سخنان بوش درباره اصلاحات در خاور میانه

• رئیس‌جمهوری آمریکا اهداف اولیه آمریکا در دنیای اسلام را تشکیل یک دولت جدید در عراق و افغانستان، برقراری صلح بین اعراب و اسرائیل و ایجاد اصلاحات سیاسی و اقتصادی از طریق برقراری دموکراسی نام برد .
• بوش در سخنرانی خود سعی نمود که وضعیت بحرانی و خطرناک عراق را برای شنوندگان داخلی که در مقابل حملات فزاینده علیه نیروهای آمریکایی شوکه شده‌اند، در چارچوبی قرار دهد که قابل درک باشد، اما برای شنوندگان خارجی بوش با انتقاد از غرب به دلیل عدم اقدام چندین ساله در خاورمیانه، پیام جدیدی فرستاد.
• وی در این سخنرانی خطاب به پاره‌ای از کشورهای هم‌پیمان آمریکا در منطقه نظیر مصر و عربستان سعودی توصیه کرد که از تغییرات سیاسی در کشور خود حمایت نمایند.
• وی همچنین از اسلام به عنوان دینی با قوانین دموکراتیک یاد کرد و گفت این ادعا که اسلام و دموکراسی سازگار نیستند ناشی از خودبزرگ‌بینی فرهنگی می‌باشد.
• رئیس‌جمهوری آمریکا در ادامه با اشاره به خاورمیانه گفت: «تعهد دموکراسی در خاورمیانه نیز به محک آزمایش گذاشته شده است و محور سخنان امروز من همین است و باید محور سیاست خارجی آمریکا برای دهه‌های آینده باشد. در بسیاری از کشورهای خاورمیانه دموکراسی هنوز ریشه نگرفته است، سؤال این است که آیا مردم خاورمیانه به دموکراسی دسترسی نخواهند داشت؟ آیا تاریخ میلیون‌ها زن و مرد و کودک را محکوم کرده است که در نظام‌های مستبد زندگی کنند؟ و آیا هرگز حق انتخاب و آزادی نخواهندداشت؟ من به این معتقد نیستم، من معتقد هستم هر انسانی قادر است و حق دارد که آزاد باشد، برخی از کسانی که به دموکراسی بدبین هستند، می‌گویند سنت اسلام با دولت مبتنی بر نمایندگی همخوانی ندارد. این فشار فرهنگی، همان‌طور که رونالد ریگان گفت، یک تاریخ طولانی دارد».
• بوش در خصوص ایران اضافه کرد: «در ایران تقاضا برای دموکراسی فراگیر و قوی است، همان‌طور که ماه پیش دیدیم هزاران نفر برای استقبال از شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل، گرد هم آمدند، رژیم تهران یا باید به تقاضای مردم ایران برای دموکراسی پاسخ دهد و یا آخرین ادعای خود را نسبت به مشروعیت داشتن از دست بدهد».
• رئیس‌جمهوری آمریکا رشته سخن را به مسئله فلسطین کشاند و گفت: «برای مردم فلسطین تنها راه به سوی استقلال، پیشرفت و کسب اعتبار از مسیر دموکراسی می‌گذرد و آن رهبران فلسطینی که راه را بر اصلاحات می‌بندند، آن را ضعیف می‌کنند، و به نفرت و خشونت دامن می‌زنند را نمی‌توان رهبر نامید، آن‌ها موانع صلح هستند و به زیان مردم فلسطین کار می‌کنند».
• بوش افزود: «دولت سعودی نخستین گام‌ها را به‌سوی اصلاحات بر‌می‌دارد و با انجام از جمله طرحی برای برگزاری انتخابات و دادن نقش بیشتر به مردم می‌تواند رهبری واقعی در منطقه را نشان دهد».
• رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: «ملت بزرگ و پرغرور مصر، راه به سوی صلح در خاورمیانه را نشان داد و اینک باید راه دموکراسی در خاورمیانه را نیز نشان دهد».
• رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «قهرمانان دموکراسی در منطقه می‌فهمند که دموکراسی کامل نیست، راهی به سوی مدینه فاضله و آرمان شهر نیست، اما تنها راه به سوی موفقیت ملی و کسب اعتبار است، ما در حالی که بر روند اصلاحات در منطقه می‌نگریم و آن را تشویق می‌کنیم، متوجه هستیم که نوگرایی پدیده‌ای همانند غرب‌گرایی نیست، دولت‌های خاورمیانه که نماینده مردم خود هستند، فرهنگ‌های خود را انعکاس می‌دهند، آن‌ها همانند ما نخواهند بود و نباید چنین باشند، ملت‌های دموکراتیک ممکن است مشروطه‌های سلطنتی باشند، جمهوری‌های فدرال و یا سیستم‌های پارلمانی».
• وی سپس با انتقاد از حکومت سوریه گفت: «رهبران سوریه و رژیم پیشین عراق به مردم قول احیای تمدن بزرگ گذشته را دادند اما در عوض آنچه به جای گذاردند شکنجه، ظلم، بدبختی و خرابی بوده است».
• سخنان بوش با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد و در این میان ایران اولین کشوری بود که به اظهارات بوش پاسخ گفت.
• حمیدرضا آصفی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی با انتشار بیانیه‌ای سخنان رئیس‌جمهوری آمریکا را مداخله در امور داخلی ایران و مغایر پیمان الجزایر اعلام کرد  و گفت: آمریکا در پیشبرد آزادی در جهان کارنامه سیاهی دارد.
• همچنین علامه سید محمدحسین فضل‌الله، سخنان تازه جورج بوش رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد برقراری دموکراسی در خاورمیانه را باهدف حفظ منافع راهبردی این کشور دانست.
• «عمروموسی» دبیرکل «اتحادیه عرب» نیز در این خصوص گفت: «حمایت آشکار آمریکا از اسرائیل و نه از دولت‌های عربی علت بروز احساسات ضدآمریکایی در منطقه است».
• «موسی» حمایت خود را از اصلاحات در جهان عرب مشروط به این دانست که اصلاحات یاد شده از سوی خارج از کشور دیکته نشده باشد.
• مطبوعات و رسانه‌های منطقه نیز سخنان بوش را به انحاء مختلف انعکاس دادند.
• روزنامه النهار، چاپ لندن، سخنان جورج بوش را جذاب توصیف کرد اما افزود پیش از آنکه این سخنان به سیاست‌های ملموسی تبدیل شود که بتواند مشکلات واقعی را حل کند، جز الفاظی تهی و توخالی به‌حساب نخواهند آمد».
• «السفیر» روزنامه چاپ لبنان هم سخنان جورج بوش را فاقد پیشنهادهای عملی و لازم برای تحقق دیدگاه‌های وی در خاورمیانه قلمداد کرده است.
• روزنامه الخلیج چاپ امارات نیز سخنان جورج بوش را بهانه‌ای برای ادامه سیاست‌های پیشین آمریکا قلمداد کرده است.

جورج بوش رئیس‌جمهوری آمریکا، روز پنج شنبه (6 نوامبر) طی سخنانی در بنیاد ملی دموکراسی از پیشبرد روند دموکراسی در خاورمیانه دفاع کرد و خواهان انجام اصلاحات سریع در مسیر پیشبرد دموکراسی در منطقه شد.
رئیس‌جمهوری آمریکا اهداف اولیه آمریکا در دنیای اسلام را تشکیل یک دولت جدید در عراق و افغانستان، برقراری صلح بین اعراب و اسرائیل و ایجاد اصلاحات سیاسی و اقتصادی از طریق برقراری دموکراسی نام برد.
بوش در سخنرانی خود سعی نمود که وضعیت بحرانی و خطرناک عراق را برای شنوندگان داخلی که در مقابل حملات فزآینده علیه نیروهای آمریکایی شوکه شده‌اند، در چارچوبی قرار دهد که قابل درک باشد، اما برای شنوندگان خارجی بوش با انتقاد از غرب به‌ دلیل عدم اقدام چندین ساله در خاورمیانه، پیام جدیدی فرستاد.
