لیستهای انتخاباتی مجلس اول / از لیست پیروز حزب جمهوری اسلامی تا شکست مطلق حزب توده و جبهه ملی
انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی به دلیل شرکت گسترده تمامی نیروها و گروههای فعال در انقلاب و صف بندی جدید گروهها در مقابل یکدیگر، با سایر انتخاباتی که از ابتدای انقلاب تا کنون برگزار شده است، تمایز داشت.
نسرین وزیری: این رقابت ها موجب پراکندگی و شکلگیری گروههای جدید و کوچک شده بود. بنابراین احتمال آنکه گروه و حزب خاصی اکثریت مجلس را به دست آورد کم بود. به همین دلیل در آستانه انتخابات، گروهها و احزاب سیاسی از وحدت و ائتلاف، صحبت میکردند تا از این طریق به جایگاه مستحکمی در مجلس دست یابند، اما در عمل به دلیل موضعگیریهای سیاسی در مسائل مختلف، بسیاری از گروهها نتوانستند به چنین ائتلافی دست یابند.
تنها گروهی که توانست این ائتلاف را به ثمر بنشاند و نتیجه آن را هم دید، حزب جمهوری اسلامی بود که با جامعه روحانیت مبارز، مجاهدین انقلاب، انجمن اسلامی معلمان ایران، نهضت زنان مسلمان، سازمان فجر اسلام، اتحادیه انجمنهای اسلامی و بنیاد الهادی ائتلاف کرد. در این ائتلاف که نامه آن در روزنامه جمهوری اسلامی مورخ 22 اسفند 58 منتشر شد، برگه ائتلاف را آیتالله خامنهای از سوی حزب جمهوری اسلامی و حجت الاسلام مهدی شاه آبادی از سوی جامعه روحانیت مبارز امضا کرده بودند.
اسامی گروههای شرکت کننده در انتخابات پایتخت و نامزدهای مورد حمایتشان به قرار زیر است:
اسامی
گروهها
نامزدهای مورد حمایت
حزب جمهوری اسلامی آیتالله سیدعلی خامنهای، هاشمی رفسنجانی، محمدجواد باهنر، حسن آیت،محمدعلی رجایی، کاظم بجنوردی، علیاکبر ناطق نوری، عبدالمجید معادیخواه، فخرالدین حجازی، جواد منصوری، هادی غفاری، محمدعلی هادی، محمد موسویخوئینیها، علیاکبر معینفر، ابوالقاسم سرحدیزاده، محمود کاشانی، حسین کمالی، اسدالله لاجوردی، مریم بهروزی، گوهرالشریعه دستغیب، محمدباقر لواسانی، عبدالله جاسبی، سیف الله وحید دستجردی، سعید امانی، رضا زوارهای، محمدباقر شایورد، علیاکبر ولایتی، حبیبالله عسگراولادی، اکبر پوراستاد و محمدجواد حجتیکرمانی.
جامعه روحانیت مبارز تهران آیتالله سیدعلی خامنهای، هاشمی رفسنجانی، محمد اسلامی، سیدعبدالمجید ایروانی، محمدجواد باهنر، حسن حبیبی، محمدجواد حجتی کرمانی، نجفقلی حبیبی، فخرالدین حجازی، محمد موسویخوئینیها، محمدعلی رجایی، گوهرالشریعه دستغیب، مهدی شاهآبادی، حبیبالله عسگراولادی، هادی غفاری، علی گلزاده غفوری، اسدالله لاجوردی، خانم لباف، محمدباقر لواسانی، محسن مجتهدشبستری، علیاصغر مروارید، علیاکبر معینفر، دکترسیف الله وحید دستجردی، علیاکبر ولایتی، محمدعلی هادی، ابراهیم یزدی، مصطفی چمران، احمد مولایی، فرشته هاشمی و شمس آل احمد.
دفترهمکاری مردم با رئیسجمهور(بنی صدر) محمد اسلامی، محمدحسین بتولی، فتحالله بنیصدر، محمدرضا پسندیده، عبدالصمد تقیزاده، محمد جعفری، حسن حبیبی، محمد جواد حجتی کرمانی، فخرالدین حجازی، کاظم سامی، عزتالله سحابی، مهدی شاهآبادی، محمدباقر شایورد، حسین شفیعی، طاهر صفارزاده، اعظم طالقانی، مهدی ظریف، نعمت غلاموند، علی گلزاده غفوری، علیاصغر مروارید و محمدعلی هادی.
