سازمان جنگ رواني انگليس چگونه عمل مي كند؟ نگاهي به عملكرد سازمان IMP

به منظور جلوگيري از نفوذ عقايد مختلف در سرزمين‌هاي وابسته به انگليس در سال 1947 يكي از مديران اطلاعاتي انگليس، برنامه تبليغات تهاجمي را به دولت ارائه داد.
وي پيشنهاد كرد كه براي انجام جنگ تبليغات تهاجمي، يك اداره خاص تشكيل شود و براي مخفي نمودن وجود آن، بودجه لازمه از محل بودجه سري دولت تامين گردد.
اداره جديد يعني "اداره مطالعات و پژوهش‌ها " (IMP) دو هدف اصلي را تعقيب مي‌نمود كه يكي از آنها تهيه تبليغات به اصطلاح خاكستري براي استفاده در خارج از كشور بود. اين نوع تبليغات دروغ‌هاي مستقيمي در برنداشتند ولي به دلخواه واقعيت‌هايي كه در آن گنجانده شده بودند،دستكاري مي‌شدند. اين تبليغات خاكستري متوجه كمونيزم يا هر مخالف ديگر سياست انگليس مي‌شد.
IMP (اداره مطالعات و پژوهش‌ها) مناطق را بر اساس ميزان غلظت تبليغاتي‌اي كه لازم داشت،‌تقسيم بندي نمود.
نخستين هدف‌ها در اروپاي غربي (از جمله فرانسه، ايتاليا و آلمان) در مرحله اول، آسيا و خاورميانه از جمله ايران در تقسيم بندي دوم قرار مي‌گرفتند و كشورهاي بلوك شرق كه به عهد آمريكايي‌ها گذاشته شده بود در مقام سوم قرار داشتند، اين تقسيم بندي، روح متعصب استعماري و استكباري را در سياست‌هاي عمليات پنهاني انگليس به خوبي آشكار مي‌ساخت.
دومين هدف مورد علاقه اين اداره، آماده سازي افكار عمومي در خود انگلستان بود.
اين اداره به منظور اجراي اهدافش كمك‌هاي فراوان مالي به احزاب انگليس مي‌نمود تا آنان را وارد عرصه توجيه كردن افكار عمومي نمايد، گاهي اين اداره اقدام به تهيه يك سري متن سخنراني و نطق براي نمايندگان مجلس مي‌نمود و به وسيله اين دسته نمايندگان، فعاليت‌هاي مخالفين در مجلس و دولت را محدود مي‌ساخت.
معمولا تمام مراكز دولتي و غير دولتي، داراي بخش تبليغاتي و روابط عمومي مي‌باشند كه غالب خط مشي‌هاي تبليغاتي اداره مطالعات و پژوهش‌ها را به اجرا در مي آوردند به طور مثال مسئول تبليغاتي اتحاديه كارگري انگليس موافقت كرده بود كه از تبليغات ضد كمونيستي آن اداره كه براي پخش در خارج از كشور منتشر مي‌شود در داخل كشور و در نهضت كارگران انگليس نيز بهره گيرد.
گروه‌ها و افراد متعددي كه متواري، پناهنده يا در انگليس اقامت مي‌كنند، زمينه بسيار حاصل‌خيزي را براي IMP فراهم مي‌كنند تا از ميان آنها منابع مفيد خود را انتخاب نمايند.
مطالب تهيه شده در IMP به طور مستقيم و غير مستقيم توسط اين گونه منابع در كليه نشريات منتشر مي‌گردد. اين گونه مطالب به تمامي افسران و ماموران اطلاعات در همه هيات‌هاي سياسي خارج از كشور نيز ارسال مي‌گردد. (منظور، ماموران اطلاعاتي مستقر در سفارتخانه‌ها و كنسول‌گري‌هاي انگليس در سراسر جهان مي‌باشند كه پوشش سبك استفاده مي‌نمايند).
كارمندان اين اداره از تركيبي مخلوط و عجيب به وجود آمده‌اند كه در ميان آنها اكثر مليت‌ها مي‌توان افرادي را شناخت اين افراد شامل ماموران اطلاعاتي و عملياتي انگليسي و غير انگليسي كه به نوعي در خارج از كشور شكست خورده يا لو رفته‌اند مي‌باشند. اين اداره به محل خوبي براي گذراندن ايام استراحت ماموران MI-5 - MI-6 و حتي SAS شده كه در خاتمه خدمتشان تطهير شوند.