وی در این سخنرانی خطاب به پاره‌ای از کشورهای هم‌پیمان آمریکا در منطقه نظیر مصر و عربستان سعودی توصیه کرد که از تغییرات سیاسی در کشور خود حمایت نمایند، وی همچنین از اسلام به‌عنوان دینی با قوانین دموکراتیک یاد کرد و گفت این ادعا که اسلام و دموکراسی سازگار نیستند را ناشی از خودبزرگ‌بینی فرهنگی است. 
بوش در بخش‌های مهم سخنان خود گفت:
«در ژوئن ۱982، پرزیدنت ریگان در کاخ سفید اعلام کرد: نقطه عطفی در تاریخ پدید آمده است ... کمونیست شوروی شکست خورده است، دقیقا به آن سبب که برای مردم خود، خلاقیت، نبوغ و حقوق آنان احترام قائل نیست».
بوش افزود: پرزیدنت ریگان گفته بود دوران جباریت شوروی به سر آمده است، برای آزادی لحظه‌ای فرا رسیده است که نمی‌توان آن را متوقف ساخت، او به این سازمان اختیاراتی داد تا در پیشبرد آزادی در سراسر جهان بکوشد، اختیارات و ماموریت شما 20 سال پیش مهم بود و امروز هم به همین اندازه اهمیت دارد، عده‌ای از منتقدان این سخنان رئیس‌جمهوری ریگان را بی‌اهمیت تلقی کردند.
رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «در اوایل دهه ۱970 حدود 40 دموکراسی در جهان وجود داشت در نیمه آن دهه پرتغال، اسپانیا و یونان انتخابات آزاد برگزار کردند. به زودی در آمریکای لاتین دموکراسی مستقیم ایجاد شد، نهادهای آزاد در کره جنوبی، تایوان و جنوب آسیا ایجاد گردید، در ۱989 در برلین شرقی و لایپزیک اعتراض‌هایی صورت گرفت و در پایان آن سال همه دیکتاتوری‌های کمونیستی آمریکای مرکزی سقوط کردند، سال بعد نلسون ماندلا آفریقای جنوبی را آزاد کرد، چهار سال بعد او به ریاست‌جمهوری کشورش انتخاب شد».
بوش اشاره نمود: با پایان سده بیستم، حدود ۱20 دموکراسی در سراسر جهان وجود داشت و به شما اطمینان می‌دهم دموکراسی‌های بیشتری در راه است. رونالد ریگان خوشحال خواهد شد، اما تعجب نخواهد کرد، ما در طول یک قرن شاهد سریع‌ترین رشد دموکراسی در تاریخ 2500 ساله این جنبش بوده‌ایم، تاریخ‌نگاران باید چرایی این رویداد را تبیین کنند و ما هم‌اکنون برخی از دلایلی را که آن‌ها برشمرده‌اند، می‌دانیم. تصادفی نیست که پیدایش این همه دموکراسی در زمانی روی می‌دهد که پرنفوذترین کشور جهان خود از دموکراسی برخوردار بوده است».
بوش ادامه داد: «آمریکا تعهدات نظامی زیادی در اروپا و آسیا برعهده گرفت و ملل آزاد جهان را تحت حمایت قرار داد و شرایطی را پدید آورد که دموکراسی‌های نوپا شکوفا شدند، همان‌گونه که ما برای کشورها امنیت را تامین کرده‌ایم، برای مردم ستمدیده سرچشمه الهام بوده‌ایم، در اردوگاه‌های زندانیان، در اتحادیه‌های ممنوع شده‌، و در کلیساها، مردان و زنان می‌دانستند همه جهانیان دچار چنان کابوسی نیستند، می‌دانستند که دست‌کم در یک کشور و در یک سرزمین درخشان، امید و آزادی‌ها تامین شده است، می‌دانستند و دعا می‌کردند، آمریکا فراموششان نخواهد کرد و ماموریتش را که گسترش آزاد در سراسر جهان است فراموش نخواهد کرد».
