تحلیلی بر مصاحبه های امام خمینی(ره) با رسانه های خارجی در سال1357
یکی از مباحث مهم در حوزه مطالعات انقلاب اسلامی ، بررسی وتحلیل مصاحبه های امام خمینی (ره) با خبرنگاران و رسانه های خارجی در سال 1357 و دمادم پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و اندکی پس از آن است که ممکن است مورد تفسیرهای متنوع و چه بسا شبه انگیزی نیز قرار گرفته باشد وبه همین دلیل انجام مطالعات دقیق موشکافانه تر در این باره همچنان لازم می نماید که هدف این نوشتار هم روشنگری در همین راستا است.
به گزارش وبلاگ اخوان کاظمی- بهرام در توضیح بیشتر باید گفت که امام خمینی (ره) در مدت اقامت خود در نجف اشرف و نوفل لو شاتو و قم، مجموعاً در بیش از یکصد و بیست مصاحبه با خبرنگاران و روزنامه نگاران خارجی مشارکت جسته،و به پرسشهای آنها در مورد انقلاب اسلامی و مسایل مربوط به آن، پاسخ داده ا ند، پنج مورد از این پرسش و پاسخها در قم و مابقی در خارج از ایران انجام شده است و اصلی ترین سئوالهای آن مربوط به ماهیّت حکومت اسلامی و نقش امام در حکومت آینده است؛ ضمن آنکه خبرنگاران با وَلَع و کنجکاوی شدیدی سعی نموده اند که از این پدیدۀ مهم ورویداد سیاسی جدید در عرصه جهانی اطلاع حاصل نمایند. امام (ره) در پاسخ به این سئوالها به کرّات فرموده اند که در رأس حکومت قرار نخواهند گرفت و نقش هدایت و نظارت را بر عهده خواهند داشت و شخصاً مقام رهبری جمهوری اسلامی را نخواهند پذیرفت ، طبیعتاً این سئوال طرح می شود که آیا ایراد چنین بیاناتی،با سیره نظری و عملی امام (ره) و تجربه رهبری و زعامت دهساله ایشان در بعد از پیروزی انقلاب اسلامی منافات داشته و ثبات و تداوم این دو سیره را دچار خدشه می کند؟و آیا این بیانات با نظریه ولایت مطلقه فقیه ایشان که ناظر به هم طرازی اختیارات حکومتی ولی فقیه با اختیارات حکومتی پیامبر اکرم و معصومین(ع) و هم آبشخوری آنها است، مباینت دارد؟.نگارنده دریکی از جدیدترین مقالات پژوهشی خود که با عنوان همین نوشتار درجدیدترین شماره فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی (بهار1390،شماره24 ) به چاپ رسیده است در پاسخ به سوال تحقیق ، با ارایه مستندات و تحلیل های متعدد، اثبات کرده که این سخنان حرف جدیدی در سیره نظری امام خمینی (ره) نیست و ایشان چه قبل و چه بعد از انقلاب اسلامی به آنها قائل بوده اند. از سوی دیگر به هیچ وجه چنین سخنانی منافاتی باثبات و تداوم سیره نظری عملی ورهبری ده ساله ایشان از بعد از انقلاب اسلامی و طرح حکومت اسلامی بر پایه نظریه ولایت فقیه ندارد. اجمالاٌ باید گفت که امام (ره) دراین مصاحبه ها در پاسخ به اینکه آیا شما حکومت خواهید کرد جواب منفی می دهد زیرا رغبت شخصی خود را بیان می دارد وبعد از پیروزی انقلاب ، به خاطر تکلیف الهی و مردمی که بر گردن ایشان گذاشته می شود این مسئولیت دشوار شرعی را باوجود کهولت سن می پذیرند. ضمن آن که یکی از علل این گونه پاسخ ها آن است که ولی فقیه به قول ایشان، «نظارت» می کند نه «حکومت» ، و بر اجرای