تاثیرات سپر پدافند موشکی آمریکا بر امنیت ملی ایران

در پی مذاکرات مقدماتی بین ایالات متحده آمریکا و کشورهای لهستان و جمهوری چک در ژانویه 2006 موضوع استقرار سیستم دفاع ضد موشکی از سوی آمریکا در خاک این دو کشور مطرح شد. هرچند این اقدام بلافاصله با واکنش تند روسیه و برخی از دیگر کشورها مانند اوکراین مواجه شد، اما روند اقدامات بعدی به ویژه شروع مذاکرات و اقدامات عملی در زمینه استقرار این سیستم ضد موشکی نشان دهنده این امر است که ایالات متحده در زمینه استقرار این سیستم ضد موشکی عزم جدی دارد. در این باره یکی از مقامات ارشد وزارت دفاع آمریکا روز 26 مه 2007 (5 خرداد 1368) اظهار داشت که آمریکا علی رغم مخالفت روسیه به طرح استقرار دفاع موشکی خود در اروپای شرقی برای مقابله با آن چه «خطرات احتمالی» توصیف کرد، ادامه می دهد.
طبق گزارش ها ساخت سپر دفاع موشکی در خاک لهستان و جمهوری چک از پایان سال جاری میلادی آغاز شده و در سال 2011 میلادی به پایان می رسد. گفته می شود هزینه ساختن این سیستم حداقل 3 میلیارد و 500 میلیون دلار برآورد شده است و شامل احداث سیستم راداری در خاک جمهوری چک و استقرار 10 سایت موشک رهگیر درخاک لهستان می گردد. پس از انجام مذاکرات رسمی بین آمریکا و جمهوری چک و توافق بر سراحداث سایت رادارهای ردیابی قدرتمند درخاک این کشور، هیئت آمریکایی روز سوم خردادماه 1368 عازم لهستان شدند و در ادامه مذاکرات قبلی با مقامات لهستان پیرامون ابعاد مختلف احداث سایت های موشکی در این کشور به بحث پرداختند.
قبل از آن «یاروسلاو 2کاچینسکی» نخست وزیر لهستان ضمن حمایت از طرح سپر موشکی آمریکا، تاکید نموده بود که ایجاد چنین سیستمی نباید امنیت کشورش را به خطر بیندازد؛ قابل ذکر است که حدود 60 درصد مردم لهستان با استقرار این سیستم موشکی مخالف هستند.
مقامات آمریکایی در تبلیغات رسانه ای و نیز در مذاکرات سیاسی با مقامات اروپایی و روسی به طور مداوم براین موضوع تاکید می ورزند که طرح سپر دفاع موشکی با هدف جلوگیری از پیامدهای خطرناک حملات موشکی و هسته ای از سوی کره شمالی و ایران صورت می گیرد و هدف این طرح توانمندی موشکی روسیه نمی باشد. در واقع آمریکایی ها حداکثر تلاش خود را به کار برده اند تا از جمهوری اسلامی ایران چهره ای هراسناک و تهدیدگر صلح و امنیت جهانی ترسیم کنند. این اقدام در واقع برای همراه ساختن دیگر کشورها با ایالات متحده برای موضع گیری علیه ایران از یک سو و اتخاذ مواضع و انجام اقدامات شدید در قبال ایران از سوی دیگر صورت می گیرد.
این درحالی است که مقامات کشورمان بارها هر گونه نیت خصمانه و تهاجمی از سوی ایران علیه دیگر کشورها را مردود شمرده اند.
کما این که دکتر لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز ادعای مقامات آمریکایی درخصوص استقرار سپر دفاع موشکی این کشور در اروپا برای مقابله با موشک های ایران و حفاظت از اروپا را «جوک سال» دانست و گفت: برد موشک های ایران اصلا در حد اروپا نیست. این درحالی است که بوش در تاریخ 17 خرداد 1368 در جریان اجلاس سران گروه هشت با تکرار ادعاهای قبلی خود درباره سپر دفاع موشکی گفت: من یک بار دیگر به پوتین توضیح خواهم داد که سپر موشکی برای تامین اهداف دیگری است. همچنین بوش در جریان مکالمه تلفنی با پوتین در 9فروردین 1368 براین نکته تاکید ورزیده بود که هدف ایجاد سپر دفاع موشکی، مقابله با خطر موشک های بالستیک از سوی خاورمیانه است. این خطر به گفته وی هم متوجه اروپا و روسیه است و هم آمریکا.
بدین ترتیب به نظر می رسد هدف مقامات بلند پایه آمریکایی به ویژه بوش طی مصاحبه ها و مباحثات خود با مقامات اروپایی و روسی این بوده است که همراهی آنها را در اجرای این طرح جلب نماید. در همین راستا روسیه نیز نهایتا موافقت خود در ایجاد طرح سپر موشکی مشترک با در اختیار دادن ایستگاه راداری قبله در جمهوری آذربایجان به آمریکا را اعلام نمود. اما آمریکایی ها برخورد سردی با این ایده داشته و برتداوم طرح سابق خود اصرار دارند.
هدف آمریکا از اجرای این طرح آن است که ضمن دربرگیری روسیه و جداسازی این کشور از حوزه نفوذ خود در عین حال بتواند سیستم دفاعی مستحکمی را در برابر شرایط نامعلوم آینده برپا دارد. آمریکایی ها نسبت به رهبران آینده مسکو و نیز سیر حوادث در این کشور به شدت نامطمئن هستند، لذا برپایی یک سیستم سپر موشکی پیچیده و قدرتمند را به عنوان اقدامی احتیاط آمیز و بازدارنده تلقی می کنند. در این میان با توجه به این که جمهوری اسلامی ایران هیچ گاه در چارچوب استراتژی نظامی خود، اقدامات تهاجمی را اتخاذ نکرده است و به ویژه موضوع طراحی و ساخت موشک های دوربرد در چارچوب سیاست های دفاعی کشور نبوده است، لذا ادعای آمریکا در بهانه قرار دادن تهدید موشکی ایران آن هم علیه کشورهای اروپایی بسیار شگفت آور به نظر می رسد . آمریکایی ها ادعا می کنند که ایران تا سال 2015 میلادی به تکنولوژی موشک های دوربرد دست خواهد یافت. اما توسعه سیستم های موشکی در ایران با هدف بازدارندگی و به عنوان اقدامی دفاعی مدنظر بوده است.
در این میان تغییر جهت گیری روسیه در زمینه طرح سپر موشکی از موضع انتقاد و نفی«به موضع ارائه جایگزین برای آن در نقطه ای دیگر» را می توان تغییری قابل توجه در زمینه تشدید تهدیدات این طرح دانست. زیرا در صورت اجرای طرح «سپر دفاع موشکی مشترک» سیستم های راداری و موشک های رهگیر آن در کشورهای همسایه (جمهوری آذربایجان و ترکیه یا عراق یا کویت) مستقر خواهند شد که این امر صرفا به مفهوم تشدید تهدیدهای آمریکا علیه کشورمان خواهد بود.
البته این نکته قابل ذکر است که ایالات متحده به دلایل عدیده با پیشنهادهای روسیه موافقت نکرده و کماکان همان طرح اولیه مورد نظر خود را اجرا خواهد نمود. در این باره رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا در روز 24 خرداد اعلام نمود که ایالات متحده ضمن عدم پذیرش طرح روسیه، طرح سپر دفاع موشکی خود را اجرا خواهد نمود. هدف آمریکا بدین ترتیب ضمن تغییر موازنه قوا در ارتباط با روسیه و چین به عنوان دو دشمن بالقوه دارای توانمندی موشکی قابل توجه، کاهش تهدیدات از جانب ایران خواهد بود. آمریکایی ها براین اعتقاد هستند که هم زمان با دست یابی ایران به تکنولوژی موشک های دوربرد، سپر دفاع موشکی هم راه اندازی خواهد شد.
به طور کلی استراتژی امنیت ملی آمریکا در قرن 21 مبتنی برمقابله با تهدیدات کوتاه مدت و بلند مدت است. در سند استراتژی امنیت ملی آمریکا( منتشره در سال 2006) و نیز آخرین ویرایش بررسی دفاعی چهارساله در سال 2005 پنتاگون به مقابله با تهدیدات کوتاه مدت ایران و تهدید بلند مدت چین تاکید شده است. بدین ترتیب برپایی سیستم سپر دفاع موشکی به عنوان یک سیستم دفاع موشکی در عرصه جهانی (استقرار دوسیستم در خاک آمریکا- در ایالت های آلاسکا و کالیفرنیا- و استقرار یک سیستم در اروپای مرکزی) را می توان در واقع حاکی از طرح کلی بالقوه ناشی از دشمنان موجود و احتمالی این کشور تلقی نمود. آمریکایی ها براین گمان هستند که توان موشکی دشمنان آنها روز به روز درحال افزایش است و به همین جهت تلاش جدی در مسیر برپایی هر چه سریع تر سیستم های دفاع موشکی صورت می دهند.