او گفت: «تاریخِ‌نگاران خواهند نوشت در بسیاری از کشورها بازار آزاد و تجارت آزاد به رشد طبقه متوسط انجامید، به تکنولوژی سانسور سرکوبگر اشاره خواهند کرد، و به کنترل متمرکز و مرکزی و موانعی که در مسیر انتشار حقیقت، خبر و مسائل دلگرم‌کننده در مرزها وجود داشت. تاریخ‌نگاران در آینده به حقایق غیرقابل انکار اشاره خواهند کرد. به مرور زمان، ملت‌های آزاد قوی‌تر می‌شوند و دیکتاتوری‌ها ضعیف‌تر می‌شوند».
رئیس‌جمهوری آمریکا در ادامه با اشاره به خاورمیانه گفت: «تعهد دموکراسی در خاورمیانه نیز به محک آزمایش گذاشته شده است و محور سخنان امروز من همین است و باید محور سیاست خارجی آمریکا برای دهه‌های آینده باشد، در بسیاری از کشورهای خاورمیانه، دموکراسی هنوز ریشه نگرفته است، سؤال این است که آیا مردم خاورمیانه به دموکراسی دسترسی نخواهند داشت؟ آیا تاریخ میلیون‌ها زن و مرد و کودک را محکوم کرده است که در نظام‌های مستبد زندگی کنند؟ و آیا هرگز حق انتخاب و آزادی نخواهندداشت ؟ من به این معتقد نیستم، من معتقد هستم هر انسانی قادر است و حق دارد که آزاد باشد، برخی از کسانی که به دموکراسی بدبین هستند، می‌گویند سنت اسلام با دولت مبتنی بر نمایندگی همخوانی ندارد، این فشار فرهنگی، همان‌طور که رونالد ریگان گفت، یک تاریخ طولانی دارد».
بوش ادامه داد: «پس از تسلیم ژاپن در سال ۱945، کارشناسان به اصطلاح مسائل ژاپن گفتند: در این امپراتوری پیشین دموکراسی هرگز پا نخواهد گرفت، یکی دیگر از ناظران گفته است: چشم‌انداز دموکراسی در آلمان پس از هیتلر امیدوارکننده نیست، این ادعا در سال ۱957 مطرح شد، 74 سال قبل لندن گفت: 90% جمعیت هند بیسواد هستند و علاقه‌ای به سیاست ندارند، اما در دهه ۱970 با رشد دموکراسی در هند، مردم هند با شرکت در همه‌پرسی ملی که شکل حکومت آنان را تضمین می‌کرد، تعهد خود را به دموکراسی به نمایش گذاشتند، بارها و بارها ناظران این سؤال را مطرح کرده‌اند که آیا این یا آن کشور، این گروه یا آن گروه برای دموکراسی آمادگی دارند یا نه؟ اما در واقع تمرین روزانه دموکراسی، مسیر دموکراسی است. آن‌ها همکاری و تعاون، تبادل آزاد اندیشه‌ها و یافتن راه‌حل‌های صلح‌آمیز را می‌آموزند. این تمرین دموکراسی است که یک ملت را برای دموکراسی آماده می‌کند و باید برای همه روشن شود که اسلام، دین یک‌پنجم جمعیت جهان، با حکومت دموکراتیک همخوانی دارد. پیشرفت دموکراتیک در بسیاری از کشورهای مسلمان وجود دارد، زنان و مردان مسلمان شهروندان خوبی هستند، زنان و مردان مسلمان در جوامع دموکراتیک موفق هستند».
بوش در خصوص ایران اضافه کرد: «در ایران تقاضا برای دموکراسی فراگیر و قوی است، همان‌طور که ماه پیش دیدیم هزاران نفر برای استقبال از شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل، گرد هم آمدند، رژیم تهران یا باید به تقاضای مردم ایران برای دموکراسی پاسخ دهد و یا آخرین ادعای خود را نسبت به مشروعیت داشتن از دست بدهد».
رئیس‌جمهوری آمریکا رشته سخن را به مسئله فلسطین کشاند و گفت: «برای مردم فلسطین تنها راه به سوی استقلال، پیشرفت و کسب اعتبار از مسیر دموکراسی می‌گذرد و آن رهبران فلسطینی که راه را بر اصلاحات می‌بندند، آن را ضعیف می‌کنند، و به نفرت و خشونت دامن می‌زنند را نمی‌توان رهبر نامید، آن‌ها موانع صلح هستند و به زیان مردم فلسطین کار می‌کنند».
