اخلاق سیاسی اسلام و فریادهای مکرر امام خمینی

ضرورت پرهیز از تنازع و اختلاف و تفرقه و گرایش عملی به وحدت و اتحاد و همبستگی دو موضوع مهمی است که حضرت امام خمینی در اخلاق مدیریت سیاسی مطرح نمود و با نکته‌سنجی مختص به خود جزئیات و لایه‌های پنهانی آن را تشریح کرد.
تردیدی وجود ندارد که امروز یکی از مشکلات بزرگ ما وجود اختلاف و چند دستگی در مدیریت کلان سیاسی است که اگر عقلانی با آن مواجه شود و معیارهای اخلاق سیاسی به عمل درآید، قابل رفع می‌باشد و چنانچه نفسانی با آن برخورد گردد و اخلاق مدیریت سیاسی رها گردد، بر شدت آن افزوده می‌شود و آفات و آسیب‌های آن دامنگیر مردم جامعه می‌شود و افکار و انرژی و اوقات و فرصت‌های کمیابی که باید به مقابله با فقر و محرومیت و مبارزه با تنگناهای معیشتی مردم اختصاص داده شود تباه می‌گردد و در نتیجه رنج مکرر ناشی از گرفتاری‌های روزمره و مشقت‌زای اقشاری که در حصار فقر مانده‌اند و در زیر فشار چرخ‌های تورم و گرانی و رشد مکرر نرخ کالاها له شده‌اند، همچنان باقی می‌ماند و تو گویی این مردم نبوده‌اند که زمامداران را به قدرت رسانده‌اند و بر اریکه‌های ریاست نشانده‌اند تا به برنامه‌ریزی و کار و تلاش وقفه ناپذیر و صادقانه برای رفع مشکلات اهتمام ورزند!
به رهنمودها، خطاب‌ها، هشدارهای جدی و بدون پرده‌پوشی و ملاحظه کاری، حضرت امام خمینی گوش جان بسپاریم.

اگر اینها را فکر بکنید، توجه بکنید و خطراتی که در کشور ما الان موجود است، فعلاً و در (شرف) موجودیت است، خطراتی که از خارج و از داخل برای ما دارد پیش می‏آید، اگر اینها را ما توجه به آن بکنیم و یک ملتی که یک مملکت را به شما سپرده است برای اینکه حفظش بکنید و مصالحش را ایجاد بکنید و متحقق بکنید، اگر بنا باشد که شما با هم شروع کنید به جنگ و نزاع و آن هم نه برای خاطر اینکه یکی مصلحت را این می‏داند، یکی نمی‏داند؛ اینها شعر است. همه خودمان را می‏خواهیم. اگر من یک دفعه گفتم به اینکه بیایید فلان کار را بکنید برای مصلحت، و انتقاد از شما کردم برای اینکه شما چنین کنید، این از نفس اماره است که بروز می‏کند. و لهذا، مقایسه‏اش همین است که اگر آن دیگری همین کار را بکند، این آقایی که مثلا حالا اعتراض کرده او، دیگری همین کار او را بکند، اگر او همین اعتراض را بکند، اشکال می‏کنند به او. این حیله‏های نفسانی، حیله‏های شیطانی بسیار دقیق است و بسیار مشکل است شناختنش که ما بتوانیم بفهمیم، لکن خوب، حالا این چیزهای واضحترش که انسان می‏تواند بفهمد.
