امام خمینی و تقابل صریح و قاطع با عوامل تفرقه و اختلاف

جدیت و صراحت امام خمینی درباره وحدت از آنجا ناشی می شود که در تفکر و اندیشه این رجل الهی اصل اتحاد و همبستگی نیروهای مسلمان اعم از علما و شخصیتهای دینی حاضر در عرصه مدیریت کلان سیاسی مسئولان و دولتمردان جریان ها و جناح های درون نظام و فعالان عرصه های علم و فرهنگ و هنر و اقتصاد حائز اهمیت بسیار و دارای نقشی حیاتی و بنیادی می باشد و به هیچ وجه نمی توان تصور نمود که بدون آماده شدن زمینه های مساعد وحدت و اتحاد بتوان بر مشکلات کشور از جنبه های گوناگون غالب و فائق آمد و کشتی انقلاب و نظام را از طوفان حوادث خارجی و داخلی عبور داد و به ساحل امن نجات رساند.
راستی چه کسی می تواند در باتلاق های عفن و وحشت زای فرقه گرایی و اختلاف گام نهد و طی مسیر کند و سالم به مقصد برسد!
چگونه می توان باورداشت که در تنازع مکرر و تشتت مستمر   که بر کینه ها و عداوت ها می افزاید و از دوستی ها و مودت ها می کاهد   می شود بر مشکلات پیروز شد و تنگناها را برطرف نمود!
آیا با تنش ها و اختلاف انگیزی ها   به ویژه وقتی با هتک حرمت و تخریب دیگران همراه باشد و حرف اول را سیاست بازان دروغگو و تهمت زن و فریبکار بزنند   می توان در آرامش و امنیت زیست!
آیا در اوضاع نابسامان ناشی از تحرکات ضد اخلاقی و تخریب های عناصر و جناح های ماجراجو و قدرت طلب می توان تنگناهای معیشتی و اقتصادی مردم را مرتفع نمود و مشکلات فرهنگی جامعه را حل کرد و به دغدغه های مراجع و عملا و خانواده های شهدا و همه نیروهای ارزشی نظام رسیدگی نمود
این که امام خمینی به طور مکرر و با جدیت و بدون ملاحظه افراد و جناح ها به شدت از تفرقه و تنازع نهی می نمود و به وحدت و اخوت فرا می خواند جز این نیست که «وحدت» از سویی امری مقدس و مورد توجه خاص حضرت پروردگار و از سویی دیگر عامل سامان یابی جامعه و کشور و اعتلای دین و پیشرفت فرهنگ و اقتصاد و صنعت می باشد و اسلام و ملت مسلمان را در بلندای قله های عزت و اقتدار می نشاند و از هر ذلت و سکون و رکود و کرنش در برابر قدرت های خارجی و عوامل آنان می رهاند.
حضرت امام خمینی با احاطه خاصی که به ابعاد و جنبه های مختلف علوم و معارف اسلامی داشت و نیز با توجه به پیام گیری ها و نکته سنجی های ویژه ای که با تفکر در اعماق فرهنگ و اندیشه اسلامی به دست می آورد در هر موضوعی که اظهار نظر می نمود درس و پیام های زیبا و عبرت زا به مخاطب منتقل می ساخت.
«وحدت و اتحاد» و در نقطه مقابل آن «تشتت و افتراق» از موضوعاتی هستند که در چرخه تفکرات و عمق اندیشی ها و نکته سنجی های خاص امام خمینی قرار داشت.
در میان اندیشه ها و رهنمودهای صریح و جدی این پیشوای الهی درباره اختلاف و تفرقه کلام ذیل بسیار تفکر برانگیز و تکان دهنده است:
«آن کسی که اختلاف ایجاد می کند از فرقه اسلام خارج می شود به حسب واقع ولو در صورت هم بین مسلمین باشد.» (1)
موضوع اصلی این سخن شدت خبث و پلیدی «اختلاف انگیزی می باشد و به وضوح و در قالب عباراتی کوتاه ماهیت خطرناک انسان هایی که عامل ایجاد چند دستگی و تنازع می شوند را نمایان می کند.
تعابیر نهفته در این کلام را با دقت واکاوی می کنیم.
آن کسی که «اختلاف» می اندازد کار کوچکی انجام نمی دهد که عملی بزرگ و خطرناک مرتکب می شود. این عمل آفت زا و آسیب رسان اختلاف افکندن بین «افراد» و «جریان» ها در همه سطوح و موقعیتهای فرهنگی اجتماعی اقتصادی سیاسی و حکومتی است. یعنی پاشیدن بذر تفرقه چند دستگی منازعات فرسایش دهنده و باز دارنده از حرکت در مسیر رفع مشکلات و تنگناهای جامعه و ایجاد مانع بر سر راه شخصیتهای دینی مدی رو مدیر و حاضر در مدیریت کلان سیاسی با دولتمردان و کارگزاران و زمینه سازی برای هرج و مرج و در نهایت بازماندن دین و ملت و کشور از رشد سریع و همه جانبه.
در رهنمود بیدار کننده امام خمینی آمده است که عامل ایجاد اختلاف   هر کس و در هر کسوت و موقعیت که باشد با عمل شنیع و پلید خویش از اسلام خارج می شود!
