رویکرد آمریکا به ایران و نقش جان کری / گفتگو با فواد ایزدی

با انتخاب وزیر خارجۀ جدید آمریکا، دولت دوم اوباما احتمالاً در حوزۀ سیاست خارجی، سیاست نرمتری در حوزه های مورد علاقه ایران در پیش می گیرد.جان کری، رقیب سابق بوش پسر(در انتخابات ریاست جمهوری۲۰۰۴) قرار است جانشین هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا شود. در حالیکه اعتراضات و نارضایتی جمهوریخواهان پیرامون عدم توانایی سوزان رایس، برای این پست، طی روزهای اخیر، به اوج خود رسیده بود، باراک اوباما نظر موافق خود را برای واگذار کردن وزارت خارجه به جان کری اعلام کرده است.
کری ۶۹ ساله برخلاف اوباما گرایش زیادی به گسترش رابطه با اروپا دارد، مسلط به زبان فرانسه است و بخش قابل توجهی از عمرش را در کشورهای اروپایی و خارج از آمریکا سپری کرده است. او پیش از پیوستن به جرگۀ فعالان ضدجنگ و حامی صلح، سابقۀ حضور در جنگ ویتنام و خدمت به ارتش آمریکا را داشته و می گویند در مقایسه با سایر نامزدهای پست وزارتخارجه روش نرمتری در سیاست خارجی دارد. کری چند روز دیگر از سمت خود در کمیسیون سیاست خارجی کنگرۀ آمریکا استعفا می دهد تا بتواند از مجلس سنا رأی مثبت برای پست وزراتش بگیرد. می گویند کری نقش مهمی را در بهبود رابطۀ سرد و تیره واشنگتن و اسلام آباد بر سر هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی ایفا کرده و انتظار می رود انتخاب وی تغییر مهمی در دور دوم ریاست جمهوری اوباما ایجاد کند. پیامدهای انتخاب جای کری بر سیاستهای دولت دوم اوباما را در گفتگویی با فواد ایزدی، کارشناس آمریکا مورد بررسی قرار دادیم.ادامه….
انتخاب جای کری به عنوان وزیر خارجه آمریکا را چگونه ارزیابی می کنید؟
این مسئله هنوز تأئید نشده است. چرا که سنا هم باید این انتخاب را تأیید کند تا کری بتواند وزیر خارجه شود. تا زمانی که رأی اعتماد لازم در سنا را بدست نیاورد، نمی توان قطعاً وی را وزیر خارجه دانست. در واقع قرار است اوباما کری را برای وزارت خارجه به سنا معرفی کند. کری در حال حاضر وزیر خارجه نیست و رسماً معرفی نشده است.
جان کری، پیش از آغاز بحران سوریه، ملاقات زیادی با بشار اسد داشته و سوریه را خوب می شناسد. آیا می توان گفت، با انتخاب وزیر خارجۀ جدید در آینده تغییرات مهمی در روند بحران سوریه رخ خواهد داد؟
نه لزوماً. چون انتخاب اول اوباما سوزان رایس بوده است که در مرحلۀ بعدی با معرفی وی مخالفت شد و مشخص شد در صورت معرفی شدن، رأی لازم را از سنا دریافت نخواهد کرد. انتخاب دوم اوباما جان کری است. باید به این مسئله توجه داشت که عوامل متعددی در انتخاب و معرفی افراد برای یک وزارتخانه وجود دارد؛ عواملی که بی شباهت به سیستم داخل کشور خودمان هم نیست. بدین معنا که نهادهای قدرت در هر کشوری وجود دارند که سعی می کنند گزینه های مورد نظر خود را وزیر و وکیل کنند. این مسئله در ایران و آمریکا هم همین طور است. بنابراین نباید تنها موضوع سوریه در ذهن مان باشد و اینگونه در نظر بگیریم که کری بر حسب تجربۀ ملاقات با بشار اسد انتخاب شده و یا اوباما می خواهد رابطه اش را با سوریه تغییر بدهد و یا گفتگو کند. درباره این مسئله نمی توان اینقدر تند و سریع اظهارنظر کرد.
