كتاب شناسى توصيفىسيرى در آثار ارزشمند حضرت امام خمينى(رحمه الله)
مقدمه
حضرت امام خمينى(رحمه الله) كتاب هاى متعددى در زمينه فلسفه، عرفان، سياست، مذهب، اخلاق و سير و سلوك، اصول، فقه، تفسير و برخى زمينه هاى ديگر تأليف نموده و شرح هاى متعددى نيز بر بعضى رساله ها نوشته اند كه بحث درباره تك تك آن ها به طور مبسوط، هم كار دشوارى است و هم خارج از عهده اين نوشتار. بنابراين، به اختصار، به برخى از كتب و رسائل دست نوشته توسط معظّم له و نيز برخى از كتاب هايى كه ديگران با استفاده از آثار ايشان جمع آورى نموده اند، به صورت توصيفى اشاره مى شود:
1ـ آثار قلمى حضرت امام(رحمه الله)
الف ـ اخلاق و سير سلوك
1ـ چهل حديث. تهران، مركز نشر فرهنگى رجاء، 1368، 13 + 3 + 556 ص، وزيرى.
اين كتاب، كه حضرت امام(رحمه الله) در حدود سن چهل سالگى آن را به رشته تحرير درآورده اند، كتابى است كه همچون مؤلف بى نظير آن، از نوادر روزگار و حسنات دهر مى باشد.
هر كه آن را بخواند، پس از مطالعه آن به يقين خواهد گفت: مؤلف اين كتاب فقيهى مسلّم، حكيمى محقّق، عارفى واصل، مرشدى مهذّب، و خلاصه اعجوبه اى است كه در علم و عمل، مدارج كمال را پيموده و قلّه هاى منيعى را در اين راه فتح كرده است.
كتاب مذكور داراى چهل حديث با شرح و تفسير مى باشد كه هفت حديث آن مربوط به مسائل عقلى و 33 حديث ديگرش درباره اخلاقيات است.
در اين كتاب گران سنگ، حضرت امام خمينى(رحمه الله) به طور مفصل درباره مسائلى كه خداوند بزرگ، انسان را از آن نهى كرده بحث نموده اند; مانند ريا، كبر، حسد، غضب، حبّ دنيا، نفاق، غيبت و وسواس. هم چنين درباره توكّل، خوف و رجا، صبر، توبه، ذكر خدا، اخلاص، شكر، عبادت، شناخت خداوند و يقين مباحث ارزنده اى مطرح كرده و به بيان مسائلى از قبيل فطرت، تفكر و علم پرداخته اند.
اين اثر گران بها بارها از سوى انتشارات طه و مركز نشر فرهنگى رجاء به چاپ رسيده است.
حجة الاسلام سيداحمد فهرى برحديث اول تاچهارم اين كتاب در244 صفحه شرحى نگاشته اند كه انتشارات اطلاعات آن را با نام اربعين در سال 1365 و در قطع وزيرى منتشر كرده است.
2ـ اسرار نماز يا معراج السالكين. چ. دوم، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1372، 18 + 31 + 169 + 96 ص، وزيرى.
اين كتاب شريف را در 21 ربيع الثانى 1358 هجرى قمرى / مطابق با 19 خرداد 1318 هجرى شمسى نگارش نموده اند كه در 26 فصل منتشر شده است.
در اين كتاب ارزشمند، ايشان به بيان چگونگى نماز، حضور قلب، طهارت با آب و خاك، مكان و لباس و بدن نمازگزار، وقت نماز، سرّ استقبال كعبه و اسرار واجبات نماز ـ به زبان خواص اهل عرفان ـ پرداخته اند.
حجة الاسلام فهرى شرحى در 307 صفحه بر آن نگاشته اند كه انتشارات نهضت زنان مسلمان آن را چاپ و منتشر نموده است. كتاب مزبور در سال 1369 هجرى شمسى، به انضمام دست نوشته معظمٌ له از اين كتاب، تحت عنوان سرّ الصلوة، معراج السّالكين و صلوة العارفين از سوى مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله) راهى بازار شد. آية الله عبداللّه جوادى آملى نيز مقدمه اى را در 18 صفحه بر اين كتاب افزوده اند.
3ـ آداب الصلوة. چ. دوم، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1372، 6 + 2 + 2 + 19 + 316 ص، وزيرى.
اين كتاب را در تاريخ شنبه دوّم ربيع الثانى 1361 هجرى قمرى، مطابق با 30 فروردين 1321 هجرى شمسى تدوين نمودند. كتاب مذكور، كه در حقيقت مختصرى از كتاب «سرالصلوة» به زبانى ساده تر مى باشد، به بيان آداب قلبى و اسرار معنوى نماز مى پردازد.
بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران در اين كتاب مى آورند: «پيش از اين رساله اى فراهم آوردم كه به قدر ميسور از اسرار الصلوة در آن گنجانيدم و چون آن را با حال عامّه تناسبى نيست، در نظر گرفتم كه سطرى از آداب قلبيه اين معراج روحانى را در سلك تحرير درآورم، شايد برادران ايمانى را از آن تذكرى و قلب قاسى خود را تأثرى حاصل آيد.»
بر اين كتاب نيز سيد احمد فهرى شرحى نوشته اند كه در 286 صفحه از سوى نهضت زنان مسلمان به چاپ رسيده است.
4ـ شرح حديث جنود عقل و جهل. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1377، 16 + 504 ص، وزيرى.
اين كتاب شرحى بر حديث جنود عقل و جهل اصول كافى مرحوم كلينى(رحمه الله) مى باشد كه در زمينه حديث شناسى و اخلاق و عرفان داراى ويژگى هايى خاص است. اين كتاب، كه حضرت امام(رحمه الله) آن را در رمضان المبارك 1363 ق. تأليف نموده اند، آخرين تأليف اخلاقى ـ عرفانى ايشان است. در اين تأليف، تنها 25 جند از 75 مورد جنود عقل و جهل شرح داده شده و حضرت امام(رحمه الله)شرح بقيه آن ها را به مجلّدى ديگر وانهاده اند كه ظاهراً موفق به تدوين آن نشده اند.
ب ـ سياسى ـ مذهبى
1ـ كشف الاسرار. تهران، كتاب فروشى علميه اسلاميه، 1327، 7 + 334 ص، رقعى.
در دوران جوانى حضرت امام(رحمه الله) كتابى به نام اسرار هزار ساله از طرف وهابيت عليه شيعيان منتشر شد. با انتشار اين كتاب فاسد، احساس مسؤوليت، ايشان را بر آن داشت تا ردى بر آن بنويسند و جامعه را از اين خطر بزرگ مصون دارند. از اين رو، كتاب مزبور را تدوين نمودند. بازتاب چاپ اين كتاب در جامعه به حدّى بود كه تا مدتى پخش آن از سوى دستگاه ستمشاهى ممنوع گرديد. حضرت امام(رحمه الله)در اين كتاب، با بيان اهميت توحيد، نبوّت، امامت و حكومت فقيه، به شبهاتى درباره شرك، بت پرستى، معجزه، شفاعت، تقيه، غدير خم، جهاد، ماليات، قانون و مانند آن پاسخ گفته و ويژگى هاى زيارت جامعه، استخاره، عزادارى و روحانيت را برشمرده و شفا خواستن از تربت ائمّه اطهار(عليهم السلام)را روشن ساخته اند. هم چنين ايشان در اين كتاب گران سنگ، در بخش جداگانه اى، عدم لياقت رضا خان را براى سلطنت ثابت نموده اند.
كتاب مذكور از ارزش و ويژگى ديگرى نيز برخوردار مى باشد و آن اين كه چون حضرت امام(رحمه الله)مشغول نگارش و تدوين اين كتاب بودند، برايشان درد چشمى عارض شد كه سخت از آن آزرده خاطر گشتند، ولى لطف الهى در اين تدوين، رفيق مؤلف شد، درد چشم ايشان از بين رفت و گويى كه هيچ عارضه اى متوجه آن عزيز نبوده است.
2ـ رساله در تقيّه. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1378 ش، 120 ص، وزيرى.
اين رساله را حضرت امام(رحمه الله) در ماه شعبان 1373 ق. به سبك جديد و با طرح مسائلى ارزنده، تدوين نمودند كه در آن مسائلى در ارتباط با اهل سنّت و فرقه هاى آنان و نوعى وحدت كه در رابطه با آن ها در دين اسلام و تشيّع مطرح مى باشد، بيان شده است، در اين كتاب، براى اولين بار در كتب فقهى و اصولى، تقيه مداراتى مورد تحقيق كامل واقع شده است.
