انتخابات ایرانی و انتخابات هندی
پیشگفتار
بر اساس نتایج موجود، عواملی هستند که نقش موثری بر کاهش میزان رای در انتخابات دارند که متاثر از سه عامل عمده از بازتاب نظام سیاسی آن جامعه محسوب میشوند که میتوان به:
1ـ کاهش احساسی بر سیاست جامعه.
2ـ کاهش اعتماد سیاسی بر جامعه.
3ـ کاهش عقیده بر مشروعیت مدنی انست.
همچنین، دو بعد اساسی دیگرکه در این جایگاه از اهمیت ویژه ای در انتخابات برخوردار هستند عبارتند از:
1 ـ کاهش محسوس مشارکت مردم
2 ـ تغییر آرایش سیاسی منتخبین. در این میان آنچه که قابل بحث است متغیرهای ساختاری و کلان اجتماعی است که سبب ترغیب یا عدم شرکت در انتخابات را فراهم میسازد. ستاد های انتخاباتی از سه مدل انتخاباتی برای جذب آرا استفاده میکنند که شامل مدلهای: شناختی، احساسی و داد و ستدی میباشد.
ـ مدل شناختی:
نامزدهای انتخاباتی سعی براین دارند که افراد از نقش و ویژگیهای شخصی و چارچوبهای اجتماعی آنان آگاهی کسب نمایند و میزان شناخت افراد را نسبت به خودشان افزایش دهند.
ـ مدل احساسی:
ستادهای انتخاباتی در به بوجود آوردن سوژههایی برای برانگیختن احساسات و عواطف مردم استفاده میکردند.
ـ مدل داد و ستدی:
نامزدهای انتخاباتی علاوه بر تصمیم به رای، مبنای انتخاب را بهره برداری سیاسی تلقی مینمایند. در این مدل، نامزدهابرای ائتلاف و جمع آوری آرای یکدیگر با هم معامله مینمودند و مردم چنانچه از نامزدهانفعی عایدشان میگردید در انتخابات شرکت میکردند و به آنان رای میدادند.
سوابق موجود و بهره برداری های انجام شده نشان از تجربه در صحنه انتخابات و ترکیب آن از دو یا سه مدل انتخاباتی را توسط برخی از نامزدهانشان میدهد. در چارچوبهای مختلف میتوان مواردی را ذکر نمود که نشان میدهد متغییرهایی چون خصوصیات کلان نظام سیاسی از آن شمول هستند که عبارتند از:
1 ـ آرایش قدرت سیاسی
2 ـ ساختارهای قومیو طبقاتی جامعه از جامعه.
با توجه به رویه حکومتی و ساختار نظام سیاسی کشور هاو تقویت احساسات و اعتمادات سیاسی و اجتماعی در میان کاندیداهاو همچنین با توجه به مشروعیت مدنی و احساس مسوولیت مدنی در میان نامزدهاو بهره گیری لازم توسط مردم از کاندیداهاو فراهم آوردن امکانات بایسته برای اعتماد سازی از آینده نگری انجام شده و برنامه ریزی صحیح در رسیدگی به مسائل جامعه و علاقه مندی در مشارکت برای رای دهی در انتخابات و آماده سازی صحنه سیاسی برای نمایندگان منتخب جهت شکوفایی هرچه بهتر جامعه و .... شواهد روشنگری هستند که افزایش افراد در مسیر انتخابات آینده را پیش بینی مینماید. در این میان مشارکت گروههای سنی مختلف ( جوانان و بزرگسالان ) از یک سو و مشارکت نامزدهای سرشناس و معتبر در میان مردم در سطح ملی و محلی از سوی دیگر سبب پر شور تر شدن انتخابات شده و با این حرکت و تداوم آن میتوان آینده ای پر نشاط و روشن برای جوامع پیش بینی کرد. در این میان لازم میدانم مقایسه ای هرچند مختصر از انتخابات جمهوری اسلامیایران و جمهوری هندوستان را بیان دارم ......
مقدمه:
بعد از گذشت سالیان دراز، امروزه اکثر کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت به یک سیستم سیاسی حکومتی دست یافته اند که جذب و ادغام جوامع به لحاظ فرهنگی و قومیو چندگونه را میسر میسازد که اصطلاحا به این شیوه نظام فدراتیو و به این نوع کشورها، کشورهای فدرال و تئوریهای سیاسی آن را فدرالیسم گویند. برای فدرالیسم یک تعریف واحدی وجود ندارد ولی فدرالیسم مانند دموکراسی به مجموعه ای از اصول استوار گفته میشود، فدرالیسم برگرفته شده از واژه فرانسوی فدراسیون است که به معنی اتحاد چند کشور، اتحاد چند استان و اتحاد چند دسته از مردم میباشد. در واقع فدرالیسم یک سیستم سیاسی است که بر طبق آن با توجه به گوناگونی ملل مختلف در یک کشور از نظر زبان، مذهب، تاریخ، جغرافیا، اقتصاد و... آن کشور به قسمتهای مختلفی تقسیم شده و با دادن استقلال و خودمختاری تعریف شده یک نوع یگانگی و وحدت را بین مناطق بوجود میآورد. باید به این نکته توجه داشت که وحدت و یگانگی کشور تنهاآن زمان پابرجا خواهد ماند که تنوع فرهنگی و ملی ملیتهای تشکیل دهنده آن به رسمیت شناخته و تضمین شود و نظام فدراتیو تا حدی در خدمت تنوع فرهنگی جامعه بوده و باعث غنای فرهنگی و معنوی شهروندان میشود. بنا بر عقیده فیلسوف آلمانی، امانوئل کانت (1724ـ1804میلادی):
« فدرالیسم برای برپائی صلح لازم است و متذکر میشود که منظور از صلح عدم امکان وقوع جنگ میباشد. » فدرالیسم به تعبیری عبارتست از شیوه ای خاص برای اصلاح دولت که روش گردآوری دولت های مختلف است که در همه کشورهادارای اصولی مشترک هستند. فدرالیسم یک نوع روش حکومتی است بر اساس تقسیم قدرت و واگذاری قسمتی از آن به سرزمینهای خودمختار که هر کدامشان به طور منظم و مستمر در نمادهای تصمیمات دولت مرکزی مشارکت دارند. فدرالیسم بر چهار اساس استوار است که عبارتند از:
1 ـ دموکراسی
2 ـ خود مختاری
3 ـ مشارکت
4ـ تقسیم قدرت
1 ـ دموکراسی:
دموکراسی یعنی اراده و سلایق اکثریت جامعه که تصمیم گیری حکومتی را تعیین و تبیین میکنند.