گروه همنام (وابستگان به نهضت آزادی و...) مهدی بازرگان، جلالالدین آشتیانی، عبدالعلی بازرگان، فتحالله بنیصدر، علیاصغر بهزادنیا، محمد توسلی، مصطفی چمران، حسن حبیبی، علی دانشمنفرد، محمدعلی رجایی، یدالله سحابی، عزتالله سحابی، هاشم صباغیان، علی صادقی، مصطفی کتیرایی، علیاکبر معینفر، محمود مانیان و ابراهیم یزدی.
جبهه ملی کاظم حسیبی، اصغر پارسا، اسدالله مبشری، پرویز ورجاوند، عبدالکریم انواری، محمود مانیان، حسن لباسچی، عبدالعلی ادیب برومند، حسن شهیدی، ابراهیم کریمآبادی و عبدالحسین خلیلی.
شورای معرفی کاندیداهای انقلابی و ترقیخواه (نزدیک به منافقین) غلامرضا آذرش گرگانی،عباس آگاه، مهدی ابریشمچی، محمد احمدی، علیمحمد تشید، حسن توانایانفر، یزدان حاج حمزه، عباس داوری، اشرف ربیعی، مسعود رجوی، فاطمه رضایی، محمدسیدیکاشانی، معصومه شادمانی، محمد مدیرشانهچی، مریم طالقانی، عذرا علوی طالقانی، مریم قجرعضدانلو، علی گلزاده غفوری، عبدالکریم لاهیجی، مجید معینی، محمد ملکی، علیرضا جعفری منصوری، منوچهر هزارخانی و پرویز یعقوبی.
حزب توده نورالدین کیانوری، احسان طبری، محمدعلی عمویی، منوچهر بهزادی، فرجالله میرزایی، مریم فرمانفرمایان، رفعت محمدزاده، هوشنگ ناظمی، محمد پورهرمزان، ملکتاج محمدی، سیاوش کسراییتهرانی، محمود سیدروغنی، فاطمه ایزدی، هوشنگ شهلایی.
جاما کاظم سامی، مهدی ظریف، نظامالدین قهاری، محمود نکوروح مطلق، محمد ملکی، عبدالکریم لاهیجی، عبدالصمد تقیزاده، محمدجواد حجتیکرمانی، محمد موسویخوئینیها، عزتالله سحابی، مصطفی میرخانی و عزتالله خلیلی.
جنبش مسلمان مبارز علی گلزادهغفوری، محمد موسویخوئینیها،حسن افتخاراردبیلی، عزتالله خلیلی، مصطفی میرخانی، کاظم سامی، طاهر صفارزاده، مسعود رجوی، محمد ملکی، مهدی ابراهیم چی و محمد شانهچی.
*گروه همنام توسط آیت الله سیدابوالفضل موسوی زنجانی، محمدتقی شریعتی، مهدی بازرگان و یدالله سحابی تشکیل شده بود.
رقابتها در انتخابات مجلس اول نشان داد که دو لیست حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت مبارز به ترتیب با 23 و 22 نماینده منتخب در مجلس اول، پیروزمندترین احزاب معرفی کننده نامزد بودند. از لیست جمهوری اسلامی فقط جواد منصوری، ابوالقاسم سرحدیزاده، محمود کاشانی، اسدالله لاجوردی، عبدالله جاسبی، دکتر سیف الله وحیددستجردی و محمدباقر شایورد، نتوانستند به مجلس اول راه یابند.
هیچ یک از نامزدهای حزب توده و جبهه ملی نتوانستند از تهران به مجلس راه یابند و شکست خوردند.
از لیست جنبش مسلمانان مبارز تنها سه نفر وارد مجلس شدند که هیچ کدام هم نامزد اختصاصی این فهرست نبودند. 5 نفر از اعضای لیست جاما و دو نفر از لیست شورای معرفی کاندیداهای انقلابی و ترقیخواه نیز با همین شرایط –همپوشانی با لیستهای دیگر- وارد مجلس شدند. 9 نفر منتخب دفتر رئیسجمهور نیز که به نمایندگی تهران رسیدند، نامزد اختصاصی این فهرست نبودند.
اما فهرست گروه همنام که هشت نامزد منتخب در مجلس اول داشت، توانست چهار نامزد اختصاصی خود – مهدی بازرگان، مصطفی چمران، یدالله سحابی و هاشم صباغیان- را راهی مجلس کند. مجتهد شبستری هم تنها نامزد اختصاصی جامعه روحانیت مبارز بود که حتی حمایت حزب جمهوری اسلامی را نیز با خود نداشت اما توانست به مجلس اول راه یابد.