ج ـ فلسفى ـ عرفانى
1ـ مصباح الهدايه الى الخلافة و الولاية. ترجمه سيد احمد فهرى، تهران، پيام آزادى، 1360، 14 + 214 + 8 ص، وزيرى.
اين كتاب را، كه از نظر سير عرفان، نمونه اى از معارف الهيه مى باشد، امام خمينى(رحمه الله) در سن 27 سالگى به رشته تحرير درآورده اند. بعضى از علماى بزرگ معاصر نيز بر آن حاشيه زده اند. در اين كتاب، زيبايى و شكوه جمال معنوى حضرت امام(رحمه الله) به كمال نمايانده شده و از اين رو، نزد خواص جايگاهى ممتاز يافته است.
در اين اثر، از مباحث توحيد، علم الاسماء مسائل مهمى از قبيل بحث بَدا، سرّ قدر، علم حق به اشيا پيش از كثرت، به طريقه حكما گفتوگو شده است. زبان كتاب رسا، زيبا و بهجت افزاست. مسائل غامض و مباحث عالى نبوت و ولايت در عباراتى نسبتاً كوتاه، ولى با مهارت تقرير شده است.
اين كتاب را آقاى سيد احمد فهرى در 222 صفحه ترجمه كرده كه تاكنون بارها چاپ و منتشر گرديده است.
2ـ شرح دعاء السحر. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1374 4 + 4 + 180 + 63 ص، وزيرى.
در اين كتاب، كه حضرت امام(رحمه الله) در سن 29 سالگى آن را به رشته تحرير درآورده اند، به مباحثى از قبيل دستور دعا كردن، اخلاص، طريقه سلوك، مقام الهى، اوصاف خداوندى، انسان كامل و اسم اعظم پرداخته اند.
كتاب مذكور را حجة الاسلام سيد احمد فهرى در 289 صفحه ترجمه نموده كه بارها از سوى نهضت زنان مسلمان و ناشرين ديگر چاپ و پخش گرديده است. متن عربى كتاب در بهمن 1374 هجرى شمسى، توسط مؤسسه عروج و زير نظر مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله) به چاپ رسيده و راهى بازار كتاب شده است.
3ـ ره عشق. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله)، 1368، 47 ص، وزيرى.
اين كتاب صحيفه اى اخلاقى، عرفانى و تربيتى از امام(رحمه الله)خطاب به خانم فاطمه طباطبايى، همسر مرحوم حاج احمد آقا، است كه در تاريخ 12 رمضان 1404 با مفاهيمى بلند و معنوى نگاشته شده است. در اين اثر، متن نامه حضرت امام(رحمه الله)خوشنويسى شده و تصوير دست خط مبارك ايشان نيز زينت بخش آن است. در پايان كتاب، فهرست توضيحات و تعبيرات و اصطلاحات آورده شده است.
د ـ فقه
1ـ تحرير الوسيله. نجف اشرف، مطبعة الآداب، بى تا، 2 ج، (7 + 662) + (646) ص، وزيرى.
اين كتاب در سن 64 سالگى حضرت امام(رحمه الله) در سال 1384 هجرى قمرى در بورسا، محل تبعيد معظمٌ له در تركيه به رشته تحرير درآمده است و همان حاشيه ايشان بر كتاب وسيلة النجاة مرحوم آية اللّه سيدابوالحسن اصفهانى(رحمه الله) مى باشد كه با اضافاتى بدين صورت درآمده و بيانگر نظرات فقهى آن حضرت است.
اين كتاب بارها از سوى ناشران گوناگون در ايران، بيروت و نجف به چاپ رسيده و از سوى آقايان على اسلامى و قاضى زاده، زير نظر حضرات آيات مؤمن قمى و طاهرى خرّم آبادى و به همّت دفتر انتشارات اسلامى در 4 جلد به فارسى منتشر گرديده است.
تا كنون شرح هاى متعددى بر تحرير الوسيله نوشته شده كه در ذيل، به نمونه هايى از آن اشاره مى شود:
1ـ تفصيل الشريعه فى شرح تحرير الوسيله، آية الله فاضل لنكرانى;
2ـ انوار الفقاهه، آية الله مكارم شيرزاى;
3ـ مستند تحرير الوسيله، احمد مطهرى;
4ـ مستند تحرير الوسيله، شهيد حاج سيد مصطفى خمينى;
5ـ مصباح الشريعه، حاج شيخ عبدالنبى نمازى;
6ـ دليل تحرير الوسيله، حاج شيخ على اكبر سيفى;
7ـ شرح تحرير الوسيله، حاج شيخ احمد سبط الشيخ;
8ـ شرح تحرير الوسيله، آية الله يوسف صانعى;
9ـ شرح تحرير الوسيله، آية الله محمد مؤمن;
10ـ شرح تحرير الوسيله، اية الله محمدحسن احمدى فقيه (يزدى).
2ـ بيع. تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1407 هـ. ق، 5 ج، 2396 ص، وزيرى.
در خلال اقامت حضرت امام(رحمه الله) در نجف اشرف و در كنار درس خارج مكاسب، اين كتاب توسط معظمٌ له تحرير شده كه تاريخ اتمام جلدپنجم آن جمادى الاولى 1369 هجرى قمرى مى باشد.
اين كتاب، همچون دايرة المعارفى فقهى است كه از كتاب هاى بسيار مهم در عالم فقه و فقاهت مى باشد و درباره احكام خيار، ربا، شرط جواز تصرف، عقود، بيع فاسد و فضولى، بيع وقف، بيع مجهول، حرمت احتكار، رهن، ولايت فقيه، ولايت پدر و سهم امام و سهم سادات در آن به بحث پرداخته اند.
3ـ طهارة. قم، حكمت، بى تا، 3 ج، 832 ص، وزيرى.
اين كتاب، كه بر اساس ترتيب «شرايع» نگاشته يافته است، جلد اول آن درباره دماء ثلاثه بحث مى كند و حضرت امام(رحمه الله) آن را در روز شنبه 22 ربيع الاول 1376 هجرى قمرى به اتمام رسانده اند.
در جلد دوم آن، وارد بحث تيمّم شده اند و مسائلى از قبيل «بر آنچه تيمّم صحيح است»، «جاهايى كه بايد تيمم كرد»، «اگر تيمم نكرد و غسل و وضو گرفت چه مى شود» را مطرح نموده اند. اين جلد از كتاب در تاريخ 11 شعبان 1376 هجرى قمرى به اتمام رسيده است.
در جلد سوم، بحث نجاسات، اقسام آن و احكام نجاسات بيان گرديده و احكام منى، مردار، مسّ ميت، خون، سگ، خوك، شراب، عصير عنبى، فقاع، كافر، منكر ضرورى، منافقان، ولدالزّنا، عرق جنب از حرام و عرق شتر نجاستخوار توضيح داده شده است. اين جلد از كتاب در سال 1377 هجرى قمرى به نگارش درآمده است.
4ـ مكاسب محرّمه. با مقدمه سيدمحمد هاشمى، تحقيق فنى: مؤسسه امام صادق(عليه السلام)، قم، 1373، 1 ج، (22 + 484 + 10) + (432 + 112) ص، وزيرى.
حضرت امام(رحمه الله) درباره حرمت انتفاع به نجس و ميت، كذب، قمار، بيع ميت، بيع سگ، حكم عصير، بيع سلاح، حرمت تصوير، غنا، غيبت و استماع آن در اين كتاب به بحث پرداخته اند. اين مجموعه در جمادى الاولى 1380 هـ. ق. تحرير شده است.
5ـ رساله اى مشتمل بر چند فايده در بعضى مسائل مشكله
6ـ رساله احكام (توضيح المسائل). تصحيح آية الله رضوانى، تهران، راه امام، 1359، 337 + 11 ص، وزيرى.
در اين كتاب گران بها، كه در برگيرنده نظرات فقهى حضرت امام(رحمه الله)در احكام فرعيه مى باشد، قريب 2895 مسأله شرعى بيان گرديده كه تاكنون به زبان هاى گوناگونى از سوى ناشران، در تيراژهاى بسيار گسترده، در سراسر دنيا به چاپ رسيده است.
7ـ عروة الوثقى مع تعليقة الامام الخمينى. قم، وجدانى، بى تا، 726 ص، وزيرى.
عروة الوثقى را مرحوم علاّمه طباطبائى(قدس سره)تهيه و تنظيم نموده اند و مراجع عاليقدر شيعه نظرات فقهى خود را بر آن حاشيه زده اند.