این دیدگاه صریح و قاطع امام خمینی نشان میدهد که خروج از اسلام و در پی آن به تقابل با راهبردها خط مشی ها مبانی قوانین و ارزش های والای دین مبین الهی پرداختن هرگز محدود و منحصر به الحاد و کفرو شرک و نفاق نیست بلکه چه بسیار کسان که در ظاهر نام ملحد و کافر و مشرک و منافق ندارند و در عین حال به دلیل عملکرد هایی که به اسلام ضربات مهلکی وارد می کند و به تضعیف و تخریب آن می انجامد و در نهایت موجب شکست و انزوای دین حق می گردد از دیانت اسلام خارج می شوند و صفت و لقب «بی دین» می گیرند! به همین دلیل است که در متون فرهنگ و معارف اسلامی با آموزه هایی مواجه می شویم که بی دینی را نه فقط به کفر و شرک و نفاق که به رفتار و عملکردهای مبتنی بر مکر و نیرنگ که به اختلاف و درگیری می انجامد تعمیم می دهد و از آن جمله تصریح می گردد که:
«لادین لخداع»
«انسان مکار و خدعه کننده دین ندارد.» (2)
راسی کسی که پی در پی مکر می کند و فریب و نیرنگ می ورزد اگر دیندار بود که مکر و خدعه نمی کرد زیرا یکی از تعالیم و دستورات صریح دین مبین الهی این است که مکاری و فریبندگی نکنید و به این وسیله انسان ها را به جان هم نیندازید و رابطه های صمیمی و محبت آمیز را از هم نگسلید.
بدیهی است که یکی از محرک ها و عوامل برانگیزاننده ای که برخی از افراد و گروهها و جناح ها را در موضع و جایگاه ایجاد اختلاف و تنازع بین «زمامداران و مسئولان» و «شخصیت های خدوم و دلسوخته درون و برون نظام» قرار می دهد «مکر و خدعه» است. در این میان «مکاران و خدعه گران سیاسی» نقش اساسی را ایفا می نمایند و با روش های گوناگون فریبکاری واغواگری   که معمولا با آمیزه ای از دروغ تهمت دشنام هتاکی و پرده دری های اخلاقی همراه است   صالحان را ناصالح جلوه می دهند و سعی می نمایند «خادمان» را از گردونه «خدمت» خارج کننده و «خائنان» را در جایگاه «خیانت» باقی بگذارند و به این وسیله مهره های ناسالم را در پیکره نظام جاسازی نمایند!
در کلام هشدار دهنده و بیدار کننده امام خمینی بحث «واقعیت» و «صورت» به میان آمده است و درباره عامل ایجاد اختلاف تصریح شده است که او با این عملکرد تباه و زیانبار خویش به حسب واقع از دین اسلام خارج می شود ولو در صورت در میان مسلمانان حضور داشته باشد!
«واقع» یا «واقعیت» به آنچه در خارج از محیط ذهن و فکر تحقق دارد اطلاق می شود. به تعبیری دیگر چیزی است که «وقوع یابنده» است و رخ می دهد و نمایان می گردد.
«صورت» به ظاهر و شکل انسان اطلاق می گردد. به عبارتی دیگر انسانها را ظاهری می باشد که به آن وسیله شناخته می شوند و آن قیافه و شکل آنان است که «صورت» نام می گیرد.
با این توضیح بیندیشیم که این کلام امام خمینی چقدر تکان دهنده است که اعلام می نمایند کسی که اختلاف ایجاد می کند به حسب واقع و آنچه تحقق می یابد از اسلام خارج می شود و چنین کسی فقط در «صورت» و «شکل» و «قیافه» مسلمان است و در میان مسلمین حاضر می شود!
این عبارات و تعابیر امام خمینی   که در مسئولیت بزرگ یک اسلام شناس و مفسر و فقیه و متکلم و آگاه به اعماق نظام اجتماعی و سیاسی و حکومتی اسلام و جایگاه و نقش تحرکات افراد و جریان ها مطرح می شود   نشان می دهد که «اختلاف و تشتت» یک آفت و آسیب و تهدید بزرگ است و «اختلاف انگیزان» که عامل هرج و مرج و چند دستگی و منازعات خطرناک و عامل شکست دین و ملت و کشور اسلامی می شوند از پلیدترین موجودات می باشند و به همین دلیل از اسلام و هویت دینی خارج می شوند و فقط در صورت و شکل و قیافه به عنوان مسلمان در جامعه مسلمین حضور می یابند!
می بینیم که امام خمینی   به همان دلیل که محیط به تعالیم اسلام و فانی در خداست و جز براساس خواست و رضایت او حرکت نمی کند   با کسی یا جریان و جناحی تعارف ندارد و ملاحظه هیچ فرد و گروهی را نمی نماید و صریح و قاطع دیدگاه الهی خویش را که بر اسلام ناب و اصیل منطبق است اعلام می کند و ماهیت مبتنی بر خبث و عملکرد برخاسته از نفس و آثار مهلک اختلاف افکنی های برخی از افراد و جریان های فکری و سیاسی را نمایان می سازد.