مخفي كاري چنان بر اين اداره حكم فرما بود كه حتي خود كارمندان IMP فكر مي‌كردند، آن طور كه از نام آن اداره بر مي‌آيد مشغول انجام پژوهش و مطالعه هستند.
رابطه MI-6 بسيار نزديك و تو در تو مي‌باشد، اين اداره در تمامي ملاقات‌ها و جلسات ارتباطي و اطلاعاتي MI-6 و حتي CIA در سراسر جهان حاضر بوده و حتي در مقطعي رئيس اداره IMP به رياست MI-6 انتخاب شد.
IMP در ابتداي كار حدود 300 تا 400 عضو داشت و به مرور گسترش فوق العاده‌اي پيدا كرد. اين اداره به بخش‌هاي منطقه‌اي (مانند بخش‌هاي منطقه‌اي وزارت خارجه MI-6 و بخش‌هاي ويژه) در رابطه با مسائل خاص تقسيم مي‌شود. IMP علاوه بر دفتر مركزي كه در لندن مستقر است، ماموراني در سفارتخانه‌هاي انگليس دارد كه منافع آن را تامين مي‌نمايند.
اطلاعات اين اداره به روزنامه نگاراني داده مي‌شود كه توسط مقامات، قابل اعتماد تشخيص داده شده و در غير اين صورت از راههاي ديگر (غير مستقيم) و با امضاء منابع موجه، مطالب جهت انتشار به نشريات منتقل مي‌گردند.
نويسندگان و روزنامه نگاران فقط يك اسم براي اداره مطالعات و پژوهش‌ها مي‌باشند كه با امضاء آنان مطالب مورد نظر اداره انتشار مي‌يابد. شركت‌ها و مؤسسات تحقيقاتي خصوصي يا رسمي مستقيما ناشر افكار اداره مي‌باشند و ناخواسته‌ مورد بهره برداري قرار مي‌گيرند و يا منابعي در آن شركت‌ها، به استخدام اداره IMP در مي‌آيند.
سرمايه داران و صاحبان صنايع كه به طور غير مترقبه علاقه مند مطالعات و تحقيقات مي‌شوند، كساني هستند كه به نوعي در دام اين اداره گرفتار مي‌شوند، تا مستقيم و غير مستقيم از نشريات مختلف،‌حمايت مالي نمايند.
اين اداره داراي نشريات متعددي از جمله يك نشريه سري است كه براي استفاده مقالات سطوح بالاي جهان مانند سران كشورها و وزراء كابينه‌ها و شخصيت‌ها تهيه مي‌گردد و هيچ يك از مطالب آن قابل انتشار نمي‌باشد. نشريات توجيهي ديگري نيز در بين كارمندان و هيات‌هاي سياسي انگليسي در سراسر جهان توزيع مي‌شود كه آنها يا رابطين معين آنان، مطالب را به نحوي به سردبيران، شخصيت‌ها، مسئولان مرتبط و غير مرتبط حوزه ماموريت خود منتقل مي‌نمايند تا به عنوان دانش،‌زمينه‌‌اي براي فعاليت‌هاي عمومي آنان باشد، موفقيت عمليات تبليغات تهاجمي، به فعاليت‌ نمايندگان اداره IMP بستگي تمام دارد.
خط رايج و محبوب اداره مطالعات و پژوهش‌ها اين است كه به رهبران، شخصيت‌ها و در مجموع به اهداف خود بر چسب هاي گوناگون بزند زيرا معتقد است كه با اين روش، آنان قدم‌هاي بعدي اداره مطالعات و پژوهش‌ها را سرعت خواهند بخشيد و همچنين اداره را در موضع تبليغات تهاجمي قرار خواهند داد، از اين رو، به طور مستمر و مداوم MI-6 معمولا اطلاعات تهيه شده را در پوشه‌هايي قرمز با طبقه‌ بندي به كلي سري به اين اداره ارسال مي‌دارد.
