و کور در حال حرکت است. البته تاریخ نشان می‏دهد که تروریسم غالبا تاثیر سیاسی اندکی داشته است و گروه‏های تروریستی پس از سالها مبارزه مسلحانه و از دست دادن تعداد زیادی از نیروهای خود، شاهد پیشرفتی در کارشان نیستند. بلکه تروریسم مایه تشدید خصومت و جنگ و مانع از برقراری صلح است. بنابراین، برخلاف انتظار، عملیات تروریستی نتایج معکوس در افکار عمومی به وجود آورده است. به این دلیل که، تصمیم به استفاده از خشونت تروریستی، همیشه یک تصمیم عقلانی نیست زیرا اگر این‏طور بود، باید میزان تروریسم در جهان بسیار اندک باشد. تلاش تروریستی، در 99 درصد محکوم به شکست است، اما همان یک موردی که شانس موفقیت دارد، می‏تواند قربانیان زیادی برجا گذارد، خسارات مادی بسیاری به بار آورد و وحشت و هراس بزرگتر از هر چیزی که جهان تاکنون تجربه کرده است، ایجاد کند. (9)
پی نوشتها در دفتر روزنامه موجود است.