آیت، امانی، بهروزی، پوراستاد، زواره ای و کاظم موسوی بجنوری نیز نامزدهای اختصاصی حزب جمهوری اسلامی بودند که پیروز رقابت در سه مرحله انتخابات تهران شدند.
حجتی کرمانی و موسوی خوئینیها با حضور در چهار لیست انتخاباتی، بیشترین میزان همپوشانی نمایندگان در میان این لیستها را داشتند. مصطفی چمران و ابراهیم یزدی اگرچه از اعضای نهضت آزادی و در فهرست گروه همنام بودند اما مورد حمایت جامعه روحانیت مبارز نیز بودند.
جدول زیر گویای حمایت هر یک از تشکلهای فوق از نمایندگان تهران در مجلس اول است. نمایندگانی که در سه مرحله – انتخابات مرحلههای اول و دوم و میاندورهای- به مجلس اول راه یافتند، به قرار زیرند:
نام خانوادگی نام حضور در لیستهای انتخاباتی
حزب جمهوری اسلامی جامعه روحانیت مبارز دفتر رئیس جمهور همنام جبهه ملی کاندیداهای ترقیخواه
توده جاما جنبش مسلمان مبارز
امانی سعید * • • • • • • • •
آیت سید‌حسن * • • • • • • • •
بازرگان مهدی • • • * • • • • •
باهنر محمدجواد * * • • • • • • •
بهروزی مریم * • • • • • • • •
پوراستاد علیاکبر * • • • • • • • •
چمران مصطفی • * • * • • • • •
حبیبی حسن • * * * • • • • •
حجازی فخرالدین * * * • • • • • •
حجتی کرمانی محمدجواد * * * • • • • * •
حسینی خامنهای سیدعلی * * • • • • • • •
حسینی لواسانی محمدباقر * * • • • • • • •
دستغیب گوهر
الشریعه * * • • • • • • •
دعایی سیدمحمود • • • • • • • • •
رجائی محمدعلی * * • * • • • • •
رهبری محمدهاشم • • • • • • • • •
زوارهای سیدرضا * • • • • • • • •
سامی کاظم • • * • • • • * *
سحابی عزّت‌الله • * * • • • • * *
سحابی یدالله • • • • • • • •
سیدخاموشی تقی • • • • • • • • •
شاهآبادی مهدی • * * • • • • • •
شیبانی عباس • • • • • • • • •
صباغیان هاشم • • • * • • • • •
صدیقی (رجائی) عاتقه • • • • • • • • •
عسگر اولادی حبیبالله * * • • • • • • •
علائی طالقانی اعظم • • * • • • • • •
غفّاری هادی * * • • • • • • •
کمالی حسین * • • • • • • • •
گلزاده غفوری علی • * * • • * • * •
مجتهد شبستری محسن • * • • • • • • •
معادیخواه عبدالمجید * • • • • • • • •
معینفر علیاکبر * * • * • * • • •
موسوی بجنوردی محمدکاظم * • • • • • • • •
موسوی خوئینیها سیدمحمد * * • • • • • * *
مولایی احمد • * • • • • • • •
ناطق‌نوری علیاکبر * • • • • • • • •
هادی نجف‌آبادی محمدعلی * * * • • • • • •
هاشمی رفسنجانی اکبر * * • • • • • • •
ولایتی علیاکبر * * • • • • • • •
یزدی ابراهیم • * • * • • • • •
توضیح جدول:
1- اسامی نمایندگان به ترتیب حروف الفبا مرتب شده است.
2- اینکه تعداد نمایندگان تهران بیش از 30 نفر است، به دلیل جایگزینی 11 نفر در انتخابات میان دورهای به جای نمایندگانی است که در واقعه 7 تیر و یا ترورهای منافقین به شهادت رسیدند.
3- دعایی، هاشم رهبری، خاموشی، شیبانی و عاتقه رجایی که در هیچ از یک فهرست های فوق نبودند در انتخابات میان دوره ای وارد مجلس اول شدند که هر سه مورد حمایت حزب جمهوری اسلامی بودند. اما دیگر نمایندگانی که در انتخابات میان دورهای تهران وارد مجلس اول شدند، در فهرستهای اولیه گروه ها حضور داشتند.