بوش افزود: «دولت سعودی نخستین گام‌ها را به سوی اصلاحات برمی‌دارد و با انجام طرحی برای برگزاری انتخابات و دادن نقش بیشتر به مردم می‌تواند رهبری واقعی در منطقه را نشان دهد».
رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: «ملت بزرگ و پرغرور مصر، راه به سوی صلح در خاورمیانه را نشان داد و اینک باید راه دموکراسی در خاورمیانه را نیز نشان دهد».
رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «قهرمانان دموکراسی در منطقه می‌فهمند که دموکراسی کامل نیست، راهی به سوی مدینه فاضله و آرمان شهر نیست، اما تنها راه به سوی موفقیت ملی و کسب اعتبار است، ما در حالی که بر روند اصلاحات در منطقه می‌نگریم و آن را تشویق می‌کنیم، متوجه هستیم که نوگرایی پدیده‌ای همانند غرب‌گرایی نیست، دولت‌های خاورمیانه که نماینده مردم خود هستند، فرهنگ‌های خود را انعکاس می‌دهند، آن‌ها همانند ما نخواهند بود و نباید چنین باشند، ملت‌های دموکراتیک ممکن است مشروطه‌های سلطنتی، جمهوری‌های فدرال و یا سیستم‌های پارلمانی باشند».
وی ادامه داد: «60 سال بی‌توجهی ملت‌های غربی به عدم وجود آزادی در خاورمیانه امنیتی برای ما به همراه نیاورده است، در درازمدت ثبات نمی‌تواند به بهای آزادی تامین شود، آزادی می‌تواند آینده هر کشوری باشد ... امواج دموکراسی هنوز به خاورمیانه نرسیده است و کشورهای عربی در فقر غوطه‌ورند، زنان در منطقه خاورمیانه از حقوق خود محروم بوده و کودکان فاقد امکانات آموزشی مناسب می‌باشند، این شکست‌ها ارتباطی با دین و یا فرهنگ نداشته بلکه به دکترین اقتصادی و سیاسی مربوط می‌شود، کشورهای خاورمیانه به جای مقصر دانستن سایرین بهتر است به حل مشکلات خود بپردازند».
رئیس‌جمهور آمریکا ادامه داد: «مادامی‌که خاورمیانه منطقه‌ای بدون آزادی باقی بماند، خشونت و کشمکش در آن ادامه خواهد یافت، ما معتقدیم تاریخ بشر به‌سوی آزادی در حرکت می‌باشد زیرا آزادی مطابق طبیعت بشر است، به همین علت ما راهبرد جدیدی برای خاورمیانه برگزیدیم که مبتنی بر این نگاه آرمان‌گرایانه است».
وی سپس با انتقاد از حکومت سوریه گفت: «رهبران سوریه و رژیم پیشین عراق به مردم قول احیای تمدن بزرگ گذشته را دادند اما در عوض آنچه به جای گذاردند شکنجه، ظلم، بدبختی و خرابی بوده است».
سخنان بوش با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد و در این میان ایران اولین کشوری بود که به اظهارات بوش پاسخ گفت.
حمیدرضا آصفی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی با انتشار بیانیه‌ای سخنان جورج بوش، رئیس‌جمهوری آمریکا را مداخله در امور داخلی ایران و مغایر پیمان الجزایر اعلام کرد و گفت: آمریکا در پیشبرد آزادی در جهان کارنامه سیاهی دارد.
همچنین علامه سید محمدحسین فضل‌الها، سخنان تازه جورج بوش رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد برقراری دموکراسی در خاورمیانه را باهدف حفظ منافع راهبردی این کشور دانست.