آنچه می توان گفت اینست که انتخاب کری در مقایسه با افراد دیگری که نامشان مطرح بوده، صورت گرفته است. بدین معنا که سایرین در مقایسه با کری تندخوتر بوده اند. جای کری چهرۀ سیاسی “نسبتاً” متعادل تری نسبت به برخی دیگر از گزینه هاست که نامشان مطرح بوده است. از این انتخاب همین نتیجه را می توان گرفت و نمی توان از روی تحولات سوریه، به نتیجه هایی برای بحران سوریه دست پیدا کرد. اما پیرامون جهت کلی سیاست خارجی این نتیجه را می توان گرفت که دولت دوم اوباما نسبت به دولت اول وی در حوزۀ سیاست خارجی و در حوزه هایی که مورد علاقه جمهوری اسلامی ایران است، ممکن است مقداری نرمتر برخورد کند.
چرا؟
چون خانم کلینتون چهرۀ کاملاً سیاسی بود و در حوزۀ سیاست خارجی سابقۀ زیادی نداشت، از سویی بعد از شکست در انتخابات ۲۰۰۸ به انتخابات ۲۰۱۶ چشم داشت. او همواره می خواست رئیس جمهور بشود و هم اکنون نیز همین گونه است. کلینتون در زمان وزارتش سعی می کرد با لابی های قدرت( به خصوص لابی اسراییلی) هماهنگ باشد.
اما جان کری بعید است که بخواهد دوباره برای ریاست جمهوری اقدام کند. کری یکبار اقدام کرد اما در مقابل بوش پسر موفق نبود. از این جهت می توان گفت که او نسبت به سایر گزینه ها از جمله رایس مقداری مستقل تر است. از این جهت ممکن است کمتر تحت تأثیر لابی ها باشد و گزینۀ نسبتاً بهتری خواهد شد. باید بر روی واژۀ “نسبتاً” تأکید شود چون افرادی که به این رده در سیاست خارجی آمریکا می رسند، معمولاً با سیستم سیاسی کشور و جهت کلی دولت آمریکا هماهنگ هستند.
انتخاب کری چه تأثیری بر تحولات منطقه خواهد داشت؟ و اصولاً سیاست خارجی آمریکا با وزیر جدید را چگونه پیش بینی می کنید؟
در حال حاضر برای اظهارنظر در این حوزه زود است. می دانید که وزیر خارجه یک بازیگر است در میان بازیگران متعدد. اینکه چه کسی معاون خاورمیانه ای وزارت خارجه می شود، اهمیت دارد و اتفاقاً برای این پست ها لابی می شود. مثلاً حتی زمانی ممکن است لابی اسراییلی بر روی وزیر خارجه شدن کری نظر موافق داشته باشد هرچند که صددرصد با همۀ نظرات آنها در حوزه های مختلف هماهنگ نباشد اما در مقابل، معاون خاورمیانه ای وزارت خارجه و تعیین آن در دست لابی های اسراییلی باشد. یعنی در واقع این انعطاف را در حوزۀ وزارت خارجه از خود نشان بدهند تا معاونت در دست خودشان باشد. متعاقباً حالت ویژه ای به وجود خواهد آمد اگر فردی که به این معاونت برگزیده می شود نگاه کاملاً صهیونیستی داشته باشد.
در مورد ایران چطور؟
برای اظهارنظر هنوز زود است. اما در مجموع می توان به این مسئله اشاره کرد جان کری در مواردی که جمهوری اسلامی ایران بر آنها دقت دارد، نسبت به سایرین که نام شان برای وزارت خارجه مطرح بود، چهرۀ “نسبتاً” بهتری است.
و در مورد سوریه؟
کری تمایل زیادی برای جذب سوریه داشت و سفرهای زیادی به این کشور داشت. اما این مسئله که زیاد به سوریه سفر می کرد، هم هزینه است و هم فرصت. فرصت است از این زاویه که کری اهل تعامل و گفتگوست و اینها نشانه های خوبی است. هزینه است چون کری دغدغۀ ویژه ای به سوریه داشت و چون بحث های قبلی به نتیجه نرسیده بود و او سابقۀ حضور پررنگ در سوریه داشت، ممکن است سیاست بدتری را در پیش گیرد که سایرین در پیش نگرفته بودند. از این رو نمی توان به صراحت در این مورد اظهارنظر کرد. چون باید افرا دیگری نیز معرفی شوند و بعد کل چهارچوب تصمیم سیاست سازان را مورد بررسی قرار داد