ارتباط امام موسي صدر با انقلاب اسلامي ايران

سيد موسي صدر در ۱۴ خرداد ۱۳۰۷ در شهر قم متولد شد. تحصيلات حوزوي و غير حوزوي را در اين شهر به اتمام رساند و در سال ۱۳۲۹ به عنوان اولين دانشجوي روحاني وارد دانشگاه تهران شد و در رشته « حقوق در اقتصاد » مشغول به تحصيل شد و در سال ۱۳۳۲با اخذ مدرك ليسانس فارغ اتحصيل گشت . وي از بهار ۱۳۳۳تا بهار ۱۳۳۴ براي ادامه تحصيل علوم حوزوي به نجف اشرف رفت ( مسعود اسداللهي ، ۱۳۷۹ ، ۳۱ )
● امام موسي صدر و انقلاب اسلامي
امام موسي صدر گرچه لبنان را محل اصلي فعاليت هاي خود قرار داده بود ، اما هيچگاه از ديگر مسايل جهان اسلام غافل نبود. مي توان گفت كه تعاليم امام موسي صدر در لبنان ، همان تعاليم انقلاب اسلامي بود. امام موسي مفاهيمي همچون:
ـ « نه شرقي و نه غربي » ،
ـ « ظلم ستيزي » ،
ـ « مقاومت در برابر اسراييل » ،
ـ « فرهنگ شهادت » ،
ـ « مبارزه با حرمان » ،
ـ « سازندگي و توسعه » ،
ـ « گفتگوي اديان » ،
ـ « جامعه مدني » و ... را سالها قبل از پيروزي انقلاب اسلامي وارد فرهنگ سياسي و اجتماعي و شيعيان لبنان كرده بود و آنان را با اين مفاهيم آشنا نموده بود . همچنين وي اولين پرچمدار فرهنگ« گفتگو » بشمار مي رفت ، آنهم در تمامي زمينه ها چون گفتگوي اديان و مذاهب ، گفتگوي تمدنها ، گفتگوي طوايف و گروهها و .... همچنين شعار زيباي « گفتگو ، تفاهم ، نزديكي » مورد تاكيد دائمي وي بود. ( محسن كماليان و علي اكبر رنجبر كرماني ، ۱۳۷۷ ، ۳۱۳ـ۳۰۹)
امام موسي صدر با وجود آنكه در لبنان فعاليت داشته ولي در عين حال مسايل داخلي ايران را نيز با حساسيت خاصي دنبال مي كرده ، و مساله انقلاب اسلامي و حمايت از انقلابيون ايران همواره يكي از دغدغه هاي وي بوده است. در اينجا به اجمال به حوادثي كه در طول حركت انقلاب اسلامي رخ داد و امام موسي صدر از آن حمايت نمود ، اشاره مي شود :
۱) در سال۱۳۴۲ پس از دستگيري امام خميني ( ره ) ، امام موسي صدر به منظور كسب حمايت واتيكان از مبارزات ايران و شخص امام خميني به آنجا سفر نمود. آيت الله خويي همان موقع اهميت اين سفر را اين گونه شرح نمودند :
« آزادي امام خميني از زندان بيش از هر چيز مرهون اين سفر آقاي صدر بوده است » ( همان ، ۱۹)
۲) در زمستان ۱۳۵۰ و بر اساس تقاضاي مراجع وقت ، امام موسي صدر درباره برخي از زندانيان سياسي با شاه گفتگو نمود كه بعضي از زندانيان از جمله آيت الله هاشمي رفسنجاني اندكي بعد اززندان آزاد گرديدند.( http.//fa.wikipidia.org )
۳) در سال ۱۳۵۰و با به قدرت رسيدن حافظ اسد در سوريه و باتوجه به همكاري هاي تنگاتنگ و دوستانه امام موسي صدر با وي ، سوريه به امن ترين كشور خاورميانه براي مبارزان ايراني بدل گرديد. ( همان ) سيد حسين موسوي ( ابوهشام ) رهبر امل اسلامي و عضو شوراي رهبري حزب الله در اين زمينه مي گويد :
« امام موسي صدر پناهگاه مبارزان ايراني مستقر در سوريه و لبنان بودند. امام موسي صدر به مثابه ريه اي بود كه انقلاب اسلامي در خارج از ايران از آن تنفس مي كرد. همه مبارزان خارج از كشور با امام موسي ارتباط داشتند ، مگر تعداد محدودي كه شديدا به گروه ها ي چپ وابسته بودند ... بسياري ازعلما و مسئولين ديروز و امروز جمهوري اسلامي با ايشان در ارتباط بودند. يكي از اينها مرحوم محمد منتظري بود. اينها مرتبا در مجلس اعلاي اسلامي شيعه پيش امام صدر بودند » ( محسن كماليان و علي اكبر رنجبر كرماني ، ۱۳۷۷ ، ۵۰ )