انتشارات دارالفكر نيز مجموعه نظرات فقهى حضرت امام(رحمه الله) را در مجموعه اى به نام تعليقة على العروة الوثقى در تاريخ 1375 هجرى قمرى در 368 صفحه وزيرى منتشر كرده است.
هـ ـ اصول
1ـ طلب و اراده. ترجمه سيد احمد فهرى، تهران، انتشارات علمى ـ فرهنگى، 1362، 162 ص، وزيرى.
اين رساله در رديف مسائل علم اصول به شمار مى رود كه حضرت امام(رحمه الله) در آن با سبكى خاص، نقدهايى بر اصوليان ذكر كرده اند و از اين نظر حايز اهميت است.
اين رساله همچنين به مسأله طلب و ارداه ـ كه يكى از موضوعات موسوعه علم اصول است ـ پرداخته و آن را از لحاظ فلسفى، عرفانى و روايى دقيقاً ريشه يابى كرده است. هم چنين به مسائلى از قبيل جبر و تفويض، معناى كلام و متكلم، اراده حق تعالى، اراده انسان، و بيان حقيقت سعادت و شقاوت پرداخته است.
2ـ الاستصحاب. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1375، 456 ص، وزيرى.
اين رساله به بحث درباره اصالت صحت در فعل غير مسلمان ـ كه بحثى ضرورى است پرداخته و تحقيقى نيز در حكم قرعه ارائه داده. در اين رساله ارزشمند، قاعده تجاوز و فراغ نيز بررسى شده و از آن دو به عنوان يك قاعده، كه قاعده تجاوز مى باشد، بحثى مطرح گشته است. نگارش رساله مذكور در تاريخ 9 رمضان 1370 هجرى قمرى پايان يافته است.
3ـ نيل الاوطار فى بيان قاعدة «لاضرر و لاضرار».
اين كتاب تقريرات درس خارج اصولِ حضرت امام(رحمه الله)مى باشد كه به همراه جلد سوم تهذيب الاصول ـ آيت الله جعفر سبحانى ـ به چاپ رسيده است.
4ـ التعادل و التراجيح. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1375، 218 + 55 ص، وزيرى.
اين رساله را حضرت امام(رحمه الله) درسال 1370 هجرى قمرى تأليف نموده و بحث مهم اصولى تعادل و تراجيع را دقيقاً مورد بررسى قرار داده اند. اين كتاب، كه در خصوص منشأ اختلاف ادله تقيه، دخالت زمان و مكان در احكام شرعى و چگونگى انتخاب خبر موثق بحث مى كند، درجمادى الاولى 1370 ق. به پايان رسيده است.
اين رساله تحت عنوان «رسالة فى التعادل و التراجيح» در جلد دوم كتاب الرسائل با تذييلات آية الله مجتبى تهرانى نير به چاپ رسيده است.
5ـ رساله در موضوع علم اصول.
در اين رساله پر اهميت، امام امّت(رحمه الله)موضوع علم اصول را مشخص نموده اند; چنانچه ايشان در اين رساله مى آورند: «چون اين مطلب عار است بر اصوليّين كه موضوع اصول معلوم نشود، در اين رساله مسأله را حل مى نماييم.
6ـ انوار الهداية فى التعليقة على الكفاية. قم، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1372، 2 ج، (15 + 385 + 39) + (443 + 45) ص، وزيرى.
تعليق مزبور در اول جمادى الاولى سال 1368 هجرى قمرى به پايان رسيده و در سال 1413 هـ. ق. راهى بازار كتاب گرديده است. حضرت امام(رحمه الله) در اين كتاب، كه تعليقى بر كفاية الاصول مرحوم آخوند خراسانى مى باشد، مباحث قطع، ظن و شك را به طور مبسوط مورد كنكاش قرار داده اند.
7ـ مناهج الوصول الى علم الاصول. چ دوم، قم، مؤسسه تنظيم و نشر اثار امام خمينى(رحمه الله)، 1373، 2 ج، (419 + 11) + (339 + 67) ص، وزيرى.
اين كتاب اصولى نيز كه از آثار گران سنگ روح خداست، به موضوعات اوامر، نواهى، مفاهيم، عام و خاص، و مطلق و مفيد مى پردازد و طالبان دانش حوزوى را با علم اصول آشنا مى كند.
8ـ الاجتهاد و التقليد. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1377، 200 ص، وزيرى.
اين كتاب در سال 1370 ق. تأليف شده و به موضوعات اجتهاد و تقليد پرداخته است.
9ـ تقريرات اصوليه.
اين كتاب، تقريرات درس اصول مرحوم آية الله العظمى بروجردى است كه به قلم حضرت امام(رحمه الله) تحرير شده است. كتاب مزبور از آغاز تعريف و موضوع علم اصول تا مباحث قطع و ظن را در برمى گيرد.
10ـ رسالة فى قاعدة من ملك. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1378، 100 ص، وزيرى.
11ـ رساله فى حجّية خبر اصحاب الاصول و الكتب.
در اين رساله كه در 30 صفحه، ضمن جلد سوم كتاب الطهارة معظّمٌ له به چاپ رسيده، درباره قاعده اجماع و تفاوت اصل و كتاب بحث شده است.
12ـ رساله فى قاعدة اليد.
اين رساله،كه تقريرات درس حضرت آية الله العظمى بروجردى; مى باشد، به زودى از سوى انتشارات مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله) به چاپ خواهد رسيد.
و ـ تعليقات و حواشى
1ـ حاشيه بر مصباح الانس و شرح آن مفتاح الغيب.
2ـ حاشيه بر فصوص الحكم قيصرى.
3ـ تعليقة على شرح فصوص الحكم و مصباح الانس. با مقدمه محمدحسن رحيميان، قم، پاسدار اسلام، 406 هـ. ق.، 327 ص، وزيرى.
اين كتاب در بخش اول خود، «تعليقات على شرح فصوص الحكم قيصرى» را آورده و در بخش دوم، «تعليقات على مصباح الانس قونوى» را داراست.
در سال 1355 هـ. ق.، حضرت امام(رحمه الله)در سن 35 سالگى نگارش آن را به پايان رسانده است.
لازم به ذكر است كه متن كتاب فصوص الحكم را محى الدين عربى تأليف نموده و داوود بن محمود بن محمد رومى قيصرى بر آن شرح زده است. هم چنين كتاب مصباح الانس در شرح مفتاح غيب المجمع و الوجود را ابى المعالى صدرالدين محمد بن اسحاق قونوى نوشته و محمّد بن حمزة بن محمّد بر آن شرح زده است.
اين مجموعه درباره مسائلى همچون وجود، اسما و صفات خداوند، جوهر و عرض، عالم مثالى، نبوّت، رسالت، ولايت، حكمت ها و فصول فاتحه بحث مى كند.
چنانچه علاّمه شهيد مرتضى مطهرى(رحمه الله) فرموده اند، درك اين كتاب در قرن اخير فقط توسط افراد انگشت شمارى ممكن است و تعليق حضرت امام(رحمه الله) بر اين شرح ها، نشان از عظمت علمى آن رهبر فرزانه دارد.
4ـ حاشيه بر اسفار اربعه.
متأسفانه تنها مقدار كمى از اين حاشه به خط حضرت امام(رحمه الله)موجود مى باشد و بخش آخر آن در دست نيست.
5ـ حاشيه بر رساله شرح حديث رأس الجالوت قاضى سعيد قمى و شرح مستقلى بر همان حديث.
اين كتاب، علاوه بر آن كه شرح حديث مزبور را به عهده دارد، حاوى مطالب
عميق و عرفانى در زمينه مسائل توحيدى است و حضرت امام(رحمه الله) در تاريخ 22 ربيع المولود 1348 هـ. ق. آن را به پايان برده اند.
6ـ حاشيه اى بر شرح دعاى سحر.
اين حاشيه در شرح كتاب دعاى سحر بوده و بر اساس همان محور شرح دعاى سحر، به عنوان تكميل متن، از سوى ايشان، اضافاتى نگاشته شده است.
7ـ تعليقات و حواشى بر كتاب ارث. مرحوم حاج ملا هاشم خراسانى. قم، چاپ سنگى، بى تا، 120 ص، به انضمام اصل رساله.
كتاب ارث، كه يكى از كتاب هاى مشكل حوزه هاى علميه در بحث فقه مى باشد، بعضى از مشكلات خود را در اين كتاب با عظمت حضرت امام(رحمه الله) حل شده يافته است.
8ـ التعليقه على الفوائد الرضوية. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1375، 190 ص، وزيرى.