خوب، شما انصاف می‏دهید که یک مملکتی که خونش را داده و شما را به مسند نشانده، سر مسند جنگ بکنید؟ دعوا بکنید؟ هر روز صحبت بکنید؟ هر روز انتقاد بکنید؟ روزنامه‏ها هر روز انتقاد بکنند؟ هم را بکوبند؟ به هم تهمت بزنند؟ به هم افترا بزنند؟ آخر این انصاف است؟ پیش خدا چه می‏خواهد شد این؟ پیش ملت چه انعکاسی دارد؟ خارجیها چه استفاده از آن می‏کنند؟ آنها همه دلشان می‏خواهد که شما (توی) سروکله هم بزنید و از مصالح مملکت غافل باشید و آنها یک وقتی کار خودشان را، ضربه خودشان را بزنند. آنها در طول تاریخ و خصوصا در این پنجاه سال، کوشش کردند که جوانهای ما و ملت ما را غافل کنند و احیانا به جان هم بریزند و خدا خواست که آن خدعه آنها تا این حد باشد و از بین بروند و رفتند. اگر حالا همان مسائل را ما تکرار کنیم، یعنی مسائلی که امریکا برای ما پیش می‏آورد که ما را از مسائل اصلی غافل کند، به مسائل دیگر متوجه کند، به هروئین متوجه کند، به فحشا متوجه کند؛ برای اینکه از آن راهی که (انسان) باید برود منحرف بشود، برود دنبال عشرتخانه‏ها.
امریکا یا ابرقدرتهای دیگر، آنهایی که می‏خواستند ما را غارت کنند، در طول تاریخ و در طول این پنجاه و چند سال، کوشش کردند که جوانهای ما را بی‏تفاوت بار بیاورند. آن روز آنها می‏کردند، حالا دست شما افتاد. اگر حالا هم شما کارهایی بکنید که توجه مردم را از مصالح و توجه خودتان از مصالح به چیز دیگر متوجه بشود، عوض اینکه فکر حل مشکل کردستان را بکنید، بنشینید و با هم دعوا بکنید، عوض اینکه برای این پابرهنه‏ها، برای این ضعفا، برای اینهایی که زحمت کشیدند و شما را به اینجا رساندند و حالا هم توقع از شما خیلی ندارند برای اینکه یک آب و نانی، یک آبی، یک نانی، یک برقی، یک چیزها(یی) آن چیزهای اولیه را به اینها برسانید؛ از این غفلت کنید و بروید سراغ جنگ اعصاب و بساط، خوب، این همان است که آن وقت امریکا می‏کرد، حالا شما می‏کنید. آن وقت آن طاغوت می‏کرد، حالا شما می‏کنید. شما هم طاغوتید، آنها هم طاغوتند. فرقی نمی‏کند؛ یکی شیطان است، یکی شیطان کوچکتر.
اگر بنا باشد که شما به جای اینکه اقتصاد مردم را درست کنید، به جای اینکه این کشور را بررسی کنید، ببینید کجاهاست که مخروبه است و مردم از همه چیز ساقط هستند، به جای این اگر بنشینید سر مسند و با حرف و با فحاشی به هم، مسائل را غفلت از آن بکنید، این همان است که قدرتهای بزرگ می‏خواهند تا این مملکت خرابه بماند و صدای مردم درآید. این همان است. شما هم عمال امریکایید، منتها ملتفت نیستید! یک عاملی داریم که مستقیما از سفارت امریکا دستور می‏گیرد، یک عاملی داریم که برای او کار می‏کند و خودش نمی‏فهمد. خود آدم نمی‏فهمد که برای کی دارد کار می‏کند. اگر شما به مردم کار نداشته باشید، به مصالح مردم، به مصالح کشور کار نداشته باشید، فقط مشغول این باشید که من چطور، شما چطور، من چطورم، شما چطورید، مردم با من هستند، مردم با شما هستند، اگر فکر این باشید، این همان است که امریکا می‏خواهد و شما از عمال امریکا هستید و در عذاب با آنهایی که از عمال امریکا بودند با توجه، مشترک هستید، با کم و زیادش.
حفظ روحیه خدمتگزاری نسبت به ملت ملتفت باشید که شمایی که الان به حکومت رسیده‏اید، (این) حکومت نیست، خدمتگزار هستید. اسلام حکومت به آن معنا ندارد. اسلام خدمتگزار دارد. منتها قوای انتظامی هم دارد برای سرکوبی آنهایی که می‏خواهند خیانت بکنند. و الا نه این است که اگر خیانتکار نباشد، دیگر چیزی نمی‏خواهند بکنند. آنها نمی‏خواهند که حکومت کنند به مردم و خودفروشی کنند به مردم و مردم را از خودشان بترسانند.