فضل‌الهب در خطبه‌های نماز جمعه در مسجد «حسنین» (ع) در جنوب بیروت گفت: «دموکراسی مورد نظر بوش در تناقض با منافع ملت‌های خاورمیانه و تنها تامین‌کننده منافع آن کشور و اسرائیل است ... رئیس‌جمهوری آمریکا در سخنرانی پنجشنبه شب (6 نوامبر) مانند یک مبشر مسیحی سخن می‌گفت که گویا از آسمان نازل شده تا با همکاری صهیونیست‌ها و گروه‌های فشار یهودی جهان و خاورمیانه را دگرگون کند ... هدف آمریکا به راه انداختن جنگ‌ها و ایجاد فتنه و همچنین غارت ثروت ملت‌ها برای دخالت‌های بیشتر سیاسی، امنیتی و اقتصادی در منطقه است ... فشارهای کنونی بر مسلمانان و عرب‌ها در آمریکا نمونه آمریکایی و اسرائیلی دموکراسی است.
«عمروموسی» دبیرکل «اتحادیه عرب» نیز در این خصوص گفت:
«حمایت آشکار آمریکا از اسرائیل و نه از دولت‌های عربی علت بروز احساسات ضدآمریکایی در منطقه است».
عمروموسی افزود: «دلیل نفرت اعراب از آمریکا، طرفداری آشکار و 9/99 درصدی آمریکایی‌ها از اسرائیل است که به ایفای نقش میانجی‌گری صادقانه از سوی آن‌ها در روند صلح پایان داده است».
«موسی» حمایت خود را از اصلاحات در جهان عرب مشروط به این دانست که اصلاحات یاد شده از سوی خارج از کشور دیکته نشده باشد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه از رام‌الله (کرانه غربی رود اردن) نبیل ابورودینه مشاور یاسر عرفات با استناد به طرح صلح بین‌المللی چهارجانبه (آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا و سازمان ملل) اعلام کرد: «مانع واقعی صلح، سیاست تجاوزگرانه اسرائیل است که به قتل افراد دست می‌زند و «نقشه راه» را اجرا نمی‌کند ... این اسرائیل است که موانع زیادی بر سرراه تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای از سرگیری روند صلح ایجاد می‌کند، وی از جورج بوش خواست که برای دستیابی به صلح در خاورمیانه و اجرای «نقشه راه» به تجاوز اسرائیل خاتمه دهد.
مطبوعات و رسانه‌های منطقه نیز سخنان بوش را به انحاء مختلف انعکاس دادند.
روزنامه النهار، چاپ لندن، سخنان جورج بوش را جذاب توصیف کرد اما افزود: «پیش از آن‌که این سخنان به سیاست‌های ملموسی تبدیل شود که بتواند مشکلات واقعی را حل کند، جز الفاظی تهی و توخالی به حساب نخواهد آمد».
«السفیر» روزنامه چاپ لبنان هم سخنان جورج بوش را فاقد پیشنهادهای عملی و لازم برای تحقق دیدگاه‌های وی در خاورمیانه قلمداد کرده است.
عبدالباری اطوان، سر دبیر القدس العربی که در لندن به چاپ می‌رسد در خصوص سخنان بوش‌ می‌گوید:
«عرب‌های خواهان دموکراسی از رژیم‌های فاسد خود به مراتب بیشتر از آمریکا نفرت دارند، ولی عرب‌ها به سخنان جورج بوش اعتنای چندانی نخواهند کرد، زیرا در 50 سال گذشته دولت‌های آمریکا از رژیم‌های فاسد و خودکامه عربی حمایت کرده‌اند و نیز به این سبب که دموکراسی باید از درون جامعه‌ها بجوشد و حاصل مبارزه داخلی جامعه‌ها باشد، نه حاصل مداخله خارجی».
روزنامه الخلیج چاپ امارات نیز سخنان جورج بوش را بهانه‌ای برای ادامه سیاست‌های پیشین آمریکا قلمداد کرده است.
روزنامه کویتی «الرای العام» روز شنبه (8 نوامبر) نوشت: جورج بوش در سخنرانی اخیر خود درباره ضرورت برقرار دموکراسی در خاورمیانه، اشغالگری اسرائیلی‌ها را فراموش کرد ... می‌توان این سخنرانی بوش را خطرناک‌ترین سخنانی دانست که او تاکنون درباره منطقه ایراد کرده است ... رئیس‌جمهوری آمریکا که در سخنان خود ثبات در منطقه را به اصلاحات سیاسی پیوند زد، هیچ اشاره‌ای حتی ضمنی به اشغالگری اسرائیلی‌ها نکرد ... چنانچه بوش می‌گفت که دولتش پایان دادن به اشغالگری اسرائیل در فلسطین و جولان سوریه را تایید می‌کند، سخنان او فراگیرتر و ماموریت دولتش در خاورمیانه با دشواری‌های کمتری روبه‌رو می‌شد».