براي انجام عمليات و جنگ رواني (تهاجم تبليغاتي)،‌ پس از طراحي و تعيين اهداف در اداره مطالعات و پژوهش‌ها ، انجام طرح معمولا بدين گونه است كه يك روزنامه نگار مورد اعتماد (در موارد مستقيم) يا يك منبع را وادار مي‌نمايند با نفوذي كه بر روزنامه نگار يا يك روزنامه دارد (در موارد غير مستقيم) مطالب تهيه شده در اداره مطالعات و پژوهش‌ها را بدون يك كلمه كم و زياد به اسم خود به چاپ برساند.
سپس اين اداره، مطلب چاپ شده را به عنوان خبر و شايعه يا گزارش به تمامي مطبوعات كشورهاي جهان به طور مستقيم يا غير مستقيم ارسال مي‌دارد و يا گاهي خود روزنامه‌ها پس از انتشار مطالب، متن آن را در اختيار خبرگزاري‌ها و ساير نشريات قرار مي‌دهند.
اداره مطالعات و پژوهش‌‌ها هر سال بودجه زيادي براي روزنامه‌ها و نشريات خارجي كه با مشكلات مالي رو به رو هستند هزينه مي‌نمايند.
از اقدامات ديگر اداره مطالعات و پژوهش‌ها، استخدام گسترده نويسندگان و روزنامه نگاران و ساير افراد غير حرفه‌اي مي‌باشد. آنها پس از استخدام، مدتي در اداره مطالعات و پژوهش‌ها به تحقيقات مي‌پردازند و سپس با توصيه اين اداره به استخدام روزنامه‌هاي مختلف در سراسر جهان در مي‌آيند.
آنها پس از استخدام، در سرويس‌هاي خبري و مطبوعاتي روزنامه مشغول كار مي‌شوند و با ارتباط بسيار پنهان خود با اداره مطالعات و پژوهش‌ها، از پوشش بسيار طبيعي خود به نفع اداره بهره مي‌گيرند و مقالات مورد نظر را با نام خود در روزنامه به چاپ مي‌رسانند - بدون اين كه سردبير و مدير مسئول روزنامه از ماخذ آن مقالات مطلع باشد - اكثر اين افراد ضمن دريافت حقوق از روزنامه، مبالغي نيز از اداره مطالعات و پژوهش‌ها دريافت مي‌دارند.
پس از مدتي هر كدام از اين افراد نقش موثر و كليدي در روزنامه پيدا خواهند كرد، به طوري كه اين روزنامه نگاران آماتور پس از مدتي مي‌توانند مسئوليت‌هاي اصلي روزنامه‌ را بر عهده بگيرند و از طريق آن، روزنامه را به طور غير مستقيم به شعبه‌اي از IMP تبديل نمايند.
IMP بارها مشتركا به MI-5 - MI6 برنامه‌هاي تهاجم تبليغاتي عليه اهداف مشخص داشته است. اضافه بر نفوذ گسترده در مطبوعات و نشريات، صحنه كتاب نيز از اين نفوذ مصون نمانده است.
اين اداره از هر گونه كتاب و نشريه‌اي كه نزديك به مقاصد تبليغاتي آنان باشد حمايت مي‌كند، كتاب قلعه حيوانات نوشته جرج اورول و كتاب تاريكي در ظهر نوشته ارتوركستلر و داستان‌ها و رمان‌هاي مصوري مثل "من منشي خانم مائو بودم " يا كتاب "آيات شيطاني " نوشته "سلمان رشدي " و هزاران كتاب ديگري كه چاپ شده يا در دست چاپ مي‌باشد، براي چاپ به شكل تبليغاتي و پاورقي در نشريات و روزنامه‌ها به سراسر جهان ارسال مي‌گردد.
يكي ديگر از عمليات و جنگ‌ رواني (تبليغات تهاجمي) IMP، دامن زدن به وحشت بين المللي مي‌باشد.
ايجاد ترس و وحشت و نگراني از حوادث غير مترقبه سياسي يا سوانح طبيعي از زمره كار‌هاي روزمره بخش شايعه (كوك) اين اداره مي‌باشد. اين اداره توجه خاصي را به خبرگزاري‌ها و روزنامه‌ها معطوف مي‌دارد.
در درجه نخست تلاش مي‌كند كه منابع مذكور، در روزنامه‌ها حضور فعال داشته باشند و مقالات آنان را چاپ كرده و از ناحيه روزنامه در اختيار رسانه‌هاي گروهي كشورها قرار دهند.
