گزارش «لينگن» كاردار آمريكا از ديدار با شهيد بهشتي

با انتشار يك سند تاريخي، جزييات ملاقات دو تن از ديپلمات‌هاي سفارت آمريكا در ايران با شهيد آيت‌الله دكتر بهشتي كه درست يك هفته پيش از تسخير سفارت آمريكا انجام شده، مشخص شد.
به گزارش خبرنگار «تابناك»، بنا بر اين سند كه با پژوهش‌هاي مركز مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي از ميان اسناد محرمانه كشف‌شده از محل لانه جاسوسي آمريكا به دست آمده و و ترجمه و آماده شده، «لينگن» و «هنري پرشت» با شهيد آيت‌الله بهشتي، نايب رئيس وقت مجلس خبرگان در محل همين مجلس ديدار كرده است.
بررسي اين سند، بار ديگر شخصيت انديشمند، توانا، انقلابي و در عين حال منطقي شهيد آيت‌الله بهشتي را به تصوير مي‌كشد كه به دور از هرگونه برخورد احساسي، ديدگاه‌هاي ملت ايران را به شيطان بزرگ منتقل كرده، چنان‌كه سفير آمريكا نيز تحت تأثير شخصيت ايشان قرار گرفته است.
يكي از نكات جالب، زمان اين ديدار است كه در هفتم آبان 58، يعني درست يك هفته پيش از تسخير سفارت آمريكا توسط دانشجويان انجام شده است.
لينگن، ديپلمات آمريكايي، متن اين ديدار را محرمانه تلقي كرده و در اقدامي كم‌سابقه، آن را براي سفارتخانه‌هاي آمريكا در تركيه، عربستان، پاكستان، افغانستان، كويت، عراق و سوريه فرستاده است. شهيد بهشتي در اين ملاقات، سه نكته اصلي شامل انتقاد از پذيرش شاه توسط آمريكا، اخلال در قراردادهاي تجاري ميان ايران و آمريكا و نيز تأمين قطعات يدكي به طرف آمريكايي منتقل و به او تفهيم كرده كه ايران آماده بهبودي رابطه با آمريكاست، البته به شرطي كه آمريكا در عمل، زمينه لازم را فراهم كند.
 
نكته مهمي كه در اين سند از شهيد بهشتي نقل شده اين است كه «رهبري انقلاب تصميم گرفته است كه با آمريكا و غرب به صورت دوستانه و مثبت برخورد كند، ولي آنها عميقاً ظنين باقي مي‌ماندند».
گفتني است، كتاب نهم و دهم مجموعه اسناد لانه جاسوسي كه به همت مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي چاپ شده «روزشمار انقلاب اسلامي» نام گرفته و وقايع حدفاصل 19 دي 1356 تا 13 آبان 1358 را دربر مي‌گيرد. در اين كتاب 769 سند منعكس شده كه عموماً براي نخستين بار است كه ترجمه و ارائه مي‌گردند.
 جلد اول اين مجموعه دربرگيرنده مجموعه 77 جلدي منتشره توسط دانشجويان مسلمان پيرو خط امام است و جلد هشتم شامل اسناد منتشرنشده‌اي از رجال دوره پهلوي است. دوره 10 جلدي اسناد لانه جاسوسي در اختيار انديشمندان و محققان قرار دارد.
متن كامل اين سند، در ادامه مي‌آيد:
سند شماره 359
محرمانه 29 اكتبر 1979 ـ 7 آبان 1358
از: سفارت آمريكا، تهران ـ 11390
به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دي. سي ـ داراي حق تقدم
رونوشت براي سفارتخانه‌هاي آمريكا در آنكارا، جده، اسلام‌آباد، كابل، كويت، بغداد، دمشق
موضوع: ملاقات با بهشتي
 