فوائد الرضويه نام شرحى است بر حديث احتجاج حضرت على بن موسى الرضا(عليه السلام)با رأس الجالوت يهودى كه مرحوم حكيم كوچك قاضى سعيد قمى نگاشته است. حضرت امام(رحمه الله) بر اين كتاب تعليقات متعددى نگاشته اند كه پايان تأليف آن 22 ربيع المولود 1348 ق. مى باشد. اين كتاب، همراه با اصل متن، فهرست و پاورقى هاى توضيحى منتشر شده است.
ز ـ مجموعه پيام ها و سخنرانى ها
1ـ صحيفه انقلاب. تهران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلام، 1368، 38 ص.
اين كتاب كه براى اولين بار در تاريخ مذكور به چاپ رسيده، در بر گيرنده متن كامل وصيت نامه سياسىـ الهى حضرت امام(رحمه الله)مى باشد كه همراه با دست خط معظمٌ له تدوين شده است. اين صحيفه تاكنون به ده ها زبان خارجى ترجمه و منتشر گرديده است.
آقاى عليرضا اسماعيلى جمكرانى نيز كتابى در 192 صفحه منتشر كرده كه زحمت انتشار آن را مؤسسه چاپ و نشر عروج به عهده داشته است. مؤلف در اين كتاب، كه متن اصلى آن 164 صفحه مى باشد، علاوه بر توضيحاتى در خصوص وصيت نامه حضرت امام(رحمه الله) 318 پرسش و پاسخ از وصيت نامه ـ ويژه دانشجويان دانشگاه ها و مراكز آموزش عالى ـ مطرح كرده است. چاپ اول اين كتاب در زمستان 1375، چاپ دوم آن در پاييز 1376 و چاپ سوم آن در زمستان 1377 منتشر گرديده است.
2ـ نداى حق. تهران، كميل، 1357، 448 ص، وزيرى.
مجموعه اى از پيام ها، مصاحبه ها و سخنرانى هاى امام امت(رحمه الله)از تاريخ 17/7/1357 هجرى شمسى تا 30 آبان 1357 كه شامل 8 پيام، 33 مصاحبه و 31 سخنرانى رهبر انقلاب در نخستين هفته هاى اقامت در پاريس مى باشد كه به وسيله «اتحاديه انجمن هاى اسلامى دانشجويان در اروپا» و «انجمن اسلامى دانشجويان در امريكا و كانادا» گردآورى شده است.
2 ـ كتب تدوين شده از آثار امام(رحمه الله)
الف ـ اخلاق و سير و سلوك
1ـ مبارزه با نفس يا جهاد اكبر. تنظيم سيد حميد روحانى، چ. سوم، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1373، 5 + 7 + 63 ص، رقعى.
اين كتاب بخش هايى از بيانات شيوا و سازنده امام خمينى(رحمه الله)در زمينه مسائل اخلاقى است كه در آستانه ماه مبارك رمضان و فرصت هاى مناسب ديگر، در نجف اشرف ايراد شده است.
حضرت امام(قدس سره) در اين كتاب گران بها، علاوه بر بيان فضايل اخلاقى، روحانيان بيدار و انقلابى را نسبت به خطرهاى موجود در جامعه آگاه ساخته اند.
ب ـ سياسى ـ مذهبى
1ـ حكومت اسلامى يا ولايت فقيه. تنظيم سيد حميد روحانى، چ. دوم، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1373، 7 + 15 + 4 + 142 + 1 ص، وزيرى.
اين كتاب مجموعه سيزده سخنرانى درباره حكومت اسلامى است كه حضرت امام(رحمه الله)در فاصله 13 ذى القعده 1389 هجرى قمرى تا 2 ذى الحجه 1389 هجرى قمرى / 1/11/1348 تا 20/11/1348 در ايام اقامت در نجف اشرف ايراد نموده اند.
نخست ياران آن رهبر خردمند، اين كتاب را در بيروت به چاپ رساندند و هم زمان در ايران، اروپا، امريكا، پاكستان و افغانستان پخش گرديد. اين كتاب پيش از پيروزى انقلاب اسلامى در سال 1356 در ايران با نام نامه اى از امام موسوى كاشف الغطاء به ضميمه جهاد اكبر چاپ شد.
پس از پيروزى انقلاب، كتاب مزبور حضور چشم گيرى در جامعه پيدا كرد و امروز نيز در سر لوحه برنامه كارى حاميان ولايت و طرفداران انقلاب اسلامى قرار دارد. كتاب ياد شده علاوه بر بيان مفصّل مسأله «ولايت فقيه» و تبيين موضوع انتصاب ولىّ فقيه، ضرر مقدس مآب هاى احمق را گوشزد نموده است.
2ـ شؤون و اختيارات ولىّ فقيه. تهران، اداره كل انتشارات و تبليغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1365، 3 + 4 + 116 + 23 ص، وزيرى.
اين كتاب ترجمه صفحات 459 ـ 520 جلد دوم كتاب البيع معظمٌ له مى باشد كه به بيان مطالبى از قبيل لزوم تشكيل حكومت اسلامى، ويژگى هاى حاكم اسلامى، وجوب تشكيل حكومت بر فقها، حق تصرّف فقيه در سهم امام، شرط عدالت و وثاقت در ثبوت ولايت مؤمنان و مزاحمت فقيه نسبت به شخص عادل مى پردازد.
ج ـ تفسير
1ـ تفسيرسوره حمد. تهيه وتنظيم على اصغرربانى خلخالى، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1400 هـ. ق، 125 + 6 ص، رقعى.
مجموعه 5 جلسه تفسير حضرت امام(رحمه الله) از سوره حمد كه در آذر و دى 1358 هجرى شمسى در برنامه «با قرآن در صحنه» از سيماى جمهورى اسلامى ايران پخش گرديد، در اين كتاب به چاپ رسيده است. اين برنامه متأسفانه به دليل شكوه ناآشنايان و بيمارى آن حضرت، براى هميشه تعطيل گرديد و تشنگان معارف را محروم گذارد.
مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله) در بهار 1375 هجرى شمس با الحاق تفسير سوره حمد از كتاب سرّ الصلوة و ضميمه نمودن معناى بسمله و ديگر فقرات سوره حمد در آثار مكتوب و شفاهى ايشان به آن، كتابى با همان نام در 282 صفحه در اختيار علاقمندان قرار داد.
2ـ تفسير سوره علق. تهران، حجر، بى تا، 27 ص، رقعى.
بخشى از مجموعه مباحث حضرت امام(رحمه الله)در برنامه «با قرآن در صحنه» در تفسير سوره علق مى باشد كه در اين كتاب به چاپ رسيده است.
د ـ فقه
1ـ رسالة فى الاجتهاد و التقليد. قم، اسماعيليان، 1358 هـ. ق، وزيرى.
اين رساله، كه تقرير درس خارج حضرت امام(رحمه الله) مى باشد، مباحث ولايت فقيه، قضاى اسلامى، مسائل اجتهاد و تقليد را مورد بحث قرار داده است.
2ـ زبدة الاحكام. تهران، سازمان تبليغات اسلامى، 1404 هـ. ق، 273 ص، رقعى.
در اين كتاب، حضرت امام خمينى(رحمه الله) به بيان مسائل تقليد، طهارت، نماز، روزه، زكات، خمس، دفاع، بيع و طلاق پرداخته اند.
3ـ مسأله قضاوت. ترجمه محمد امينى، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1360، 68 ص، وزيرى.
اين كتاب ترجمه بحث قضاوت از تحرير الوسيله مى باشد كه توسط آقاى محمّد امينى به فارسى برگردانده شده است. در اين كتاب، مسائلى از قبيل مسأله قضاوت، خصوصيات و وظايف قاضى، چگونگى اظهارات مدعى، دفاعيات متهم، شاهد و كيفيت سوگند، احكام يد چگونگى ابلاغ حكم قاضى به قاضى ديگر مطرح گرديده است.
4ـ استفتائات. قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1366، 1372، 2 ج، (520) + (632) ص، وزيرى.
اين كتاب دربرگيرنده پاسخ هاى حضرت امام(رحمه الله) به سؤالات فقهى اقشار مردم درباره مسائل تقليد، طهارت، نماز، روزه، زكات، خمس، حج، امر به معروف، نهى از منكر، دفاع، مكاسب محرّمه، شفعه، صلح، اجاره، امانت، مضاربه، شركت، دين و قرضى، رهن، حواله، وكالت، وقف، وصيت، كفّاره، غضب و گناهان كبيره مى باشد. جلد سوم اين كتاب نيز از سوى همان ناشر به چاپ خواهد رسيد.
5ـ استفتائات رزمندگان. كرمان، اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى، با همكارى لشكر 41 ثارالله، 1376، 84 ص، رقعى.