مشابه اين توافق با روزنامه ديلي اكسپرس ،‌ديلي تلگراف،‌ روزنامه فايننشال تايمز و چندين روزنامه و نشريه ديگر منعقد شده است كه آنها نيز زير نظر يكي از شركت‌هاي وابسته به IMP مي‌باشند.
كمك به راه اندازي يا حمايت از خبرگزاري‌هاي انگليس و كشورهاي ديگر يا نفوذ در آنها، يكي ديگر از راه‌هاي انتشار تبليغات تهاجمي اداره مطالعات و پژوهش‌هاي انگليس مي‌باشد.
در زمان تشكيل IMP سازمان MI-6 نيز ضمن نفوذ در خبرگزاري‌ها نسبت به حمايت مالي آنان اقدام مي‌نمود و از آنان براي انجام مقاصد پوششي خود بهره برداري مي‌كرد. نفوذ در آنها را تا جايي گسترش مي‌داد كه گاهي نقش اصلي مديران طراز اول آن خبرگزاري‌ها را به انجام مي‌رساند كه به مرور با حفظ عوامل، مسئوليت به اداره مطالعات انتقال مي‌يافت كه ضمن استفاده از مقاصد پوششي براي سازمان MI-6 مقاصد تبليغاتي تهاجمي را به اجرا در مي‌آورد.
به طور قطع مي‌توان اذعان داشت كه نسل جديد خبرگزاري‌هاي تازه تاسيس در آسيا و خصوصا كشورهاي عربي تماما توسط كارشناسان اطلاعاتي اداره IMP راه اندازي يا در كنترل اطلاعاتي آنان قرار گرفته‌اند.
خبرگزاري‌ عربي (قاهره)، خبرگزاري هند و پاكستان، آفريقا و كشورهاي حوزه خليج فارس ، همه اين خبرگزاري‌ها خيلي نزديك به سياست‌هاي اداره مطالعات و پژوهش‌هاي انگليس عمل مي‌نمايند.
به عبارتي ديگر اين رسانه‌ها به مرور به ابزاري براي جنگ رواني (تبليغات تهاجمي) انگليس تبديل شده‌اند يا در حال آلودگي به اين فريب بزرگ و جنگ بزرگ جهاني انگليس مي‌باشند.
آژانس‌هاي خبري‌ وابسته، به مثابه يكي از بزرگترين و موثرترين خبرگزاري‌هاي خاورميانه هستند كه در برگيرنده سرويس هاي خبري به زبان‌هاي انگليسي و عربي در دمشق، بيروت، بغداد، بيت المقدس و كشورهاي عربي ديگر و حتي BBC بوده و از اخبار آن استفاده مي‌نمايند. اين خبرگزاري‌ها در تهاجمات تبليغاتي انگليس كمك ذي قيمتي براي اين كشور بوده و نقش مهمي را ايفاء مي‌نمايند و با استفاده از كمك‌ها و سوبسيدهاي IMP قادرند ضمن اداره خبرگزاري، اخبار خود را به توصيه‌ اين اداره، ارزان‌تر و حتي در مواردي مجاني در اختيار نشريات و روزنامه‌ها و رسانه‌هاي جمعي قرار دهند، بيشتر اين سوبسيد‌ها به حساب منابع، عوامل و مديران اين خبرگزاري‌ها واريز مي‌گردد.
IMP در تهاجم تبليغاتي توجه زيادي به كتاب دارد.
هر ساله تعداد زيادي از كتاب‌هاي مختلف به سفارش IMP تاليف و چاپ مي‌گردند. تعداد زيادي شركت انتشاراتي در انگلستان و خارج از آن نيز با اين اداره در زمينه‌ چاپ كتب همكاري نزديك دارند. سازمان CIA يكي از مشتريان پول دار اين شركت‌هاي انتشاراتي مي‌باشد و غالبا يك دوره تيراژ به سفارش CIA تهيه و در اختيار اين سازمان براي توزيع قرار مي‌گيرد. CIA در نزديك به هشتاد و پنج كشور نمايندگي فرهنگي دارد كه هر يك از آنها هزاران خواننده را پوشش مي‌دهد.