در پایان می توان به دو نکته اشاره کرد:

1- با توجه به این که آمریکا قبل و هم زمان با مطرح ساختن طرح سپر دفاع موشکی، جنگ روانی و رسانه ای گسترده ای را علیه جمهوری اسلامی ایران سامان داد تا در طی آن ایران را به عنوان تهدیدی بزرگ برای صلح و امنیت بین المللی و به ویژه علیه کشورهای اروپایی جلوه دهد، لذا تبیین ابعاد مختلف استراتژی دفاعی و دکترین امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در سطح بین المللی و به ویژه عدم وجود هرگونه تهدیدی نسبت به آنها باید در تعاملات دیپلماتیک و سیاسی و نیز در سطح رسانه های ملی و بین المللی مطرح گردد.
2- تلاش مستمر در زمینه توسعه توانمندی های راهبردی به ویژه در تکنولوژی موشکی به نحوی که متضمن افزایش کمی و کیفی توان بازدارندگی کشورمان گردد از دیگر نکات مهم به نظر می رسد. به ویژه با توجه به رهنمود قرآنی در زمینه کسب حداکثر قوا برای مقابله با دشمنان، اگر در فن آوری موشکی به پایه ای برسیم که متضمن پیشرفت های چشم گیر در این زمینه باشد، در این صورت دشمنان ناچار خواهند شد تا با احتیاط بیشتری در عرصه تعاملات با کشورمان وارد شده و ضمن کاهش ضریب تهدید پذیری، در مقابل توان تاثیرگذاری ما بیشتر خواهد شد.