اين كتاب كه در هجده قسمت و شش فصل دسته بندى شده، دربرگيرنده 204 استفتاء از حضرت امام(رحمه الله) در زمنيه مسائل جبهه است كه توسط نگارنده تدوين گرديده و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى استان كرمان آن را به چاپ رسانده است.
از جمله مسائلى كه اين كتاب به آن پرداخته، احكام دفاع، احكام برخورد با دشمن، احكام غنايم جنگى، احكام روحانيان، احكام فرماندهان، رعايت اصول نظامى، احكام رانندگان و احكام مجروحان، معلولان و شهدا مى باشد.
6ـ احكام جبهه. تهران، تبليغات و انتشارات ستاد مركزى سپاه، 1365، 255 ص، رقعى.
مجموعه اى از فتاواى حضرت امام خمينى(رحمه الله) درباره مسائل مورد نياز جبهه ها به وسيله حجة الاسلام على محمّد اسدى مى باشد كه تحت عنوان مزبور به چاپ رسيده است.
7ـ مناسك حج، چ. پنجم، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1370، 272 ص، رقعى.
اين كتاب علاوه بر ترجمه بعضى از مسائل حج كتاب تحرير الوسيله، قريب 550 مسأله جديد از حضرت امام(رحمه الله)را درباره اعمال حج دربردارد.
8ـ الخلل فى الصلوة. بى جا، مطبعه مهر، بى تا، 309 ص، وزيرى.
از جمله كتاب هاى ارزنده و ارزشمند امام(رحمه الله) كه به بيان مسائلى از قبيل فرق بين جهل و سهو و نسيان، حكم نماز پشت به قبله، وقت هاى نماز، شك، مسائل نماز و نماز مسافر پرداخته همين كتاب است. مطالب اين كتاب در نجف اشرف تدريس شده و پس از پيروزى انقلاب اسلامى از سوى ناشران مهر،اسماعيليان و چاپ محمّد قم منتشر و پخش گرديده است. شيوه حضرت امام(رحمه الله) در تأليف اين كتاب، سبكى كاملاً نوين است كه واجد نوعى پويايى مى باشد.
9ـ رساله فى تعيين الفجر فى الليالى المقمره. شرح و تفسير محمدحسن احمدى فقيه، تهران مركز نشر مدرس، 1367، 29 + 3 ص، رقعى.
رساله مذكور به موضوعاتى از قبيل تعيين ليالى، بيان منشأ فجر، صورت وضع خورشيد و ماه و زمين در ليالى مقمره، وقت نجومى و فجر، فجر صادق و فجر كاذب پرداخته است.
10ـ احكام بانوان و مادران. گردآورنده عبدالرحيم موگهى، قم، شفق، 1370، 240، رقعى.
مطالب اين كتاب از عروة الوثقى، استفتائات، تحرير الوسيله و توضيح المسائل امام خمينى(رحمه الله) استخراج شده است.
11ـ رساله آموزشى. تنظيم رضا قربانيان قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1363، 116 ص، رحلى.
اين رساله منتخبى از توضيح المسائل، استفتائات و تحرير الوسيله امام خمينى(رحمه الله)و حواشى معظمٌ له بر عروة الوثقى مى باشد. آقاى قربانيان تلاش كرده تا با روشى نوين، مسائل اوليه اى را كه مورد ابتلاى همگان است، در اين كتاب جمع آورى نمايد.
12ـ احكام روزه. گردآورنده عبدالرحيم موگهى، قم، نمايشگاه و نشر كتاب، 1411، رقعى.
اين كتاب شامل مقدّمات احكام، احكام تقليد، احكام روزه، استفتائات و سؤالات شرعى روزه داران و مفاهيم و اصطلاحات احكام آن است كه با استفاده از فتاواى حضرت امام خمينى(رحمه الله)تنظيم شده است.
13ـ 380 استفتاء جديد از امام امّت. گردآورنده ع ـ ق، قم، موسسه ونشرفرهنگ اهل بيت(عليه السلام)، 1404 هـ. ق.، 100 ص، رقعى.
380 استفتا از حضرت امام(رحمه الله) درباره تقليد، مطهرات، نماز، روزه، خمس، زكات، حج، معاملات، حجاب، نكاح و قوانين دولت اسلامى دراين كتاب گردآمده است.
14ـ احكام فقهى در سفرهاى خارجى. تدوين محمدحسين فلاح زاده، قم، معروف، 1374، 168 + 8 ص، رقعى.
مسائل ويژه اى كه در مسافرت هاى خارج از كشور، به خصوص كشورهاى غير اسلامى، مورد ابتلا مى باشد، در اين كتاب آمده است. مطالب اين كتاب بيش تر بر اساس تنظيم مرسوم ابواب فقه آورده شده كه مطابق با فتاواى بنيانگذار جمهورى اسلامى ايران، حضرت امام خمينى(رحمه الله)است.
15ـ مجموعه اى از فتاوى جديد امام خمينى. تهران، انجمن اسلامى كارمندان دادگسترى مركز، 1361، 96 ص، رقعى.
كتاب مزبور مشتمل بر فتاوى جديد حضرت امام(رحمه الله) درباره نماز، روزه، خمس، زكات، ارز، فروش چك و سفته، بعضى احكام مربوط به زن، روضه خوانى، قمه زنى و اعتياد است.
16ـ نجاة العباد. قم، بى نا، 1378. ق، 2 ج، (202) + (155) ص، وزيرى.
جلد اول درباره مباحث تقليد تا احكام عمره و جلد دوم درباره احكام معاملات تا احكام طلاق مى باشد.
17ـ ره توشه حج. تدوين على محمد اسدى، قم، جهان آرا، 1362، 100 ص، پالتويى.
اين كتاب در برگيرنده فتاوى، استفتائات و توصيه هاى امام خمينى(رحمه الله) به حجاج است.
18ـ احكام تقليد و اجتهاد. گردآورى عبدالرحيم موگهى، چ. سوم، قم، 1376، دفتر تبليغات اسلامى، 234 ص، وزيرى.
اين كتاب بيان گر احكام تقليد و اجتهاد مطابق با فتواى امام خمينى(رحمه الله) است.
19ـ احكام ويژه بانوان در حج. تهيه و تنظيم: محمدحسين فلاح زاده، تهران، مشعر، 1371، 86 ص، رقعى.
اين كتاب بيان كننده احكام ويژه بانوان در حج مطابق با فتواى امام خمينى(رحمه الله) است. در اين كتاب، فتاواى آيات عظام: خوئى، گلپايگانى و اراكى(رحمهم الله) نيز ذكر شده است.
20ـ استفتائات اختصاصى بانوان مطابق با فتواى امام. تهيه و تنظيم: حسين متقى، قم، زائر، 1378، 65 ص، وزيرى.
اين كتاب در برگيرنده مسائل خاص بانوان در فتواى امام خمينى(رحمه الله) است.
21ـ احكام نماز: وقت شناسى، قبله شناسى. تهيه و تنظيم: محمد وحيدى، چ. هشتم، قم، دفتر تبليغات اسلامى، 1375، 191 ص، رقعى.
در اين كتاب، احكام نماز، وقت شناسى و قبله شناسى در فتواى امام خمينى(رحمه الله) به طور مبسوط بيان گرديده است.
هـ ـ اصول
1ـ الرسائل. قم، المطبعة العلميه، 1385 هـ. ق.، 2 ج، 576 ص، وزيرى.
حضرت امام(رحمه الله)مباحث اصولى«لاضرر و لا ضرار»، استصحاب، تعادل و تراجيح، اجتهاد، تقليد و تقيه را در اين كتاب مورد بحث قرار داده اند. اين كتاب با تذييلات حاج شيخ مجتبى طهرانى به چاپ رسيده است.
2ـ تهذيب الاصول. تدوين آية الله جعفر سبحانى، چ. سوم، قم، دارالفكر، 1367، 1002 ص، وزيرى.
كتاب مذكور تقريرات درس اصول حضرت امام در قم مى باشد كه درباره مسائل عام و خاص، امارت، ظن، حكم واقعى و ظاهرى، خبر واحد، برائت، اشتغال، قاعده لاضرر، اجتهاد و تقليد بحث مى كند.
3ـ بدائع الدرّر فى قاعدة نفى الضرّر. چ دوم، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1484 هـ. ق; 140 + 36 ص، وزيرى.
اين كتاب كه مشتمل بر فهرست آيات، احاديث، اسماى نبى خاتم(صلى الله عليه وآله)، اعلام، اشعار، اسماى كتب وارده در متن كتاب، اماكن، طوايف، كلمات، وقايع، مصادر و موضوعات مى باشد، پس از پيروزى انقلاب اسلامى به جمع كتب ارزشمند كشورمان پيوست.