الرای العام در پایان، این سؤال را مطرح کرد که آیا بوش مسئله اشغالگری رژیم صهیونیستی را در آینده وارد قاموس خود خواهد کرد.
روزنامه واشنگتن پست نیز در شماره روز جمعه (7 نوامبر) طی مقاله‌ای به تحلیل اهداف بوش در خاورمیانه پرداخت.
«بوش روز پنج‌شنبه در سخنرانی خود در مورد رویای خود مبنی بر همزیستی مسالمت‌آمیز دموکراسی با اسلام و تغییر و تحول در این منطقه ژئواستراتژیکی (خاورمیانه) که در مقابل موج جهانی تغییرات سیاسی مقاومت می‌کند، صحبت کرد ... نکته قابل توجه این است که کاخ سفید مدت زیادی است، اعتبار خود را در دنیای اسلام از دست داده است و دولت بوش برای ترمیم اعتبار آمریکا و اثبات این مسئله که دولتش بر خلاف دولت‌های قبلی آمریکا به گسترش دموکراسی در جهان اسلام متعهد است، نیاز به برداشتن قدم‌های اساسی و عمده‌ای دارد ... مردم کشورهای اسلامی با اشاره به تاریخ 50 ساله حمایت آمریکا از دولت‌ها و رهبران مستبد، اظهار می‌دارند که آمریکا هرگز دموکراسی واقعی در منطقه را تحمل نخواهد کرد، زیرا برقراری دموکراسی واقعی در جهان اسلام برابر است با بر سر قدرت آمدن رهبران و دولت‌هایی در این کشورها که سازگاری با آمریکا و سیاست‌هایش نخواهند داشت. علاوه بر آن تغییرات عمده دموکراتیکی در منطقه تا زمانی‌که دولت بوش برای برقراری ثبات در منطقه به دولت‌های مستبد و سرکوبگر متکی است، رخ نخواهد داد ... بیشتر دولت‌های آمریکا نهایتا اولویت‌های امنیت ملی را فدای برقراری دموکراسی و آزادی در دنیای اسلام کرده‌اند».
واشنگتن پست به نقل از «مارینا اوتاوای» مدیر پروژه دموکراسی و نقش قانون در بنیاد «کارنگی» نوشت:
«تصویری که بوش از مسائل روز در دنیای اعراب ارائه داده است، کاملا با واقعیت موجود متفاوت است، واقعیت این است که در همه کشورهایی که از نظر بوش در دموکراسی پیشرفت‌هایی کرده‌اند، خصومت و تنفر از آمریکا به نقطه اوج خود رسیده است، این ایده بوش که پیشرفت دموکراسی، این کشورها را به متحدی بهتر برای آمریکا تبدیل خواهد کرد بی‌اساس و کاملا بی‌پایه می‌باشد».
واشنگتن پست در بخشی دیگر از مطلب خود افزود: بوش در این سخنرانی به واقعیات تلخی که پیشرفت‌های مهم سیاسی در آینده نزدیک را مسدود و یا محدود می‌کنند، اشاره‌ای نکرد، این واقعیات عبارت‌اند از تعهد شدید آمریکا به یک جنگ جهانی علیه تروریسم، مقابله با موج اسلامگرایی و اتکای شدید آمریکا به هم‌پیمانی با دولت‌های مستبد برای پیروزی در این جنگ.

منابع:
http://www.cnn.com , 2003/11/6
http://www.reuters.com , 2003/11/6
http://www.news.bbc.co.uk , 2003/11/.6-7
http://www.afp.com , 2003/11/6-8
http://www.washpost.com , 2003/11/7
http://www.auptde.org , 2003/11/7
http://www.wafa.com , 2003/11/7
http://www.annahar.com , 2003/11/7
خبرگزاری جمهوری اسلامی (۱۶ ـ ۸۲/۸/۱۵)