تجارت پنهان هالیبرتون در ایران
به طور کلی همه نهادهای آمریکایی، چه شرکتها و چه اشخاص، از هرگونه معامله و رابطه اقتصادی با ایران ممنوعاند. البته این تحریمها نسبت به زیرمجموعههای خارجی شرکتهای آمریکایی ـ که به عنوان شرکتهای آمریکایی برای انجام این معاملات قلمداد نمیشوند ـ اعمال نمیشود، چراکه بسیاری از شرکتهای آمریکایی، زیرمجموعههایی دارند که در ایران فعال هستند.
هالیبرتون به این مسأله توجه داشته و مراقب بوده است تا این نهادهای خارجی فعال در ایران را از ارتباط با شهروندان و مدیران آمریکایی به دور نگه دارد و فعالیتهای آنان را بدون هیچگونه ارتباط با مدیران آمریکایی ـ مستقل و بدون ارایه هرگونه خدمات از سوی آمریکاییان ـ در ایران ادامه دهد.
این گزارش، زیرمجموعههایی را که در ایران فعالیت دارند به طور جداگانه بررسی کرده است. البته در بیشتر موارد، فعالیتهای شرکتهای مختلف به نسبت زیادی متفاوت از دیگران است و هیچ رهبری و هدایت همهجانبهای بر این فعالیتها وجود ندارد.
شرکت HPSL (Halliburton Products & services Limited)
در حال حاضر، فعالیتهای اساسی در ایران، توسط شرکت HPSL صورت میگیرد؛ شرکتی واقع در جزایر کاسپین که از دوبی هدایت میشود. این شرکت سالانه 30 تا 40 میلیون دلار در زمینههای نفتی در ایران فعالیت میکند؛ فعالیتهایی چون عملیات سیمانکاری چاههای نفت، عملیات تکمیلی چاهها، عملیات گردش در ابزار و تست چاههای نفتی، متههای حفاری PDC و چاهپیمایی و نظارت بر حفاری مایعات. عمده فعالیتهای این شرکت، در ایران است.
همانگونه که دیده میشود، عملیات، سودآور بوده و سود آن نیز در حال افزایش است. مشتریان ایرانی شامل شرکتهای نفتی بینالمللی و محلی هستندو همه آنان، پردرآمد به نظر میرسند و هیچ احتمالی برای پرداخت نکردن دستمزد شرکت، توسط دولت ایران پس از پایان کار وجود ندارد.
همچنین وضعیت محیطی در خلیج فارس و سواحل ایران، احتمال ریسک را کاهش میدهد و نیز احتمال شکست فنی عملیات تکنیکی در این زمینه بسیار پایین است.
فعالیتهای HPSL موازی با فعالیتهای رقبایی مانند شلمبرگر، بیکر هیوز، اسمیت اینترنشنال، ویتر فورد و تکوگری و FMC در کنار دیگر رقبای آمریکایی در بازار نفتی ایران است.
این تجارت، 100 درصد درآمدهای HPSL را شامل میشود.
شرکت HMSL (Halliburton Manufacturing & services Limited)
این شرکت انگلیسی که مقر آن در آبردین اسکاتلند است، محصولاتی را برای حمایت از فعالیتهای شرکت HPSL در ایران تولید میکند. که شامل ابزار سیمانکاری (ترازنما، راهنماها و کلیه ابزارهای مربوط به این کار) و تولیدات تکمیلی (ماشینهای بستهبندی، مغزی، قفل لوله و...) است.
وسایل شیمیایی برای Baroid Drilling Fluidsو دیگر وسایل مورد نیاز برای حفاری مایعات از چند شرکت اروپایی و حامیان غیرآمریکایی خریداری میشود.
موارد معاملاتی این شکرت با ایران نیز، خطر عدم پرداخت برای شرکت وجود ندارد. در کل تجارت این شرکت تنها یک درصد درآمد HMSL است.
شرکت MWKL
این شرکت انگلیسی، اغلب کارهای مهندسی نصب تأسیسات انرژی در ایران را ـ که معمولا مربوط به پروژههای گاز و نفت و طرحهای پتروشیمی است ـ انجام میدهد.
این شرکت هماکنون عضو قرارداد یک کنسرسیوم نفتی است تا خدمات مهندسی و دانش فنی تکنولوژی صنایع آمونیاکی را در ایران به کار ببرد. ارزش کلی قرارداد حدود 4/5 میلیون دلار است که از حدود 4/4 میلیون دلار آن در سالهای 2002 و 2003، تنها 28 هزار دلار آن صورت حساب شده است و مبلغ باقیمانده نیز در سال 2004 تسویه حساب میشود.
خطر مالی این پروژه بسیار کم و تکنولوژی آن نیز شناختهشده و احتمال خطرات فنی نیز بسیار پایین است. این شرکت همچنین در حال تحقیقات دیگری در ایران است و در حال حاضر ما هیچ پروژه دیگری را در حال کار نداریم. این تجارت، 17 درصد درآمدهای کل این شرکت را تشکیل میدهد.
شرکت Granherne
این شرکت انگلیسی برای شرکتهای انگلیسی ـ که به طور بالفعل یا بالقوه در کشورهای تحت تحریم، فعالیت میکنند ـ مشاوره مهندسی انجام میدهد. کارهای مربوط به ایران در سال 2002 در این شرکت، حدود یک میلیون دلار بوده است که در سال 2003 به کمتر از 500 هزار دلار رسیده و در سال 2004 نیز همین حجم معاملات پیشبینی میشود. مشتریان این شرکت، شرکتهای بینالمللی هستند که از نظر مالی، امنیت بسیار بالایی دارند و هیچ احتمال خطری برای کار این شرکت وجود ندارد. این تجارت، 5 درصد درآمد کل شرکت را تشکیل میدهد.
شرکت مشاوران GVA
این شرکت سوئدی، واقع در گوتبرگ در زمینه کارهای مهندسی نفتی در ایران فعالیت میکند که به طور ویژه مرتبط با طراحی کشتی و سازههای سکوهای نفتی است. در حال حاضر نیز پروژه در حال پیشرفتی در ایران دارد که درآمد احتمالی آن، حدود 8/3 میلیون دلار تا پایان سال 2003 برآورد شده است. درآمد سال 2004 نیز حدود 2 میلیون دلار پیشبینی شده است، ولی پیشبینی میشود این مبلغ در سال 2005، کاهش یابد.
خبرهایی نیز مبنی بر تقاضای یک شرکت ایرانی برای ساخت دو کشتی نفتی از این شرکت به گوش میرسد که هنوز قطعی نشده است و در صورت قطعی شدن، حدود 2 میلیون دلار برای شرکت سود خواهد داشت. این فعالیتها 15 درصد درآمد شرکت را شامل میشوند.
کل درآمدها در ایران
میزان کل درآمدهای شرکتهای منتسب به هالیبرتون، نزدیک 5/0 درصد درآمد شرکت هالیبرتون است.