حضرت امام(رحمه الله) در اين كتاب قاعده «لاضرر و لاضرار» فرق بين ضرر و ضرار را تشريح نموده اند.
و ـ شعر
1ـ ديوان امام. با مقدمه فاطمه طباطبائى، خوشنويسى جليل رسولى، چ. سوم، تهران، موسسه تنظيم و نظر آثار امام خمينى، 1374، 3 + 14 + 314 + 124 ص، وزيرى.
حضرت امام(رحمه الله) در دوران جوانى، غزليات فراوانى سروده بوده و آن ها را در دفترى نيز گردآورى نموده بودند، اما متأسفانه در جريان سفرهاى پياپى ايشان، اين دفتر مفقود گرديد.
پس از آن نيز سروده هايى از ايشان در دست بود كه برخى به خط خود ايشان ثبت گرديده بوده، تعدادى نيز به وسيله همسر گراميشان استنساخ شده و در دفترچه اى گردآورى شده است. اين دفترنيز درجريان تغييرمكررمحل سكونتشان مفقودگرديده است.
برخى از دست نوشته هاى باقيمانده، در پى هجوم مأموران ساواك به منزل و كتابخانه شخصى ايشان از دست رفت; اما نسخه اى چند از آثار منظوم قديمى ايشان، كه در دست ارادتمندان و دوستان آن حضرت چونان امانتى ارزشمند نگاه دارى مى شد، به تدريج با ارسال به موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله) جمع آورى شد.
پس از پيروزى انقلاب اسلامى نيز حضرت امام(رحمه الله)بنابه خواهش و اصرار فراوان بانو فاطمه طباطبائى ـ همسر حاج احمد آقا ـ اشعارى در قالب هاى متنوع و با مضامين عرفانى سرودند.
تمامى سروده هاى پس از پيروزى انقلاب و آثار به دست آمده از سروده هاى قديم ايشان در مجموعه اى به نام ديوان امام گردآورى شد و بعد از رحلت آن بزرگوار از سوى مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله) در اختيار علاقه مندان به آن پيرمراد قرار گرفت.
فرهنگ ديوان امام نيز كتاب جداگانه اى است كه علاقه مندان به اين ديوان را در دست يابى به مقصود يارى مى رساند.
2ـ سبوى عشق. گردآورى و تنظيم مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، تذهيب كريم صفايى، خط جليل رسولى، چ. دوم، تهران، سروش، بى تا، 22، وزيرى.
مجموعه از غزل هاى عارفانه حضرت امام(رحمه الله) كه از سال 1365 ـ 1378 سروده اند، در اين كتاب جمع آورى شده و به شكلى بسيار زيبا به چاپ رسيده است.
3ـ باده عشق. خوشنويسى جليل رسولى، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1373، 87 ص، وزيرى.
اين كتاب حاوى بخشى از غزليات و رباعيات حضرت امام خمينى(رحمه الله) و نامه هاى عرفانى آن بزرگوار به خانم فاطمه طباطبائى ـ همسر گرامى مرحوم حاج احمد آقا خمينى ـ است.
4ـ نقطه عطف. چاپ ششم، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1376، 96 ص، وزيرى.
مجموعه اى از اشعار حضرت امام(رحمه الله) به همراه نامه اى از آن حضرت خطاب به فرزند گراميشان، حاج احمد آقا، تحت عنوان مزبور منتشر گرديده است.
5ـ محرم راز. خوشنويسى جليل رسولى و ناصر جواهرپور، چ چهارم، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1373، 96 ص، وزيرى.
تعدادى از غزليات و رباعيات منتشر نشده حضرت امام(رحمه الله)و نامه اى ديگر از آن حضرت خطاب به حاج احمد آقا در تاريخ 27 ربيع الثانى 1480 هـ. ق. 28 آذر 1365 هـ. ق. در اين كتاب درج گرديده است.
6ـ شرح و تفسير و موضوع بندى ديوان امام. تهيه و تنظيم: قادر فاضلى، قم، فضيلت علم، 1378، 536 + 8، وزيرى.
اين كتاب كه از ص 33 ـ 226 فرهنگ موضوعى ديوان امام خمينى(رحمه الله) را در برگرفته است از ص 227 ـ 325 متن كامل ديوان معظّم له را نيز به همراه دارد.
نويسنده در بخش پايانى كتاب به شرح و تفسير ديوان پرداخته است وى در بخش فرهنگ موضوعى از 149 غزل و 117 رباعى و چند قصيده ديوان، 653 موضوع استخراج نموده كه هر يك در زمينه كارهاى فرهنگى و هنرى راه گشاست.
ز ـ مجموعه پيام ها و سخنرانى ها
1ـ صحيفه نور. تهران، با مقدمه مقام معظّم رهبرى، تهيه و تدوين انتشارات سازمان مدارك فرهنگى انقلاب اسلامى، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى با همكارى انتشارات سروش، 22 ج، وزيرى.
اين مجموعه در برگيرنده پيام ها، اطلاعيه ها، سخنرانى ها، حكم ها و تلگراف هاى حضرت امام(رحمه الله) پيش از 15 خرداد 1342 هجرى شمسى تا پايان حيات آن حضرت مى باشد كه با حفظ نظم تاريخى آن، به ترتيب آورده شده است.
مفتاح صحيفه ـ راهنماى صحيفه نور ـ نيز ياورى در راه يابى آسان و سريع به مقصود در كلام امام خمينى(رحمه الله)است كه در 281 صفحه از سوى مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله) به بازار عرضه گرديده است.
2ـ كوثر. با مقدمه حجة الاسلام حاج سيد احمد خمينى، تهران، مؤسسه نشر و اثار امام خمينى;، 1372، وزيرى.
تمامى سخنرانى هاى حضرت امام(رحمه الله)همراه با شرح وقايع انقلاب اسلامى ـ نگاهى به سير حوادث نهضت اسلامى از آغاز تا رحلت حضرت ايشان ـ اين مجموعه گران قدر را «كوثر» نموده است.
اين مجموعه، كه تاكنون چند جلد از آن راهى بازار كتاب شده، در يك دوره 30 جلدى از سوى انتشارات مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله) در حال چاپ مى باشد.
3ـ پيام انقلاب. گردآورنده م. د. قاجار، تهران، پيام آزادى و رسا، 1362، 7 ج، وزيرى.
اين كتاب دربرگيرنده مجموعه پيام ها و بيانات حضرت امام(رحمه الله)از آغاز نهضت تا سال 1358 هـ. ش. مى باشد.
چهار جلد از اين مجموعه كه بيانات امام امت تا پايان سال 1357 هجرى شمسى را در برگرفته به وسيله انتشارات پيام آزادى و سخنرانى هاى ايراد شده در سال 1385 هجرى شمسى در سه جلد توسط انتشارات رسا منتشر شده است.
4ـ خمينى و جنبش. بى جا، بى نا، 1352، 105 ص، رقعى.
اين كتاب در برگيرنده تعدادى از سخنرانى هاى حضرت امام(رحمه الله)از پيش از پانزده خرداد 1342 هجرى شمسى تا زمان اقامت ايشان در عراق مى باشد.
تعدادى از اعلاميه ها، نامه ها و فتاواى ايشان نيز آذين بخش اين كتاب خمينى و جنبش است.
5ـ پيام ها، سخنرانى ها و اعلاميه هاى امام خمينى(رحمه الله). تهران، مؤسسه تحقيقاتى و انتشاراتى نور، 1361 ـ 1362، 7 ج، وزيرى.
اين مجلات با همكارى دفتر پژوهش امور هنرى و نمونه سازى وزارت آموزش و پرورش، روزنامه جمهورى اسلامى و آقاى مسعود نورى تنظيم و منتشر شده است:
جلد اول اين كتاب در برگيرنده سخنرانى ها و اعلاميه هاى حضرت امام(رحمه الله)از سال 1323 تا هجرت به پاريس; جلد دوم مربوط به شش ماهه اول سال 1359، جلد سوم متعلق به شش ماهه دوم سال 1359; جلد چهارم و پنجم شامل سخنرانى هاى ايشان در سال 1360; و جلدهاى ششم و هفتم در برگيرنده سخنرانى ها و اعلاميه هاى مربوط به سال 1361 هجرى شمسى مى باشد.
6ـ طليعه انقلاب اسلامى. تهران، ستاد انقلاب فرهنگى و مركز نشر دانشگاهى، 1363، 393 ص، وزيرى.