شما خیال می‏کنید آنطور که محمدرضا در خیابانها می‏آمد، حضرت امیر هم با اینکه ده مقابل او سعه مملکتش بود، در خیابانها آنطوری، در کوچه و بازار آنطور (می‏آمد؟) خوب، در کوچه و بازار مثل یک آدمی می‏آمد که نمی‏شناختندش بعضیها. مالک اشتر، که یکی از سردارهای بزرگ اسلام بود، خیال می‏کنید که مثل یکی از این درجه‏دارهای زمان طاغوت بود؟ نه، این تو مردم می‏آمد نمی‏شناختندش. آن روز یک کسی نشناخت و به او فحش داد. و بعد هم ببینید کرامت او را: رفت مسجد به او دعا کرد! این اخلاق را، این تاریخ اسلام را باید مطالعه کرد و خصوصا حکومتهایی که در اسلام بوده است، باید مطالعه کرد و از آن پند گرفت.
شما خودتان را حاکم مردم ندانید، شما خودتان را خدمتگزار مردم بدانید. این پیش خدا ثوابش بیشتر از این است که خودتان را (رئیس) حکومت بدانید. حکومت هم همان خدمتگزار(ی) است. ارتش هم باید خدمتگزار مردم باشد. اگر همه شماها خدمتگزار، خودتان را حساب بکنید، نخواهید که هی به شما مدح بگویند و ثنا کنند و نمی‏دانم فریاد بکشند و با هم دعوا بکنید، اگر این چیزها را کنار بگذارید و خودتان با هم تفاهم کنید و دوستی داشته باشید، این برای ملت چه لذتی دارد! آنکه دیده است بچه‏هایش از بین رفته، حالا این حکومتی پیش آمده است که همه‏شان با هم برادرند و همه‏اش کوشش می‏کنند که برای مردم یک کاری بکنند، تا توان دارند برای مردم می‏خواهند کار بکنند. اگر به جای این، ببینند که حالا که اینها رسیده‏اند به یک چیزی و آمده‏اند سر یک سفره‏ای نشسته‏اند، اینها با هم سر اینکه بیشتر این طعام سفره را ببرد یا آن یکی بیشتر ببرد دارند جنگ می‏کنند، خوب، ببینید چه تلخ است در ذائقه این ملت و در ذائقه اسلام و پیش خدای تبارک تعالی، به ما چه می‏گوید!
این عنایت خدا بود که همه را به این آزادی و به این عرض کنم استقلال و به این مقام رسانده است. حالا ما عوض اینکه شکر نعمت خدا را بجا بیاوریم و برای خاطر خدا قیام کنیم و برای ملت کار بکنیم، تمام هممان را صرف کنیم که این بیچاره‏هایی که توی این زاغه‏ها باز هم نشسته‏اند، اینها را از اینجا بیرون بیاوریم، جایی برایشان درست بکنیم، آب و برق این مملکت را درست بکنیم، خوب، الان شما می‏دانید که در بعضی از جاها هیچ ندارند. هیچ. بعضی از جاهایی که دیروز یکی از آقایان که آمده بود از طرف بختیاری و آنجاها، می‏گفت مردم همه اخلاص دارند، اما هیچ ندارند. بعضی جاهاست هیچ ندارند. برای این هیچ ندارها یک فکری بکنید، هی ننشینید دعوا بکنید، هی هم دنبال این نروید که همان‏طوری که در طاغوت می‏کرد، شهرها را خیلی مزین کنید و شهرها را خیلی بزرگ بکنید و همه هم دولت و همه بودجه مملکت خرج شهرها بشود و خرج شمال شهر بشود که باز همان طاغوتیها از آن استفاده بکنند. برای این پایین شهریها، برای این بیچاره‏ها اسلام است؛ حکومت اسلام است برای اینها فکر بکنید. همتان را صرف این بکنید، نه صرف اینکه دعوا کنید. وقت وقتی بنا شد که به دعوا بگذرد، دیگر نمی‏رسد انسان؛ مجال ندارد دیگر بنشیند یک کاری بکند، یک طرحی بریزد برای این ملت؛ برای این بیچاره‏ها.