تفکر و اندیشه امام خمینی و قاطعیت و صراحت و مقابله شدید آن پیشوای اهلی با کسانی که عامل ایجاد اختلاف و تفرقه در دین خدا می شوند در آیات قرآن کریم مورد توجه و نظر خاص قرار می گیرد و به این ترتیب اختلاف انگیزان که نه تنها هیچ هشداری را در ترک مخاصمه و معارضه و رها کردن بیراهه تشتت و بازگشت به شاهراه وحدت و مودت برنمی تابند که بر تلاش گران خالص و صادق که پیوسته به وحدت و تعادل فرا می خوانند و با افراطی گری و چند دستگی در ستیز هستند می شورند و با ساماندهی جنگ روانی و برانگیختن افکار عمومی علیه آنان سعی در به شکست کشاندن فعالیتهای دلسوزانه آنان دارند از جانب خداوند متعال و در قرآن کریم طرد و نفی می شوند و مورد مذمت شدید قرار می گیرند.
خداوند متعال خطاب به جوامع اسلامی از جمله جامعه اسلامی ما به صراحت فرمان می دهد:
«ولاتکونوا کالذین تفرقوا و اختلفوا من بعد جا هم البینات و اولئک لهم عذاب عظیم»
«و شما مسلمانان مانند مللی نباشید که پس از آنکه آیات و ادله روشن از جانب خدا برای هدایت آنان آمد باز راه تفرقه و اختلاف پیمودند که البته برای چنین مردمی عذاب سخت خواهد بود.» (3)
این آیه قرآن مصداق و نمونه ای از اختلاف افکنی و فرقه گرایی و حاصل نهایی آن یعنی خروج از دین را می نمایاند
زیرا اولا در فرهنگ قرآن تفرقه و تشتت امری نکوهیده و مذموم است و یک ضد ارزش محسوب می شود. ثانیا عاملان ایجاد افتراق و اختلاف انسان هایی نه تابع خدا و تعالیم الهی که در تقابل و تعارض با دین خدا قرار دارند. ثالثا مستحق عذاب الهی شدن این افراد و گروه ها خود نمایانگر خروج از دین الهی و حرکت در بیراهه های ضلالت و گمراهی می باشد.
خداوند متعال در آیه ای دیگر می فرماید:
«ان الذین فرقوا دینهم و کانوا شیعا لست منهم فی شی انما امرهم الی الله ثم ینبئهم بما کانوا یفعلون»
چشم از آنان که به اختلاف و پراکندگی در دین پرداختند و در آن فرقه فرقه شدند بپوش که چنین کسان هرگز به کار تو نیایند. و از دست آنها غمگین مباش که مجازات کار آنان با خداست و آنان را از عقوبت آنچه می کنند آگاه خواهد کرد. (4)
در این آیه شریفه نیز با صراحت تمام عمل اختلاف انگیزی و فرقه فرقه شدن در دین الهی محکوم و حرکتی علیه «نوبت» معرفی می شود و طبیعی است که اختلاف افکنان هم به دلیل عناد با دستورات صریح خداوند و هم به دلیل تعارض با رسالت پیامبر اکرم (ص) عملا از دین خدا خارج می شوند.
مشاهده می کنیم که زیر ساخت تفکر امام خمینی و کلام قاطع آن پیشوای محبوب الهی مبنی بر خارج شدن کسی که اختلاف ایجاد می نماید از دین مبین اسلام آیات شریفه ای است که مطرح گردید. بنابراین باید با فرمان صریح الهی «لاتفرقوا» (5) از فرقه گرایی و پراکندگی بگریزیم و بنابر دستور الهی «واعتصموا بحبل الله جمیعا» (6) به دستاویز مستحکم وحدت و همبستگی تمسک ورزیم و به مصداق آیه شریفه «واذکروا نعمت الله علیکم» (7) همواره نعمت بزرگ و شریف اتحاد و برادری را که در پرتو انقلاب و نظام اسلامی و با مجاهدت های امام خمینی و روحانیت و مردم به آن رسیدیم به یادآوریم و به سپاسگزاری عملی از آن بپردازیم که به تعبیر قرآن کریم:
«هذا صراطی مستقیما فاتبعوه ولا تتبعوا السبل فتفرق بکم عن سبیله ذلک وصیکم به لعلکم تتقون»
«این است راه مستقیم از آن پیروی کنید و از راه های دیگر که موجب تفرقه و چند دستگی شماست متابعت نکنید. این است توصیه خداوند به شما باشد که به این وسیله به تقوا و پارسایی برسید.» (8)

پاورقی:
1   صحیفه امام موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ج 13 ص 404
2   غررالحکم تنظیم موضوعی به کوشش سید هاشم رسولی محلاتی دفتر نشر فرهنگ اسلامی ج 1 ص 318
3   قرآن کریم سوره آل عمران (3) آیه 105
4   سوره انعام (6) آیه 159
5   سوره آل عمران آیه 103
6   سوره آل عمران بخشی از آیه 103
7   سوره آل عمران بخشی از آیه 103
8   سوره انعام آیه 153