115 مصاحبه خبرنگاران خارجى با حضرت امام(رحمه الله) در نجف اشرف، پاريس ـ نوفل لوشاتو ـ و پنج مصاحبه ايشان در قم تا تاريخ 28 آذر 1359 در اين كتاب گرد آمده است.
ح ـ كتاب هاى منتخب
1ـ امام و روحانيت. گردآورى و چاپ دفتر سياسى سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، تهران، 1362، 583 + 82 ص، وزيرى.
اين كتاب مجموعه ديدگاه ها و سخنان امام عزيز(رحمه الله) درباره روحانيت را در برمى گيرد.
اين كتاب علاوه بر نظرگاه كلى حضرت امام(رحمه الله) درباره روحانيان، نظرات معظمٌ له درباره روحانيان بزرگوارى همچون مرحوم شيخ انصارى، مرحوم ميرزاى شيرازى، شهيد شيخ فضل الله نورى، آية الله حائرى يزدى، مرحوم مدرّس، آية الله سيد ابوالحسن اصفهانى، آية الله بروجردى، آية الله كاشانى، آية الله حكيم، علاّمه طباطبائى(رحمه الله) و بعضى از شهداى گرانقدر روحانيت در تاريخ انقلاب اسلامى ايران را بيان مى دارد.
2ـ در جست و جوى راه از كلام امام. تهران، اميركبير، 1361 ـ 1363، 22 ج، رقعى.
اين مجموعه كه بخش قابل توجهى از سخنان موضوعى حضرت امام(رحمه الله) را در برمى گيرد، در هر مجلد، به موضوعى خاص اختصاص دارد: دفتر اول. مستضعفين و مستكبرين (151 ص)، دفتر دوم. جنگ و جهاد (279 ص)، دفتر سوم. زن (84 ص)، دفتر چهارم. شهيد و شهادت (83 ص) دفتر پنجم. شخصيت ها (107 ص)، دفتر ششم. رهبرى انقلاب اسلامى (82 ص)، دفتر هفتم. نهادهاى انقلابى (243 ص)، دفتر هشتم. روحانيت (390 ص)، دفتر نهم. ملّت، امّت (690 ص)، دفتر دهم. انقلاب اسلامى، (447 ص)، دفتر يازدهم. ملّى گرايان (75 ص)، دفتر دوازدهم. ضد انقلاب (167 ص)، دفتر سيزدهم. گروه هاى سياسى (330 ص)، دفتر چهاردهم. استعمار و ابرقدرت ها (609 ص)، دفتر پانزدهم. جهان اسلام و نهضت هاى آزادى بخش (349 ص)، دفتر شانزدهم. سلطنت و تاريخ ايران (551 ص)، دفتر هفدهم. آزادى (333 ص)، دفتر هيجدهم، ارتش (307 ص)، دفتر نوزدهم. فلسطين و صهيونيزم (197 ص)، دفتر بيستم. اقليّت هاى مذهبى (60 ص)، دفتر بيست و يكم. دانشگاه و انقلاب فرهنگى (266 ص)، دفتر بيست و دوم. فرهنگ و تعليم و تربيت.
هر كتاب از كتاب هاى اين مجموعه، كه درباره يكى از موضوعات مزبور به بحث پرداخته، در برگيرنده برخى از نظرات حضرت امام(رحمه الله)درباره آن موضوع مى باشد.
3ـ الامام فى مواجهة الصهيونيه. ترجمه خضر نورالدين، تهران، سازمان تبليغات اسلامى، بى تا، 191 ص.
اين كتاب برگزيده اى از سخنرانى ها و فتاوى امام خمينى در طول مبارزه طولانى با استعمار و مزدورانش در دوران انقلاب اسلامى و پس از آن مى باشد.
4ـ حج; كنگره عبادى، سياسى. گردآورى: مركز تحقيقات و انتشارات حج، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى، بى تا، 207 ص.
كتاب مذكور مجموعه سخنان و پيام هاى حضرت امام امت(رحمه الله)درباره مسائل حج مى باشد.
اين كتاب دربرگيرنده سخنرانى ها و پيام هاى امام خمينى از سال 1349 هجرى شمسى تا سال 1364 مى باشد كه معظم له درباره «حج» بيان و صادر فرموده اند. هم چنين متن عربى اين كتاب در 300 صفحه، به وسيله «مركز تحقيقات و انتشارات حج» ترجمه، چاپ و پخش گرديده است.
5ـ حج در كلام و پيام امام خمينى. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله) 1371، 164 + 15 ص، وزيرى.
اين كتاب مجموعه موضوع بندى شده رهنمودهاى امام خمينى(رحمه الله) در زمينه حج مى باشد كه در سخنرانى ها و پيام هاى آن حضرت در مناسبت هاى گوناگون پيش و پس از پيروزى انقلاب اسلامى منعكس گرديده است.
در بخش ها و فصل هاى جداگانه موضوعات جايگاه حج، ابعاد معنوى اجتماعى و سياسى حج، و فلسفه اعمال حج مورد بررسى قرار گرفته است.
6ـ آيين انقلاب اسلامى. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله)، 1373، 501 + 36 ص، وزيرى.
گزيده اى از انديشه ها و آراء امام خمينى(رحمه الله)در ابواب توحيد، معاد، نبوت، اسلام، امامت، علل و زمينه هاى انقلاب اسلامى، فرهنگ و جامعه، تربيت، اصول سياست خارجى، انتخابات، آزادى، جايگاه مردم و اقتصاد گرد آمده است.
7ـ حكومت از ديدگاه امام خمينى(رحمه الله). تهران، اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى استان تهران، 424 + 16 ص، وزيرى.
اين كتاب نظرات حضرت امام(رحمه الله) را در زمينه دين و سياست، ضرورت حكومت، اهداف حكومت ها، مشروعيت حكومت، اصول و مبانى حكومت در اسلام، شرايط رهبرى، شؤون و اختيارات ولى فقيه در جامعه اسلامى و نقش مردم در نظام الهى بيان مى كند.
8ـ اخلاق كارگزاران در كلام و پيام امام خمينى. تهيه و تنظيم بنياد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامى قم، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1372، 751 + 33 ص، وزيرى.
اين كتاب در خصوص صفات مسؤولان در نظام اسلامى، وظايف مسؤولان در مقابل يكديگر، وظايف مردم و مسؤولان در مقابل يكديگر و رسالت افراد سفارتخانه ها در نگاه امام مى باشد.
9ـ تبيان.
اين مجموعه كه تاكنون ده ها مجلد آن از سوى مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله) به چاپ رسيده و همچنان ادامه دارد، گزيده آراء و انديشه هاى امام خمينى(رحمه الله) رابه صورت جداگانه در برمى گيرد. هر مجلد از اين كتاب در برگيرنده موضوع خاص مى باشد كه با همت معاونت پژوهشى مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله)گردآورى شده است.
امر به معروف و نهى از منكر، خودباختگى و خودباورى، قرآن كتاب هدايت، عدل الهى از ديدگاه امام خمينى(رحمه الله)، معاد، انتخابات و مجلس، جايگاه زن، قيام عاشورا در كلام و پيام امام خمينى، ايثار و شهادت، اسلام ناب، صدور انقلاب، روحانيت و حوزه هاى علميه، تاريخ معاصر ايران، جنود عقل و جهل، نماز، حج، فلسطين، ولايت فقيه، جهان اسلام از ديدگاه امام خمينى و جوانان از جمله عناوين اين دفاتر هستند.
10ـ كلمات قصار. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1372، 231 ص، وزيرى.
اين مجموعه كه در برگيرنده پندها و حكمت هايى از امام خمينى(رحمه الله) در موضوعات گوناگون است، در قالب جملاتى كوتاه، مشتاقان را با انديشه حضرت امام(رحمه الله) آشنا مى كند و همچون جرعه اى از كوثر هميشه جارى، كام تشنگان سير و سلوك را شهد نابى و شاهدان سوخته جان را جرعه آبى و رهروان طريق انقلاب الهيش را چراغ راهى است.
مندرجات اين مجموعه فرازهايى منتخب و برگرفته از متن بيانات، پيام ها و تأليفات حضرت امام مى باشد كه تحت عناوين و موضوعات گوناگون اعتقادى، تربيتى، سياسى و اجتماعى، در چهاربخش ترتيب و تنظيم يافته است.
11ـ از بلنداى عرفان. تهران، ستاد مركزى برگزارى سال امام خمينى(رحمه الله)، 1378، 48 ص، پالتويى.
اين كتاب در برگيرنده يكصد نكته عرفانى و اخلاقى از حكيم و عارف كامل، حضرت امام خمينى(رحمه الله)، است.
