انواع و ویژگیهای انقلاب

دگرگونی شدید، ناگهانی و سریعی است که در اوضاع کل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یک ملت یا جامعه رخ می دهد و نظم اجتماعی، حقوقی و سیاسی مستقر را سرنگون نموده و نظم جدیدی را جایگزین آن نماید. انقلاب معمولا با خشونت، شورش، خونریزی و آشفتگی همراه است ولی در انواعی از آن نیز وجود نداشته و دگرگونی تدریجی و آرام است.

انواع انقلاب
عده ای انقلاب ها را به دو دسته تقسیم کرده اند.

1 . انقلاب کلاسیک
استفاده از قوه قهریه برای اعمال زور و قدرت به قصد ایجاد تغییرات در نظام حکومتی یک جامعه، برای بر قرار کردن نظامی مبتنی بر قانون اساسی متفاوت یا بطور کلی ایجاد نوع دیگری از نظام حکومتی را گویند. انقلاب کبیر فرانسه، انقلاب مشروطه ایران و انقلاب روسیه را از نوع انقلاب کلاسیک پنداشته اند.

2 . انقلاب مدرن
عبارت است از ایجاد اصلاحات اساسی در زمینه های اقتصادی با استفاده از روش های علمی و تکنولوژی.

ویژگی های انقلاب
از ویژگی های بارز و اصلی یک انقلاب، وجود هدف های بلند مدت آن به منظور انجام تغییر و تحولات اساسی است، حال آنکه این ویژگی در تحولات ناشی از کودتای نظامی معمولا وجود ندارد.
اساسا جنبش هایی را که رهبران آن ها مدعی هستند صرفا در جهت حفظ منافع ملی و علیه سیستم های فاسد صورت گرفته اند و مفاهیمی نظیر آزادی، عدالت اجتماعی و توسعه اقتصادی و... را شعار قرار داده اند نمی توانند به صرف این شعارها این جنبش ها را انقلابی نامید بلکه در توفیق و عدم توفیق هدف های انقلاب ملاک می باشد.
1 . بر پایه اقتصادی بنا گردیده، انقلاب مبتنی بر پایه اقتصادی است.
2. انقلاب یک پدیده در اصل اجتماعی است.
3. انقلاب پدیده ای است حاصل از احساس بیگانگی و بی تفاوتی فرد به اجتماع.
4. مبتنی بر شیوه ارسطویی، ماکیاولی و جان لاک است و انقلاب را پدیده ای سیاسی می گویند و هدف آن را انتقال قدرت سیاسی قلمداد می کنند.

علل انقلاب
ارسطو علل انقلاب را دو دسته: 1 .عمومی2 . خصوصی پنداشته است. علل عمومی در همه حکومت ها موجب انتقال می شوند، اما علل خصوصی تنها در نظام های سیاسی خاص به انقلاب می انجامد. مهم ترین علل عمومی نابرابری است. علت دیگر سودجویی و گستاخی فرمانروایان است که مردم را ضدحکومت و همه نهادها آن ها را می شوراند. علل انقلابات خصوصی را بنا بر اقتصادی آن ها، درباره هر یک مورد بررسی قرار داده، علت انقلاب در دموکراسی را، روی کار آمدن رهبران مردم فریب و ستمکاری آنان در حق توان گران دانسته، در الیگارشی ها، بر عکس ستمکاری توانگران بر تهی دستان موجب می گردد.
مهم ترین علت انقلاب در حکومت های سلطنتی رشک بردن مردم به نیرو و شکوه شاه و درباریان و کینه جویی کسانی است که از سلطنت به سودی نرسیده یا آسیب دیده اند.

انگیزه های انقلاب در دوره اخیر
انگیزه های مشترک انقلابات را علی رغم الگوهای متفاوت آنان، می توان ناشی از وقوع جنگ، استعمار و استثمار و نارضایی توده مردم دانست.

انقلاب از دیدگاه استاد مطهری
انقلاب عبارت است از طغیان و عصیان مردم یک ناحیه یا یک سرزمین، علیه نظم حاکم موجود برای ایجاد نظمی مطلوب. فرق انقلاب با کودتا در این است که انقلاب ماهیت مردمی دارد اما در کودتا قیام یک اقلیت مسلح به سرنیزه در مقابل اقلیت دیگری که حاکم بر اکثریت است.