درون انقلاب ايران
جان. دي. استمپل نويسندة كتاب «درون انقلاب ايران» بيش از چهار سال به عنوان وابستة سفارت امريكا در ايران حضور داشته كه شش ماه از آن در دوران پس از پيروزي انقلاب اسلامي بوده است. وي از نزديك شاهد بسياري از وقايع پشت پردة روابط شاه و امريكا و برخوردهاي متفاوت دولتمردان امريكايي با انقلابيون بوده و اطلاعات و گزارش‌هاي بسياري براي تحليلگران انقلاب اسلامي ارائه كرده است؛ هرچند كه گاه اشتباهاتي فاحش به اثرش راه يافته است.
كتاب شامل مقدمه و پانزده بخش مي‌باشد. در بخش اول ابتدا به صورت مختصر شمه‌اي از تحولات عصر قاجار و پهلوي بيان گرديده، سپس به كودتاي 28 مرداد و نقش آن در افزايش خودكامگي محمدرضاشاه اشاره شده و در ادامه مسائلي چون برنامه‌هاي اقتصادي شاه و مخالفت روحانيون و مردم و سركوب مخالفت‌ها، روند افزايش خودكامگي و خودبزرگ‌بيني‌شاه و تأثير آن در انحطاط سياسي كشور مورد بررسي قرار گرفته است. مؤلف در مبحث بعدي به نقش درآمدهاي نفتي و سياست‌هاي توسعة اقتصادي آشفتة رژيم در افزايش بهاي كالاها و تورم و در مجموع آشفتگي وضع اقتصادي سال‌هاي 1974تا 1978پرداخته است.
ادامة بحث به بررسي گرايش‌هاي اجتماعي و مذهبي دورة پهلوي و بررسي دلائل شكل گيري انقلاب اسلامي اختصاص دارد.
در بخش دوم با عنوان «تحول سياسي: آغاز» نظام حكومتي پهلوي، سازمانهاي امنيتي آن، سياست‌هاي نظامي شاه براي حفظ و استحكام قدرت خود، تلاش شاه در تأسيس حزب رستاخيز براي اصلاح شيوة حكومتي و نقش خودكامگي شاه در از بين رفتن مشاركت سياسي مورد بررسي قرارگرفته است.
در بخش سوم دلائل نارضايتي و دسته بندي مخالف‌هاي رژيم پهلوي بيان شده است. نويسنده، مخالف‌ها را به دو گروه مذهبي و غير روحاني تقسيم كرده و در بررسي گروه مذهبي، به نقش مبارزات روحانيت و به ويژه امام خميني در پيشبرد انقلاب اسلامي و پيروزي آن مي‌پردازد. در دسته غير روحاني‌ها، فعاليت‌ها و نقش گروه‌ها و احزابي چون نهضت آزادي ايران، جبهة ملي، گروه‌هاي چريكي، حزب توده و گروه‌هاي آزاديخواه ميانه‌رو، مورد بررسي گرفته و در ادامه به اوج گيري و همه گير شدن مخالفت‌ها در سال‌هاي پاياني رژيم پهلوي پرداخته شده است.در بخش چهارم «امريكا در ايران 1977-1900»، سير تاريخي روابط ايران و امريكا و پيوندهاي آمريكا با رژيم پهلوي و تاثير اين روابط در بروز انقلاب اسلامي مورد نقد و بررسي قرار گرفته است.
در بخش‌هاي پنجم تا هفتم وقايع و حوادث سال‌هاي پاياني ژريم پهلوي، كوشش‌هاي شاه براي سازش با مخالفين و پاسخ مخالفين و مسائل مربوط به آن، گسترش مبارزات، آتش سوزي سينما ركس آبادان و واقعة 17 شهريور، سير حوادث پس از واقعة 17 شهريور و مسائلي چون گسترش اعتصابات، هجرت امام خميني از عراق، نگرش گروه‌هاي سياسي به مبارزه، آزادي زندانيان سياسي، فعاليت‌هاي دانشجويان، نخست وزيري ازهاري، حمايت آمريكا و انگليس از شاه، ادامة بحران و مواضع امام خميني بيان گرديده است.در بخش هشتم با عنوان «سراشيبي سقوط» حوادث و وقايع ماه‌هاي آبان تا دي 1357 از جمله تلاشهاي محرمانة رژيم براي سازش، حوادث ماه محرم و راهپيمايي تاسوعا و عاشوراي حسيني، مواضع امريكا، وخامت اوضاع امريكايي‌ها در ايران و خروج آنان از كشور، سقوط ازهاري، روي كار آمدن بختيار، خروج شاه از كشور و اقدامات بختيار براي كنترل بحران، مورد بررسي قرار گرفته است.بخش نهم با عنوان «بدست گرفتن قدرت» به حوادث پس از فرار شاه از كشور و پيامدهاي آن اختصاص دارد. نويسنده در بخش بعدي با عنوان «طلوع عصر اسلام»، حوادث و رويدادهاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي را بيان كرده و در بخش‌هاي يازدهم و دوازدهم موضوع تسخير سفارت امريكا توسط دانشجويان پيرو خط امام و پيامدهاي مربوط به آن و همچنين موضوع جنگ عراق عليه ايران را مورد بحث و بررسي قرار داده است.در بخش بعد: «انتخاب و تحول: ايران» مؤلف ابتدا به سياست‌هاي شاه و نقش آنها در بروز و گسترش انقلاب اسلامي اشاره دارد. سپس به نقش رهبري امام خميني در پيروزي انقلاب اسلامي و سقوط شاه پرداخته است. بررسي نقش ارتش در زمان انقلاب اسلامي از ديگر مباحث اين بخش مي‌باشد و در دو بخش پاياني، نويسنده به بيان مواضع امريكا در قبال شاه و تحولات انقلاب اسلامي و بازتاب‌ها و انعكاس انقلاب اسلامي ايران در داخل و خارج كشور پرداخته است.
كتاب «درون انقلاب ايران» نوشته جان. دي. استمپل را منوچهر شجاعي ترجمه و انتشارات موسسة خدمات فرهنگي رسا در 464 صفحه، در سال 1377 به چاپ رسانده است.