بازخواني كودتاي نوژه

31 سال پيش در 18 تير 1359 كودتايي برعليه نظام جمهوري اسلامي در ايران كشف وخنثي گرديد كه از لحاظ شيوه وطراحي عمليات در هيچ جاي جهان سابقه نداشت. در این کودتاي نافرجام كه به كودتاي نوژه (1) معروف شد، قرار بود محوریت با نیروی هوایی باشد و از هواپیماهای جنگنده و بمب افکن استفاده گردد. کودتای نوژه که حاصل طراحی چندین نهاد اطلاعاتی و امنیتی و سیاسی بود، ابعاد بسیار وسیعی داشت و به گونه ای طراحی شده بود که احتمال شکست در آن صفر بود. در مرحله ی اول اين كودتا مي بايست هواپیماهای بمب افکن به بمباران مراکز حساس سیاسی و انقلابی می پرداختند و سپس مردم بی دفاع را که برای دفاع از انقلاب به میدان آمده بودند به وسیله ی شکستن دیوار صوتی می ترساندند و در صورت نیاز، از بمب های چند تنی برای کشتن مردم استفاده می شد.
نحوه ی عملیات نیز چنین بود که کودتا با استفاده از فرماندهان پیشین نیروی هوایی، ژاندارمری و واحدهای دیگر ارتش رژیم شاه انجام می شد و کشتی های جنگی بیگانه نیز در آستانه کودتا به سواحل ایران نزدیک می شدند و با حملات موضعی کودتا را یاری می نمودند و پس از وقوع کودتا، دول بزرگ از جمله دولت آمریکا بلافاصله دولت جدید را به رسمیت می شناختند.
عملیات کودتا قرار بود به طور هم زمان در تهران و سایر شهرهای بزرگ به اجرا درآید و اماکنی مانند مدرسه فیضیه، اقامتگاه امام(ره)، کمیته مرکزی، نخست وزیری، میعادگاه های نماز جمعه و ... توسط هواپیماها بمباران شود. بنا بود کودتاگران در این بمباران از بمب های خوشه ای و آتش زا استفاده کنند. آنان حدود 30 فروند هواپیما و 60 نفر خلبان و حدود 500 نفر افراد فنی و نظامی را برای شرکت در عملیات آماده کرده بودند.
به گفته ی تعدادي از افراد دستگیر شده در جريان كودتاي مذكور از جمله تیمسار محققی، ”بیت امام“ نخستین و مهمترین هدفی بود که باید بلافاصله بمباران می شد. حمله به بیت امام(ره) مرکز ثقل کودتا را تشکیل می داد و به معنای به دست آوردن کلید پیروزی کودتا بود. برای سران کودتا کاملاً مشخص بود تا زمانی که امام (ره)زنده است، مردم با یک کلمه ایشان به خیابان ها ریخته و عمل کودتا را عقیم خواهند کرد... به همین جهت از بین بردن امام (ره)یکی از مهم ترین هدف های کودتا بود و برای اجرای آن بیش از سایر هدف ها، هواپیماها و مهمات سنگین در نظر گرفته شده بود.
در مرحله ی بعدي اين كودتا و پس از اینکه تهران و شهرهای بزرگ به صورت مناطق جنگ زده و ویرانه درآمد، نیروهای کماندو وارد عمل می شدند و به پاکسازی مناطق می پرداختند. به جز هواپیماهای بمب افکن و شکاری که در این عملیات به کار گرفته می شد و به دلایل امنیتی تعداد دقیق آن اعلام نشده است ، ازتعدادي از افسران ودرجه داران لشکر یک (گارد جایدان سابق) ، لشکر دو، لشکر 92 زرهی اهواز، لشگر 81 باختران، نیروهای ویژه هوابرد (نوهد) و سایر گروه های ارتشی ، به علاوه ی حزب دموکرات، کومله و گروه های تجزیه طلب آذربایجان، کردستان، سیستان ، بلوچستان، خوزستان و ... استفاده می شدكه سرنخ اصلي اين  عمليات براندازي در دست شاپور بختيار وتيمسار اويسي در خارج از مرز هاي ايران قرار داشت واز اين كانال همه ی این گروه ها در جریان کودتا قرار داشتند و آمادگی خود را برای درگیری مسلحانه حفظ نموده بودند. به علاوه قرار بود در صورتی که کودتا دچار مشکل شد، کشور عراق هم وارد عمل شود و به کودتاگران کمک کند. در صورت ادامه بحران، آمریکا خود به صورت مستقیم وارد عمل می شد و با استفاده از پایگاه ها و ناوهای خود در منطقه ، به حمایت از کودتاگران می پرداخت.