قوانین اسلامی کنترل فعال دارد و هادی مردم در این مسیر است . دلیل دیگر در این نظر امام (ره) نهفته است که اساساً در اسلام حکومت، به معنای استیلای حاکم بر محکومین وجود ندارد همچنین از بررسی این پرسش و پاسخها این نتیجه بدست می آید که اگر چه امام خمینی (ره) به خوبی و با صداقت به تبیین و روشنگری نظام حکومت اسلامی برای جهانیان پرداخته است؛ اما این تبیینها کاملاً با درایت و رازداری هوشمندانه همراه بوده است. به عبارت دیگر؛ امام (ره) در هنگام اوج مبارزات مردم ایران و حضور خویش در کشوری غربی (فرانسه)، علاوه بر معرفی داهیانۀ حکومت جمهوری اسلامی و ولایت فقیه، به حفظ اسرار نظام اسلامی نیز با هوشیاری کامل اقدام نموده اند و در پاسخ پرسشهای مصرّانه خبرنگاران در مورد حکومت اسلامی و ولایت فقیه و نوع مشارکت روحانیون در حکومت، بادرایت و هوشیاری و اختصار در کلام برخورد نموده و حتی گاهی از بیان بعضی مطالب سرنوشت ساز طفره رفته و یا سئوال را عمداً به گونه دیگری پاسخ گفته اند. در تأیید درایت سیاسی و رازداری امام خمینی باید گفت که این دو صفت، یکی از عناصر و تاکتیکهای مهم و دایمی مورد استفاده ایشان در دوران مبارزه و رهبری نهضت و از رموز اساسی توفیق انقلاب اسلامی سال 1357 به زعامت داهیانه معظم له بوده است بنابراین می توان اذعان کرد که علاوه بر امدادهای غیبی، اظهارات امام خصوصاً درباره حکومت اسلامی و ولایت فقیه، در ملایم و مردّد نمودن طرفهای داخلی و خارجیِ درگیر با انقلاب اسلامی بسیار موثربوده است و ایشان با إعمال درایت آمیز تاکتیک رازداری، و معرفی صادقانه چهره ای صلح طلب و مردمی از حکومت ولایت فقیه، باعث تسکین نسبی حساسیتهای غرب نسبت به انقلاب گشتند؛ ضمن آنکه بدون راه انداختن جارو جنجالهای زاید، با بیاناتی کاملاً حساب شده، راه را برای تأسیس نظام اسلامی و بازگشت به ایران هموار نمودند از سوی دیگر درموضوع تبیین جایگاه حکومتی رهبری و اختیارات ولایت فقیه، - چه در مصاحبه های یاد شده و چه در بیانات دیگرشان در اوان پیروزی انقلاب اسلامی- نیز امام (ره)، سعی داشتند که آرامش و وحدت کلمه جامعه را به خاطر موقعیت حساسی که نظام اساسی در آن قرار داشت حفظ کنند و اساساً با شعارهای فراگیر، همه طبقات و اصناف جامعه را در مسیر مبارزه با ایادی داخلی و خارجی، همراهی و رهبری کنند، می توان گفت که رعایت تقیه مدارایی و حفظ وحدت و ائتلاف عمومی درجهت سرنگونی پهلوی از جمله عوامل دیگری بوده است که امام خمینی(ره) در بیان جایگاه رهبری و منزلت و اختیارات آن در مصاحبه با خبرنگاران خارجی از تفصیل لازم و کامل خودداری ورزیده و به بیانی اجمال و مختصر در این زمینه بسنده نموده اند همچنانکه بعداٌ نیز، وضعیت بحرانی و اضطراری کشور، خصوصاً در سالهای اوایل انقلاب و ایام جنگ تحمیلی و ضرورت حفظ نظام اسلامی و آرامش سیاسی کشورو پرهیز از طرح مسایل مناقشه پذیر، ازعوامل تأثیرگذار بر نحوه ارائه تدریجی نظریه ولایت مطلقه فقیه از سوی معظم له تا طرح نهایی و کامل آن در16 دیماه سال 1367 بوده است