حمايت از نويسندگان كشورهاي مختلف كه مشابه اهداف اداره مطالعات و پژوهش‌ها، كار تحقيقي و تاليفي انجام مي‌دهند از جمله حمايت‌هاي غير مستقيم اين اداره به شمار مي‌رود. كتاب "آفريقا بين غرب و شرق " كه توسط يك روزنامه نگار جوان غنايي به نام "دومگا " تاليف شده است، بارها به سفارش اداره IMP و توسط شركت‌هاي انتشاراتي چاپ توسط ماموران CIA و IMP در سراسر آفريقا و آسيا و حتي اروپا توزيع گرديده است.
IMP به دليل گسترش روز افزون خود در عرصه تبليغات تهاجمي، به سيستمي عظيم در زمينه مبارزه با شورش‌ها در جهان در آمد و در نتيجه مسئول "صندوق مالي تبليغاتي تهاجمي ضد شورش " يكي از مراكز مهم مالي مي‌باشد كه از سوي انگلستان براي عمليات تبليغاتي ضد شورش و عمليات و جنگ رواني عليه شورش تاسيس گرديده است.
اضافه بر اين موفقيت IMP توانست شرايطي را به وجود آورد كه در پي آن، سازمان‌هاي اطلاعاتي موظف شوند خود را با تلاش‌ها و فعاليت‌هاي تبليغاتي هماهنگ كنند كه قبلا عكس اين شرايط حاكم بود.
اداره مطالعات و پژوهش‌ها (IMP)در كنار فعاليت‌هاي تبليغاتي تهاجمي، "انستيتوي مطالعات بحران‌ها " (ISC )را تاسيس نمود كه توانايي برآورد، پيش بيني و مبارزه با بحران‌هاي گوناگون را در اداره تقويت نمايد. موسسه مطالعات بحران‌ها ISC در اوج كار خود بيش از250 مركز تحقيقاتي، امنيتي در زمينه بحران‌ها را پشتيباني مي‌كرد و از آنان اطلاعات روزانه دريافت مي‌نمود. يك شركت بزرگ انتشاراتي فقط توليدات ISC را چاپ و منتشر مي‌كرد و در اختيار موسسات فوق قرار مي‌داد.
موسسه مطالعات بحران‌ها ISC تاكنون كمك‌هاي شاياني به CIA براي تهيه برنامه‌هاي ضد شورش و ضد بحران و ضد تبليغات نموده است و مي‌رود تا يكي از معتبرترين موسسات در اين زمينه شود.
روابط و تماس‌هاي بسيار گسترده‌ ISC با موسسات پليسي و نظامي انگليس و ساير كشورها و استفاده آنان از مطالعات بحران‌ها (توليدات اين مؤسسه) سبب شد كه مؤسسه مطالعات بحران‌ها ISC اصلي ترين محور برنامه‌ريزي در زمينه‌ برنامه تبليغات تهاجمي ضد شورش و تروريزم گردد و كتب اين موسسه به عنوان كتاب درسي در دانشكده‌هاي پليس و دفاع ملي تدريس گردد.
بافت كلي IMP و مؤسسات وابسته آن مانند ISC از يك بافت آكادميك - ديپلماتيك - اطلاعاتي و نظامي تشكيل شده است؛ بدين گونه كه يك رئيس اطلاعاتي، يك معاون تبليغات تهاجمي ضد شورش نظامي (اطلاعاتي عملياتي)، يك معاون ديپلمات، گروهي از دانشگاهيان و كارمندان متعددي از مليت‌ها و كشورهاي مختلف با توانمندي‌هاي تخصصي، گوشه‌اي از بافت عجيب و گوناگون اداره مطالعات و پژوهش‌ها و مؤسسات وابسته به آن را نشان مي‌دهد. اين چرخه از اشخاص مطلع نسبت به مكانيزم تبليغات تهاجمي، IMP را يك بخش بسيار با نفوذ مي‌سازد.
اضافه بر موسسه فوق، "اداره اطلاعات كشورهاي خارجي " OID زير نظر IMP تشكيل گرديد.
اين اداره اكثر كارهاي اجراي IMP از جمله ارسال اخبار به گروه خاصي از روزنامه نگاران و اضافه بر آن به منظور هماهنگ نمودن فعاليت‌هايي اجرايي در كشورهاي مختلف را به عهده گرفت. اين اداره ارتباط نزديك‌تري با وزارت خارجه برقرار نمود تا با كمك كارشناسان آن وزارتخانه، توجيهات كلي سياست انگليس در جهان و تبليغات تهاجمي را هدايت نمايد.