به هر حال ، کودتا سه روز قبل از وقوع ، به علت تشویش و نگرانی یکی از عناصر شرکت کننده در آن و اطْلاع یافتن خانواده وی ، از موضوع ماجرا فاش می شود . خانواده این خلبان که وفادار به انقلاب و امام(ره) بودند و بخصوص مادر وی ، او را ملزم به افشای اطلاعات خود در مورد کودتا کرد و او نیز موفق شد آیت الله خامنه ای و حجةالاسلام هاشمی رفسنجانی را مطلع کند . به این ترتیب ، صبح روز چهارشنبه 18/4/1359 طرح کودتا توسط این فرد ، لو می رود . مقام معظم رهبری این واقعه را چنین تعریف می‌كنند:
" حدود اذان صبح دیدم كه در منزل ما را به شدت می‌زنند، من رفتم دیدم می‌گویند یك ارتشی آمده و با شما كار واجبی دارد، دیدم یك نفر تكیه داده به دیوار، با حال كسل و آشفته و خسته سرش را فرو برده، گفتم شما با من كار دارید، بلند شد و گفت: بله گفتم: چكار دارید؟ گفت: كار واجبی دارم و فقط به خودتان می گویم... من به حرفش حساس شدم ... احتمال این بود كه سوءنیتی داشته باشد اما دیدم نمی‌شود به حرفش گوش نداد ... یك جایی گوشه حیاط نشستیم ... آثار بیخوابی و خیابانگردی و خستگی و هیجان در او پیدا بود. خلاصه آنچه گفت این بود كه در پایگاه همدان اجتماعی تشكیل شده و تصمیمی بر كودتایی گرفته و پولهایی به افراد زیادی داده‌اند، به خود من هم پول داده‌اند ... قرار است جماران و چند جای دیگر را بمباران كنیم پرسیدم: كی قرار است این كودتا انجام شود؟ گفت: امشب. من دیدم مسئله خیلی جدی است و باید آن را پیگیری كنم، در این بین این احتمال را می‌دادم كه یك سیاست باشد و بخواهند ما را سرگرم كنند، اما در عین حال اصل قضیه آنقدر مهم بود كه با وجود این احتمالات، لازم بود آن را پیگیری كنیم."
 لازم به ذكر است ،كه تنها چند ساعت پس از افشاي كودتا بوسيله خلبان فوق يكي از درجه داران تيپ نوهد،به كميته مستقر در اداره دوم ستاد مشترك مراجعه كرد و پس از افشاي كودتا و اعتراف به اينكه قرار است بهمراه 11 نفر ديگر در بر اندازي جمهوري اسلامي شركت كند يك پاكت حاوي بخشي از طرح عملياتي كودتا را در اختيار كميته فوق قرار داد.به اين ترتيب بفاصله چند ساعت از سوي دو عنصر جذب شده به كودتا،اقدام به "ضد كودتا" شد،و چشمان انقلاب در برابر خطري كه در چند گامي اش كمين كرده بود، گشوده شد.اين "ضد كودتا"گر چه بوسيله دو فرد،كه از اقدام يكديگر بي اطلاع بودند،صورت گرفت ولي عمل اين دو،در واقع ترجمان اراده يك ملت انقلابي عليه ضد انقلاب بود.گاه چنين است كه توان و نيروي يك ملت در يك يا چند فرد گمنام ،بي هيچ ويژگي مشخص كه به آنان صفت قهرماني دهد ،تراكم مي يابد و آن فرد يا افراد ،حتي گاه بي آنكه از ابعاد تصميم و عملكرد خود آگاه باشند وارد صحنه ميشوند و تحولات تعيين كننده اي را مي آفرينند.
امام خميني (ره) پس از پايان عمليات خنثي سازي كودتا (20/4/59) در حسينيه جماران سخنراني كردند . ايشان در بخش هايي از سخنان خود چنين به مسئله كودتا اشاره كردند:"... اين احمق ها  نفهميدند اينرا كه با چهار تا مثلا سرباز،سربازهاكه با اين ها موافق نيستند،باچهار نفر از اين درجه داران  و امثال اينها مي شود يك مملكت سي وپنج ميليوني كه همه مجهز هستند ،اينها بتوانند فتح كنند. اينها غلط فكر كردند. اينها نفهميدند كه شوروي با همه سلاح هاي مدرني كه دارد و با همه ابزاري كه دارد در افغانستان پوزه اش بخاك ماليده شده است"{ تكبير جمعيت و شعار يكي از حضار :" توطئه چپ وراست ،كوبنده اش روح الله است" امام خطاب به شعار دهنده سخنان خود را ادامه مي دهد} صبر كن ! كوبنده اش شما هستيد؟...
پانويس1: علت  معروفيت اين عمليات نظامي به نام "كودتاي نوژه" به آن دليل است كه اين كودتا بايستي از پايگاه هوايي شهيد نوژه همدان آغاز و سپس تهران وساير شهرستانها را در بر مي گرفت ولي در اصل اين كودتا  توسط ضد انقلاب با نام " نقاب "كه نام اختصاري  «نجات قیام انقلاب بزرگ» مي باشد، نامگذاري شده بود.
منابع:
1.کودتای نوژه ، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی ، تهران ،چ چهارم،1384
2- محمدی ری شهری ، محمد ، خاطره‌ها ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، تهران ،چ چهارم،1388
3-نيمه پنهان ،سيماي كارگزاران فرهنگ وسياست ،دفتر پژوهشهاي موسسه كيهان،ج3 ،چ هفتم،1378
4-صحيفه امام خميني(ره)،ج 13،سخنراني روز 20 تير 1359
5-روزنامه كيهان، شنبه 21/4/1359