1ـ (محرمانه ـ تمام متن)
2ـ خلاصه: هنري پرشت و من، 27 اكتبر با دكتر محمد بهشتي، نايب رئيس مجلس خبرگان و دبيركل حزب جمهوري اسلامي، يك گروه سياسي كه با خميني پيوستگي نزديكي دارد، ملاقات كرديم. بهشتي به ما يادآوري نمود كه احساسات عمومي شديدي در مورد هرگونه پشتيباني از شاه سابق وجود دارد. او از مشكلات در حمل قطعات يدكي نظامي و قراردادهاي تجاري جويا شد و به شايعات گسترده در مورد دخالت «سيا» در كردستان اشاره كرد. اظهار حمايت دولت آمريكا از انقلاب كفايت نمي‌كند. به جاي حرف عمل لازم است. او گفت كه انقلاب پشتوانه لازم را در اكثريت مردم ايران دارد و اگر لازم باشد مي‌تواند طبقه متوسط و اقليت متخصصين را ناديده بگيرد. بهشتي اعتماد به نفس فوق‌العاده‌اي از خود بروز مي‌دهد، خصومت ظاهري نشان نمي‌دهد، ولي در امر بهبود روابط آمريكا و ايران، او بار اصلي را به دوش آمريكا مي‌گذارد. پايان خلاصه.
3ـ بهشتي ما را در اطاق انتظار ساختمان سنا پذيرفت. او تنها بود، رفتار او دوستانه و آرام به نظر مي‌رسيد ولي از حجم زياد كار، شكايت داشت.
 
4ـ ما سلام‌ها و آرزوهاي دولت و ملت آمريكا را ابلاغ نموديم و بر نظر خويش كه پيشرفت دولت موقت در ساختن نهادهاي جديد دولتي كه در خدمت منافع آمريكا و همچنين ايران باشد، تأكيد كرديم. پرشت كه ديدگاه واشنگتن را ابراز مي‌داشت، گفت كه مشكل دوجانبه‌اي براي هر دو كشور وجود دارد كه عبارتست از درك ناكافي و تا حدي نادرست از انقلاب در ميان مردم آمريكا و ايران. او گفت كه از ديدگاههاي بهشتي در زمينه اين‌كه روابطمان را چگونه مي‌بيند و چه اقداماتي مي‌توان در جهت بهبود آن انجام داد، استقبال مي‌‌كند.
5ـ بهشتي در پاسخ اول بر لزوم اين‌كه آمريكا حسن‌نيت خود را همراه حرف در عمل نيز نشان دهد تأكيد نمود. اظهار حسن‌نيت تنها كفايت نمي‌‌كند. او سه زمينه اصلي مشكلات را برشمرد. اول مسئله شاه بود. او پنجاه سال تباهي را بر ملت ايران تحميل نموده و هم‌ اكنون احساسات عمومي بر عليه او خيلي شديد مي‌باشد. لذا ايران نمي‌تواند تحمل كند كه آمريكا و يا هر كشور ديگري از او حمايت كند. (نظرات بهشتي، در اين مورد مانند بقيه موارد گفتگو صريح، كنترل شده و عاري از احساسات بودند.)
 
6ـ انتقاد دوم او در زمينه قراردادهاي تجاري بود. نظر او بر اين دلالت داشت كه با توجه به انقلاب، برخورد با مسايل تجاري نبايد فقط در جنبه‌هاي عادي تجاري محدود شود، بلكه ديدگاه سياسي نيز بايد در نظر گرفته شود. او شنيده بود كه مقدار زيادي از وجوه ايران در آمريكا توسط دادگاه‌ها مسدود شده‌اند. ضرورت دارد كه دولت آمريكا با كمك براي حل اين مشكلات حمايت خود را از ايران نشان دهد.
7ـ نگراني سوم او در زمينه قطعات يدكي نظامي و تجاري بود. واضح بود كه او اطلاعات كمي در مورد جزييات اين قضيه دارد، ولي مي‌دانست كه قطعات يدكي به مقدار و سرعت لازم توسط آمريكا فراهم نمي‌شود.
 
