لابی یهود و تداوم بحران در روابط ایران و آمریکا

مقدمه
روابط ایران وایالات متحده پس از انقلاب1979 ، دارای یک مشخصه کلی واساسی است که آن عبارت از بی اعتمادی و وجود نوعی نبرد کم شدت می باشد. شاید عوامل زیادی در شکل دادن به روابط این دوکشور که به نوعی بحرانی نیز است ،دخالت داشته باشند؛ اما به عقیده نگارنده لابی یهود و بطور کلی اسرائیل به عنوان یک متغیر میانجی نقش بسیار مهمی را در استمرار این بحران داشته و دارد.
با این اوصاف مقاله خواهد کوشید تا با بازشناسی حضور موثر لابی مزبور در فرایند تصمیم سازی ایالات متحده ، تاثیر‌گذاری این لابی را بر روابط ایران و آمریکا مورد بررسی و مداقه قرار دهد.
ایالات متحده دارای ساختار بسیار پیچیده ای در سیاست خارجی است، بسیاری از کشورها حتی آنها که دارای روابط دوستانه و نزدیک با آمریکا هستند و یا اینکه از متحدین سیاسی و نظامی آن کشور به شمار می روند، تلاش می کنند خواسته ها و اهداف خود را به منظور تاثیرگذاری بر سیاست خارجی آمریکا از طریق گروههای فشار و ذی نفوذ دنبال کنند. از جمله این کشورها می توان به کشور اسرائیل اشاره کرد. این کشور به عنوان بزرگترین دریافت کننده کمک های مالی و تسلیحاتی از ایالات متحده، دارای یک شبکه درهم تنیده ارتباطی در نهادهای دولتی و غیردولتی آمریکاست. سفارت اسرائیل در آمریکا علاوه بر روابط رسمی، از طریق برقراری و گستردگی روابط دوستانه با پنتاگون، اعضای کنگره، سناتورها و احزاب سیاسی، حمایت و پشتیبانی آنها را برای تصویب قوانین مورد نظر خود در زمینه افزایش کمک‌های نظامی و مالی به اسرائیل جلب می کند.
لابی ها در ترسیم سیاست خارجی ایالات متحده دارای نقش تردید ناپذیری هستند و بسیاری از رفتارهای دولتمردان آمریکایی از اعمال نفوذ و فشار این گروهها متاثر است. از حیث تاریخی دو دیدگاه در خصوص تاریخ فعال شدن لابی یهود در ایالات متحده وجود دارد. برخی معتقدند که در سال 1951 پس از گذشت چهارسال از تاسیس و ایجاد دولت اسرائیل این لابی‌ها تشکیل شدند و نظر دوم اعتقاد دارد که در پی مواضع آیزنهاور رئیس جمهور وقت آمریکا در قبال اسرائیل و وادار کردن آن به عقب نشینی از صحرای سینا پس از تجاوز سه گانه بریتانیا، فرانسه و اسرائیل به این منطقه، شکل گرفت. از این پس لابی یهود فعالیت خود را با توجه به این اصل و شعار اساسی که “چنین حادثه ای نباید هرگز به نحوی تکرار شود”، آغاز نمود (یعنی باید کاری کرد که هیچ مقام آمریکایی نتواند به رژیم صهیونیستی دستور دهد و آن را تحت فشار قرار دهد و یا به کاری وادار کند.)
اگر چه لابی یهود حامی اسرائیل در ایالات متحده گروههای متعددی از جمله (AIPAC کمیته امور عمومی اسرائیل- آمریکا)، (NACPAC کمیته عمل ملی)، (JINSA موسسه یهودی امور امنیت ملی)، (CUFI یهودیان متحد برای اسرائیل)، و... را شامل می شود و لیکن بدلیل قدرت و نفوذ بلامنازعه آیپک(AIPAC) در دستگاه اجرایی و سیاستگذاری ایالات متحده بویژه کنگره از یک سو و عدم فعالیت چشمگیر و قابل توجه سایر گروهها و انجام اقداماتی هماهنگ با آیپک یا به عبارتی فعالیت به عنوان زیرشاخه های این گروه از سوی دیگر، تلاش بر آن است تا از نفوذ و تاثیر کمیته امور عمومی اسرائیل آمریکا (AIPAC) بر ساختار تصمیم سازی سیاست خارجی آمریکا به عنوان یک ساختار غیررسمی و در عین حال به رسمیت شناخته شده در سیستم سیاسی ایالات متحده سخن به میان آید. اما قبل از ورود به بحث، ضروری است که از سه کارویژه عمده لابی یهود در آمریکا به شرح زیر نام برده شود؛
الف) سازماندهی سیاسی فعالان آمریکایی که از دانشگاهها، مدارس، مراکز آموزشی و خوابگاهها آغاز می شود.
ب) تشکیل شبکه گسترده ای از فعالانی که در برقراری روابط و گفتگو با دیگران و اقناع آنها،‌ مهارت لازم را داشته باشند.
ج) ارائه مطالعات و پژوهش های سیاسی، همزمان با وقوع هر حادثه.