من تقاضا می‏کنم از همه آقایانی که متصدی یک امری از امور هستند، چه آنهایی که در وزارتخانه‏ها و در طبقه پایین‏تر مشغول کارند و چه خود وزرا و چه نخست‏وزیر و چه رئیس‏جمهور و چه همه کسانی که در امور هستند، در شورای انقلاب بودند و حالا هستند، در عرض می‏کنم که جاهای دیگر بودند، من از همه‏شان تقاضا دارم که از این چیزی که برخلاف رضای خداست و برخلاف رضای اولیای اسلام است و برخلاف رضای ملت است، اجتناب کنید. این دنیا چند روزش آمده پیش شما. این را خدمت کنید تا آبرومند باشید پیش خدا. این را با دعوا نگذرانید، با صلح بروید سراغ مردم. اگر بروید سراغ مردم، دیگر دعوا پیش نمی‏آید؛ برای اینکه، وقت دعوا نمی‏ماند. اما افسوس این است که شما مشغول دعوا هستید و از مردم غافل! نه اقتصاد را توانستید درست کنید و نه امنیت را توانستید درست کنید و نه هیچی! همه‏اش دعوا و همه‏اش با هم دعوا. همه توی تهران نشسته‏اند دعوا می‏کنند. این صحیح نیست. این خلاف اسلام است؛ خلاف اخلاق اسلامی.

انتقاد صحیح و پرهیز از انتقامجویی
به همه آقایان من می‏گویم با هم جنگ نکنید. روزنامه‏ها را پر نکنید دوباره از بدگویی از هم و از انتقاد از هم. انتقاد غیر انتقامجویی است. انتقاد، انتقاد صحیح باید بشود. هر کس از هرکس می‏تواند انتقاد صحیح بکند. اما اگر قلم که دستش گرفت انتقاد کند برای انتقامجویی، این همان قلم شیطان است. اگر روی مصالح عامه، یک کسی به کسی اشکال می‏کند و همچون است که اگر خودش را بردارند یک کسی دیگر را اینجا بنشانند و همین حرفها را بزند خودش ناراحت نشود، این میزان دستش باشد که قلم دست شیطان است می‏نویسد یا دست رحمان است. زبان، زبان شیطان است یا زبان رحمان است.
این را باید انسان توجه بکند به اینکه این چند روز می‏گذرد. این ریاستها می‏گذرد. شما هر چه هم بخواهید (ریاست) بکنید، از محمدرضا نمی‏توانید بالاتر بروید. هر چه هم دست و پا بکنید آن را، آنها را پیدا نمی‏کنید و ان‏شاءالله، پیدا نخواهید کرد و نخواهید که بخواهید. او رفت، تمام شد؛ حالا پیش خداست. چه خواهد شد، خدا می‏داند. ما هم این روز را داریم. ما هم فردا، یکی مثل من دیرتر و زودتر، و آن هم که معلوم نیست که کی زودتر. ولی خوب، ما آخر (عمرمان) است و باید برویم.
شما که الان جوان هستید، به فکر این باشید که اصلاح کنید خودتان را. به فکر این باشید که برای این مملکت کار بکنید. ننشینید باز تو وزارتخانه‏ها و هی همان حرفهای سابق باشد و همان کاغذبازی‏ها و یک بودجه‏ای که برای یک جایی می‏خواهند، اینقدر این طرف و آن طرف برود که منسی بشود. اینها را به طور ضربتی کار بکنید. برای مردم کار بکنید.
در هر صورت، من از همه شما خواهان این برادری‏ای که سفارش خدای تبارک و تعالی است، (هستم). و خدا شما را، مومنین را برادر قرار داده و با هم باید برادر باشید، برابر باشید و با هم برای این مملکت کار بکنید و در رأس برنامه‏تان، برای این بیچاره‏ها و این مستضعفینی که هستند، برای اینها کار بکنید. امنیت کشور را ایجاد بکنید. (منبع، صحیفه امام، ج 13، ص 201 تا 206)