8ـ من گفتم در مورد شاه، پاسخ خواهم گفت و از پرشت خواستم تا نظرات واشنگتن را در زمينه‌هاي ديگر بيان دارد. من بر آنچه كه به هنگام طرح مسئله سفر شاه به آمريكا به منظور انجام معالجات پزشكي براي نخست‌وزير و يزدي گفته بودم به عنوان موضع خودمان در قبال شاه تأكيد كردم. ما شاه را به عنوان يك مقام مسئول در ايران به رسميت نمي‌شناسيم و از دولت موقت به رهبري بازرگان حمايت مي‌كنيم. ما اهميت زيادي براي تماميت و استقلال ايران قائل هستيم و به شاه تأكيد كرده‌ايم كه به هنگام اقامت در آمريكا هيچ‌گونه فعاليت سياسي نبايد داشته باشد.
9ـ بهشتي اعتراضي به اين مسئله نكرد، ولي بعد پرسيد كه پاسخ من در برابر شايعات مربوط به فعاليت سيا در كردستان و مناطق ديگر ايران چيست. من گفتم كه اين شايعات مطلقاً بي‌اساس مي‌باشند. نه سيا و نه هيچ نهادي از دولت آمريكا به هيچ شكلي در هيچيك از فعاليتهايي كه به تماميت ايران لطمه بزند، شركت نداشته‌اند. من بر اساس اطلاع كامل از فعاليتهاي دولت آمريكا در ايران چنين تضميني به او دادم، در هر حال ايجاد آشوب در كردستان از هر طريقي كه باشد كاملاً برخلاف منافع ملي خودمان خواهد بود.
10ـ پرشت گفت كه متوجه مشكلات متعدد در زمينه تجارت هستيم ولي اين مسائل به هر دو طرف قضيه مربوط مي‌شوند. دولت آمريكا فعالانه در جهت حل مشكلات تلاش مي‌كند و در واقع در چند مورد مطالبي در جهت حمايت از ايران به دادگاهها داده است. ايران در خيلي از اين موارد دادگاه موفق گشته است. ما مي‌خواستيم دولت موقت بداند كه دولت آمريكا هر كاري بتواند انجام خواهد داد تا اين مشكلات در جهت استحكام بيشتر روابط اقتصاديـ تجاري با ايران حل شود. ولي دولت موقت بايد توجه داشته باشد كه دولت آمريكا هم جوانب سياسي را بايد در نظر داشته باشد و محدوديت‌هايي وجود دارد، هم قانوني و هم محدوديت‌هاي ديگر كه بر نقشي كه ما مي‌توانيم ايفا كنيم اثر مي‌گذارد.
11ـ در مورد قطعات نظامي، پرشت اقداماتي را كه ما براي تضمين حل مسئله سپرده‌هاي ارزي اتخاذ نموده بوديم را برشمرد و گفت كه اين تضمين از ژوئيه به مورد اجرا گذاشته شده و از آن وقت هيچ مانعي از سوي دولت آمريكا بر ارسال قطعات ايجاد نشده است. موارد مجردي وجود دارد كه مشكلاتي در آن بروز خواهد كرد، ولي دولت آمريكا در منافع خود مي‌داند كه ارسال قطعات را تسهيل نمايد تا روند تأمين قطعات نظامي براي ايران استمرار داشته باشد. ما همچنين مي‌خواستيم در زمينه قطعات يدكي و تجهيزات شركتهاي تجاري نيز كمك كنيم. براي كمك در اين امر اطلاعات مشخصي لازم است.
12ـ بهشتي مدتي را صرف توضيح و تأكيد بر حمايت توده‌اي مردم از انقلاب ايران نمود. اين حمايت هنوز كاملاً مشهور و يا از لحاظ تشكيلاتي و حزبي سازماندهي نشده است. ولي حمايت عظيمي بوده و اين توده شركت كننده انقلاب براي اثبات حقانيت و حمايت از اهداف انقلاب در ايران كافي است. رهبري انقلاب بر چنين حمايت عظيمي اتكا دارد و اين حمايت از انقلاب قدرت و پيروزي انقلاب را عليرغم گزارشات و شايعات در مورد توطئه‌هاي وسيع منجمله امكان توطئه‌هايي از جانب نظاميان، تضمين مي‌كند. اقدام براي كودتا بسيار محتمل است، او گفت كه اگر چنين امري پيش آيد آمريكا مسئول شناخته خواهد شد، چون آمريكا داراي نقش گسترده‌اي در رابطه با ارتش ايران بوده است. بهشتي در رابطه با اين موضوع به گونه‌اي صحبت نكرد كه نشان دهد تصور مي‌كند تلاش براي انجام يك كودتا موفق خواهد بود بلكه مي‌گفت چنين اقدامي به هيچ‌وجه موفق نخواهد شد و هرگونه اقدام مشابه، مشكلات جدي براي آمريكا در ايران ايجاد خواهد كرد. رهبري انقلاب تصميم گرفته است كه با آمريكا و غرب به صورت دوستانه و مثبت برخورد كند ولي آنها عميقاً ظنين باقي مي‌ماندند.
 