کمیته امورعمومی آمریکا- اسرائیل، در آغاز، کمیته صهیونیسم آمریکا برای امور عمومی نامیده شد. ای. ال. کنین. (آن را در سال 1951 بنیاد نهاد. هدف از تاسیس کمیته آن بود که نمایندگان کنگره برای اسرائیل کمکهایی فراهم آورند. کمیته یاد شده تا اواخر دهه 1960، قدرتمندترین لابی در زمینه سیاست خارجی بود و ریاست آن را کنین برعهده داشت. AIPAC اواخر دهه 1970، سازمانی با شمار اندک بود و تنها محل فعالیت آن واشنگتن بود. اما اکنون دارای بیش از صدکارمند ثابت در هفت مرکز است و بودجه آن، نزدیک به سیزده میلیون دلار است. لابی یاد شده، قدرتمند و دارای نفوذ، در قوه های قانونگذاری و مجریه کشور است. آیپک،‌ نخستین لابی در زمینه سیاست خارجی نیست ولی یکی از قدرتمندترین لابی ها، به شمار می آید. مجله فورچون (طی سالهای 1998 و 1999)، آیپک را دومین لابی قدرتمند آمریکا (پس از انجمن بازنشستگان آمریکا با 33 میلیون عضو) معرفی کرد. آیپک در مقام یکی از لابی های متمایل به سیاستمداران اسرائیلی قرار دارد، اگر چه در برخی موارد، اختلاف نظراتی بین این لابی و دولتمردان تل آویو پیش می آید. (نظیر آنچه در سال 1982، اتفاق افتاد و آیپک از طرح صلح خاورمیانه ریگان حمایت کرد و تل آویو آن را رد نمود.) آیپک همواره بر آن بوده است تا مدافع منافع و سیاست های اسرائیل در خاورمیانه باشد.
آیپک که از همان بدو تاسیس،‌ هدف خود را مبارزه برای تصویب قوانین در جهت حمایت از اسرائیل اعلام کرده،‌ مادر تمامی سازمان های یهودی آمریکا و در واقع بزرگ ترین آنهاست. این سازمان مسئول هماهنگی و برنامه ریزی جهت فعالیت تمامی سازمان های یهودی آمریکا و همچنین مسئول اصلی جمع آوری کمک و اعانه برای اسرائیل به شمار می‌رود که با ارتباط تنگاتنگ با بیش از شصت اتحادیه دیگر، مسئول ایجاد کانال های جدید برای نفوذ رژیم صهیونیستی نیز می‌باشد. این کمیته دارای دفاتر و مراکز منطقه ای در سراسر آمریکا و اورشلیم می باشد که هر یک تحت مدیریت یک نفر اداره می شود. هر کدام از این دفاتر در برگیرنده چند شعبه می باشند که امور آنها را با دفتر مرکزی هماهنگ می کند. بخش های مهم این سازمان عبارتند از: حوزه قانونگذاری، سیاست خارجی،‌ امور سیاسی، بخش ارتباطات، بخش توسعه و گسترش و رهبری سیاسی، مقر اصلی اپیک در کاپیتال هیل واشنگتن دی سی می باشد و این موقعیت، امتیاز ویژه ای را برای دستیابی و دسترسی سهل تر به هرم قدرت به این سازمان داده است. ایپک اعضای خود را از بین صهیونیست ها (یهودیان و غیریهودیان) گزینش می کند که همه آنها در یک چیز اتفاق نظر دارند و آن حمایت از اسرائیل و کانالیزه کردن سیاست خارجی آمریکا در راستای منافع این رژیم می باشد. زمانی که از اعضا و عناصر سازمان ایپک سخن به میان می آید، فهرستی طولانی از اسامی افراد و اشخاص بانفوذ در سیاست خارجی آمریکا به چشم می خورد. آیپک یک کنفرانس سالانه برگزار می نماید و در آن به تعیین خط مشی کلی کمیته می پردازد که این خط مشی ها با جلسات و برنامه های آموزشی مختلفی همراه است که محیط مناسبی برای آموزش اعضاء و آشنایی آنها با فرآیند لابی گری می باشد. کمک به بقاء اسرائیل با ادعای تنها کشور دموکراتیک خاورمیانه، حمایت از اسرائیل در مقابل تهدیدات احتمالی، تربیت نسل آینده رهبران حامی و طرفدار اسرائیل،‌ آموزش کنگره ایالات متحده در خصوص روابط اسرائیل و آمریکا، تقویت اسرائیل از طریق کمکهای نظامی، تشویق سیاستمداران آمریکا در جهت بزرگ جلوه دادن خطر تروریسم در منطقه، توسعه روابط آمریکا و اسرائیل، حمایت از به رسمیت شناخته شدن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل،‌ تلاش برای پایان دادن به انزوای اسرائیل در سازمان ملل و حمایت از پروسه صلح خاورمیانه با فشار بر دولت آمریکا به نحوی که منافع اسرائیل را تامین نماید را می توان از اهم فعالیت های آیپک در قبال اسرائیل نام برد. به گونه ای که لوایحی که تاکنون با تلاش این لابی و به نفع اسرائیل در کنگره به تصویب رسیده است، به صد مورد بالغ می شود که فقط یک مورد آن تصویب مبلغ سه میلیارد دلار برای امنیت اسرائیل و ایجاد یک سیستم تدافعی توسط این رژیم در برابر سلاح های غیرمتعارف می باشد.
گروههای یهودی آمریکا مستقیما و بدون واسطه با کاخ سفید ارتباط می گیرند. آنها با استفاده از توانایی های شخصی و حرفه ای بالای خود با یهودیان مقیم آمریکا همکاری دارند. نشست هایی را با رئیس جمهوری و دیگر دست اندرکاران سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه، ترتیب می دهند و با ملحوظ کردن خواسته ها و توجهات کاخ سفید، تلاش های سیاسی و اقدامات خود را گسترش می دهند.