12ـ وعده ديدار. تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1374، 155 + 111 ص، وزيرى.
مجموعه اى از نامه هاى حضرت امام(رحمه الله)، به مرحوم حجة الاسلام حاج سيداحمد خمينى در اين كتاب نيز آمده است. اين كتاب مزيّن به تمامى دست نوشته هاى آن حضرت نيز مى باشد.
13ـ امام، جنگ و شهادت. گردآورنده: منوچهر وكيليان، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1362، 150 ص، رقعى.
اين كتاب شامل دو بخش است كه بخش اول آن مربوط به سخنان حضرت امام(رحمه الله)درباره جنگ و بخش دوّم آن درباب شهادت مى باشد.
منابع مورد استفاده گردآورنده پيام ها و سخنرانى هاى امام خمينى(رحمه الله) در سال 1359 و 1360 و روزنامه اطلاعات تا مهر 1361 بوده است.
14ـ امام در برابر صهيونيسم. تهران، دفتر سياسى سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، 1361، 250 + 36 رقعى.
اين كتاب مجموعه ديدگاه ها و سخنان معظّمٌ له درباره رژيم اشغال گر قدس مى باشد كه طى سخنرانى ها و نوشته هاى ايشان از سال 1341 تا 1361 هـ. ش بيان نموده اند.
15ـ آزادى از ديدگاه امام خمينى(رحمه الله). تهيه كننده مركز تحقيقات اسلامى نمايندگى ولى فقيه در سپاه، چ. دوم، تهران، ستاد نمايندگى ولى فقيه در سپاه، 1378، 66 + 5 ص، رقعى.
گزيده اى از رشحات قلم حضرت امام خمينى(رحمه الله) درباره مفهوم آزادى در اسلام و قلمرو آن در مطبوعات و مواردى ديگر در هفت فصل ويك ضميمه تحت عنوان مزبور گردآورى شده است.
16ـ امام خمينى(رحمه الله) و جهاد سازندگى. استخراج و تنظيم مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله) و روابط عمومى جهاد سازندگى، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(رحمه الله)، 1377، 65 + 6 ص، رقعى.
اين كتاب كه بر اساس سخنرانى ها، احكام، پيام ها و ديدارهاى حضرت امام(رحمه الله) با جهادگران صورت پذيرفته، بر اساس تقدم تاريخى، ديدگاه هاى ايشان را درباره جهاد سازندگى روشن مى كند.
17ـ بلاغ. تهران، سازمان تبليغات اسلامى، 1361، 2 ج، (228) + (203) ص، رقعى.
بخشى از اين مجموعه به سخنان حضرت امام(رحمه الله) از سال 1342 ـ 1357 اختصاص دارد و بخشى ديگر به سخنان ايشان تا سال 1361.
سخنان معظّمٌ له در موضوعات گوناگون به ترتيب حروف الفبا تنظيم گرديده كه علاوه بر موضوعات مهمى همچون ابرقدرت ها، اخلاق، اسلام، انقلاب، تقوا، جوان، حكومت، دانشگاه، حوزه، زن، سياست، شهادت، عدل، فرهنگ، قانون، مجلس، ملت، وحدت و ولايت فقيه، سخنان ايشان درباره نبى اكرم(صلى الله عليه وآله)، امام زمان(عليه السلام)، حضرت سيدالشهداء(عليه السلام) و حضرت فاطمه زهرا(عليها السلام) نيز آمده است.
18ـ روحانيت طلايه دار اسلام فقاهت از ديدگاه امام خمينى. گردآورى واحد بررسى و پژوهش هاى علمى، انتشارات ميقات، تهران، ميقات، 1361، 87 ص، رقعى.
اين كتاب داراى 6 فصل مى باشد كه فصل اول آن درباره انگيزه استعمار از مبارزه عليه روحانيت تشيع، فصل دوم در خصوص دسيسه چينى هاى جبهه استكبار عليه روحانيت، سوّمين فصل در زمينه نقش روحانيت در تاريخ اسلام و فصل هاى بعدى به ترتيب، درباره كفر ستيزى روحانيت، ولايت فقيه و تهذيب نفس از ديدگاه حضرت امام(رحمه الله) سخن مى گويد.
19ـ سخن آفتاب. تهيه و تدوين معاونت فرهنگى سازمان تبليغات اسلامى، تهران، سازمان تبليغات اسلامى، 1370، 278 ص، وزيرى.
اين كتاب، كه در برگيرنده مباحث ولايت، حكومت، و شخصيت حضرت آية الله خامنه اى در كلام حضرت امام خمينى(رحمه الله)، و شخصيت و راه امام امت(رحمه الله) در كلام مقام معظّم رهبرى مى باشد، در چهار بخش تنظيم گرديده است:
بخش اول. ولايت و حكومت در كلام امام(رحمه الله)، برگرفته از كتاب ولايت فقيه و صحيفه نور; بخش دوّم. شخصيت امام خمينى(رحمه الله) در كلام آية الله خامنه اى; بخش سوّم. راه امام(رحمه الله) در كلام آية الله خامنه اى; و بخش چهارم. آية الله خامنه اى از كلام امام(رحمه الله)، شامل سخنان و احكام امام(رحمه الله) به ايشان است.
20ـ صدا و سيما در كلام امام خمينى(رحمه الله). تهيه و گردآورى روابط عمومى صدا و سيماى جمهورى اسلامى ايران، تهران، سروش، 1363، 249 ص، وزيرى.
بخش اول اين كتاب شامل فرازهايى از بيانات حضرت امام(رحمه الله)درباره صدا و سيما تا 22 بهمن 1363 هـ. ش. مى باشد. بخش دوم نيز متن كامل اين بيانات را در بردارد.
21ـ قرآن باب معرفت اللّه. تهران، پيام آزادى، 1370، 102 ص، وزيرى.
اين كتاب در برگيرنده سخنان حضرت امام(رحمه الله) درباره قرآن مجيد مى باشد كه از كتاب هاى صحيفه نور، اربعين حديث و آداب الصلوة گردآورى شده است.
22ـ روشنفكرى و روشنفكران در ايران از ديدگاه حضرت امام خمينى(رحمه الله). جمع آورى و تدوين مؤسسه فرهنگى قدر ولايت، تهران، مؤسسه فرهنگى قدر ولايت، 1377، 304 ص، رقعى.
اين كتاب در برگيرنده مباحث روشنفكرى و روشنفكران پيش از انقلاب اسلامى و عملكرد آنان پس از پيروزى انقلاب و نحوه مقابله با توطئه هاى آنان از منظر امام امت(رحمه الله)مى باشد.
23ـ زن از ديدگاه امام خمينى. چ. چهارم، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1361، 199 + 7 ص، رقعى.
سخنان حضرت امام(رحمه الله) درباره زن در اين كتاب جمع آورى شده كه در پايان نيز به فهرست موضوعى اى ارائه شده است.
24ـ ديدگاه هاى امام خمينى. به كوشش لطيف راشدى، قم، دارالجيل المسلم، 1362، 119 ص، رقعى.
ديدگاه هاى حضرت امام(رحمه الله) را درباره ارتش، اسرائيل، وحدت، هدف، قانون، عاشورا، مسؤوليت قلم، و انقلاب در اين كتاب مطرح گرديده است. هم چنين درقسمتى از اين كتاب نيز جديدترين استفتائات ايشان نقل شده است.
25ـ آمريكا از ديدگاه امام. مركز تحقيقات اسلامى نمايندگى ولى فقيه در سپاه، 78 ش، ستاد نمايندگى ولى فقيه در سپاه، تهران، 319 + 33 ص، رقعى
اين كتاب ديدگاه حضرت امام(رحمه الله) را درباره ملت آمريكا، آمريكا و رژيم پهلوى، آمريكا و سازمان هاى بين المللى، آمريكا و جهان سوم، آمريكا و منطقه خاورميانه، عوامل آمريكا، طرفداران آمريكا، آمريكا و جنگ تحميلى، نظام اسلامى و رابطه با آمريكا، شرايط ايجاد مناسبات بين نظام اسلامى و آمريكا، سياست هاى آمريكا در مبارزه با انقلاب اسلامى و استراتژى مبارزه با آمريكا بيان مى كند.
در ملحضات كتاب مذكور، كلمات قصار امام راحل درباره آمريكا آورده شده است و در قسمت پايانى، شاخصه هاى اسلام آمريكايى و اسلام ناب محمدى(صلى الله عليه وآله)در نگاه امام بيان شده است.
آخرين صفحات كتاب مربوط به فهرست جنايت ها و دخالت هاى آمريكا در ايران است.