13ـ در پاسخ، من نكاتي را كه قبلاً توسط پرشت مطرح شده بود مبني بر ضعف در شناخت ابعاد انقلاب در آمريكا را پيش كشيدم ولي گفتم يك جنبه انقلاب براي افكار عمومي آمريكا كاملاً روشن است و آن وسعت حمايت مردمي از انقلاب است. با توجه به روابط ما با نظاميان در ايران من از فرصت استفاده نمودم تا بهشتي را از تركيب و اندازه واحدهاي مستشاري مطلع سازم. گروه مشورتي مستشاري نظامي كه از تعداد زيادي افراد متشكل شده بود در حال حاضر به گروه شش نفري كوچكي تبديل شده كه تنها هدف آن حفظ ارتباط با طرفين ايراني براي تسهيل دريافت تجهيزات نظامي آمريكا توسط دولت موقت ايران مي‌باشد.
14ـ پرشت گفت كه در واشنگتن ايرانياني با دفتر او تماس مي‌گيرند كه از طبقات متوسط و متخصصين ايران بوده و با شاه نيز مخالفت مي‌كردند، ولي اكنون از ايران فرار كرده‌اند چون احساس مي‌‌كنند براي آنها در جوّ سياسي جديد جايي وجود ندارد. او از بهشتي خواست تا موضع رهبري انقلاب را در برابر اين افراد و ايرانياني كه به طور فزاينده نسبت به پيشرفت انقلاب سرخورده و نااميد شده‌‌اند، روشن كند.
15ـ بهشتي در پاسخ قبول كرد كه انقلاب اشتباهاتي مرتكب شده است؛ اما گفت در يك انقلاب با وسعت و سرعتي كه در ايران داشت، بروز اشتباهات اجتناب‌ناپذير است. رهبري متوجه است كه نمي‌تواند به دور ايران حصاري بكشد و آن را از تأثيرات خارجي و منافع تجارتي و تخصصي كه به آنها احتياج دارد، منزوي سازد. رهبري انقلاب خواهان مرزهاي باز با دنياي خارج مي‌باشد نه مرزهاي بسته. در مورد يك ميليون اقليتي كه او مشخص نمود از انقلاب حمايت كامل نمي‌‌كنند هم همين موضع اتخاذ مي‌شود. ولي به اين اقليت اجازه داده نخواهد شد كه نظرات خود را به اكثريت 35ميليون ايراني كه از انقلاب و اهداف آن حمايت مي‌‌كنند، ديكته كنند. اگر لازم باشد اين توده‌هاي ميليوني جمعيت ايران راه خود را به تنهايي طي خواهند نمود و در مدت 20 سال مي‌‌توانند آنچه را كه با رفتن اين طبقه از دست داده‌اند و منافعي كه اين يك ميليون اقليت براي كشور داشته جبران كنند. در پاسخ اين سئوال كه آيا بهتر نيست سعي كنند حمايت اين اقليت را جلب نمايند، بهشتي تأكيد كرد كه هدف رهبري هم همين بوده و در جهت آن كوشش مي‌‌كند ولي به هيچ‌ صورتي اكثريت به اين اقليت كوچك اجازه نخواهند داد تا اهداف انقلاب اسلامي كه ملت ايران خواهان آن هستند را تباه سازند. همانطور كه قبلاً گفته بود اين اهداف شامل جامعه‌اي مي‌شود كه آزاد، مترقي و پيرو اصول اسلامي باشد.
16ـ نظريه: بهشتي شخصيت مؤثر و گيرايي مي‌باشد. مطمئناً در ظاهر و اگر بتوان بر اساس اين گفتگو قضاوت كرد، از لحاظ فكري و عقلي هم مؤثر و گيرا است. او با اعتماد به نفس فوق‌العاده و به طور آرام و شمرده و انگليسي خوب، صحبت مي‌كند. رفتار او در تمام مدت آرام و غيراحساسي بود. به نظر مي‌رسيد كه او سعي داشت به ما بفهماند كه بهبود روابط بيشتر به نفع آمريكا بوده تا به نفع ايران. ايران انقلابي از حمايت و تفاهم آمريكا استقبال خواهد نمود ولي به هيچ‌وجه به آمريكا وابسته نخواهد بود.