۴) پس از فوت دكتر علي شريعتي در سال ۱۳۵۶ ، امام موسي صدر براي ايشان مراسم تشييع ، تدفين و بزرگداشت برگزار كردند و در اين مراسم تصاوير بزرگي از امام خميني را در ميان حضار توزيع كرده و در نتيجه از اين فرصت براي معرفي انقلاب اسلامي نهايت استفاده را بردند.( همان ، ۱۱۴ و ۱۸۴ )
۵) امام موسي صدر در بهار ۱۳۵۷ ، لوسين ژرژ نماينده روزنامه لوموند در بيروت را به نجف فرستاد تا با انجام اولين مصاحبه بين المللي با امام خميني ، افكار عمومي جهان با اصول و آرمانهاي انقلاب اسلامي ، خواسته هاي مردم ايران وبا افكار و ديدگاه هاي امام خميني آشنا شوند. (http.//Wikipedia.org)
۶) امام موسي صدر در ديدارهاي مكرر سال ۱۳۵۷ خود با رهبران سوريه ، عربستان سعودي و برخي ديگر از كشورهاي جهان عرب ، اهميت انقلاب اسلامي ، پيروزي قريب الوقوع آن و ضرورت همپيماني آنان با اين انقلاب را گوشزد نمودند.( همان )
۷) امام موسي صدر در شهريور ۱۳۵۷ و يك هفته پيش از ربوده شدن خود با انتشار مقاله « نداي پيامبران » در روزنامه لوموند ، امام خميني را به عنوان تنها رهبر انقلاب اسلامي معرفي نمودند.(همان )
۸) مهمترين نقش امام موسي صدر ، آشناسازي و معرفي انقلاب اسلامي در ميان شيعيان لبنان بود. وي بارها و با استفاده از فرصتهاي مختلف به معرفي انقلاب اسلامي مي پرداخت. سيد حسين موسوي ( ابوهشام ) در اين زمينه مي گويد :
« من معتقدم كه اگر امام موسي صدر مردم[لبنان] را بيدار و آماده نكرده بود ، آنها هيچ وقت دعوت امام خميني (ره ) را استجابت نمي كردند. آنها نه تنها چنين كردند ، بلكه قبل از پيروزي انقلاب نيز با آن همدل و همگام بودندما از اول با انقلاب و در كنار آن بوديم. يعني هم زمان امام موسي صدر و هم بعد از آن ، در مسير انقلاب اسلامي قرار داشتيم. حركت امام موسي صدر ، برنامه ها و اقدامات ايشان مردم لبنان را آماده نمود تا با انقلاب اسلامي ايران و امام خميني (رض) همگام و همراه شوند. حركت ، افكار و انديشه ها ي آن بزرگوار هنوز هم بر حركت سياسي شيعيان لبنان و مقاومت اسلامي كه امروز در حزب الله لبنان تبلور يافته است ، تاثير دارند . ( محسن كماليان و علي اكبر رنجبر كرماني ، ۱۳۷۷ ، ۴۷ )
امام موسي صدر ، امام خميني (ره) را استاد خود و همه علماي مبارز ايران مي دانست و معتقد بود كه تنها امام خميني است كه انقلاب اسلامي ايران را رهبري مي كند و تنها اوست كه مي تواند رژيم شاه را سرنگون سازد. ( همان ، ۲۹۳ )
امام خميني ( ره ) نيز همواره از امام موسي صدر حمايت مي كرده است. با تاسيس مجلس اعلاي اسلامي شيعيان، امام خميني در پاسخ برخي فضلاي ايراني مقيم نجف، امام صدر را اميد خود براي اداره حكومت پس از شاه ناميد و پس از انقلاب نيز تا لحظات واپسين زندگي خود ، علي رغم اصرار و اهميتي كه مسئولين سياسي وقت براي روابط با ليبي قائل بودنداز پذيرفتن معمرقذافي خودداري كردند. ( همان ، ۱۴ )

پژوهشگر: علي خسروشيري، كارشناس ارشد روابط بين الملل دانشگاه شهيد بهشتي تهران
منابع:
۱- اسد اللهي ، مسعود ، از مقاومت تا پيروزي ، تهران ، انديشه سازان نور ، ۱۳۷۹
۲- كماليان ، محسن و علي اكبر رنجبر كرماني ، عزت شيعه : گزارشي از مبارزات و مجاهدات آيت الله امام سيد موسي صدر در احيائ حركت اسلامي لبنان، قم ، دفتر تبليغات اسلامي حوزه علاميه قم، مركز انتشارات ، ۱۳۷۷
۳- HTTP.//FA.WIKIPEDIA.ORG