2 ـ خودمختاری:
ایالات از یکدیگر کاملا خودمختار بوده و ایالات دیگر و یا ایالات قوی تر نباید در برنامه های ایالت های دیگر دخالت کند.
3 ـ مشارکت:
مردم در تصمیمات درصد بالای آراء مشارکت مینمایند و اینکه شهروندان در تصمیم مسایلی که مربوط به آنهامیباشد دارای حق رفراندوم میباشند.
4 ـ تقسیم قدرت:
قدرتهاباید به دو صورت عرضی وطولی تقسیم شوند بدین صورت که قوای قانونگذاری و اجرائی و قضائی در عرض یکدیگر و قدرت بین دولت فدرال مرکزی و دولتهای ایالتی در طول یکدیگر مانع تمرکز قدرت در دست یک دیکتاتور و یک اقلیت میشود.
انتخاب کلیه مسئولان در تمامیسطوح اجتماعی در حوزه قدرت و اختیارات ساکنین ایالات میباشد و حکومت مرکزی و سایر استانهافقط در سطح پیشنهاد میتوانند افرادی را به شوراهای مرکزی ایالات معرفی کنند. در پایان باید خاطرنشان کرد که آنچه که گفته شد فقط اصول و قوانینی است که در بحث فدرال در نظر گرفته میشود و کشوری فدرال میباشد که این اصول و قوانین را عملی سازد.
انتخابات
انتخابات یعنی، یک سلسله اقدامات و عملیات منسجم و پیوسته ای است که در یک محدوده جغرافیایی مشخص و زمانی محدود ومعین صورت میگیرد و منجر به برگزیده شدن فرد یا افراد و یا موضوع ومرام خاصی از سوی اکثریت مردم میشود. اجرا و انجام این سلسله اقدامات و عملیات که منتج به این نتیجه گردد، اصطلاحاْ برگزای انتخابات نامیده میشود. ایران ـ در همه پرسی جمهوری اسلامیدر 12 فروردین ماه 1358 هجری شمسی تقریباً تمام افراد واجد شرایط (98 درصد) برای پذیرش یا رد آن شرکت کردند و همین امر پایگاه مردمینظام را رسمیت بخشید. انتخابات پس از این نیز گام های مهم دیگری برای نهادینه کردن ساختارهاو نهادهای اساسی نظام بود. مردم ایران ضمن خرسندی از غلبه بر رژیم پهلوی به رهبری حضرت امام خمینی (ره) و پایه گذاری جمهوری اسلامیایران، در اولین روزهای سال 1358 هجری شمسی به پای صندوقهای رای رفته تا در رفراندوم تغییر رژیم پهلوی به «جمهوری اسلامی» رای دهند. سال 1358 هجری شمسی مصادف است با اولین دوره ی انتخابات تاریخ جمهوری اسلامیایران، در این تاریخ مردم ایران خود را برای انتخابی ویژه و موثر مملو از معنویات درونی که نشات گرفته شده از اعتقــــادات و حس دینی، و بر گرفتــه شــده از بیانات بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره) خود را برای انجام پنج انتخاب در طول یک ســـال و شرکت در انتخابات آزاد را تجربه میکردند. هند ـ هندوستان یکی از بزرگترین، قدیمیترین و پایدارترین تمدنهای جهان است. کشوری که در تاریخ چند هزار ساله اش همواره در جای جای خود امواج پی درپی ای ازبیگانگان راجذب خود کرده که به عنوان فاتحان وارد این سرزمین شدند و مدعّیان آب و خاک و دست آخر تبدیل به قسمتی از مردمانش گشتند. امروزه هندوستان صاحب بزرگترین دموکراسی در جهان است. جنبشهایی که علیرغم داشتن ایدئولوژیها، خط مشهاو نیازهای گوناگون، خودشان را به عنوان اُپوزیسیون علیه برنام? نئولیبرال حاضر که قصد تحمیل خود به دنیا را دارد، متحد کرده اند. هند در 14 اوت 1947 میلادی استقلال کامل خود را از انگلستان به دست آورد. در این سال گاندی 78 سال داشت. چنـد ماهی بیشتر استقلال هند نگذشته بود که وی در 30 ژانویه 1948 میلادی توسط یک هندوی افراطی، که مخالف روشهای صلح جویانه او در مبارزه بود و قبول تقسیم هنـــدوستان را خیانت به شمار میآورد، ترور شد، اما میراث وی هندی مستقل و بالنده باقی ماند. از نظر بسیاری از مردم هند گاندی یک قدیس است و لقب (ماهاتما) نیز که به وی داده شده است قدیس معنی میدهد. نام اصلی گاندی (موهانداس کارامچاند)است. گاندی قبل از مرگش به حامیانش گفته بود:
«اگر من به وسیله شلیک گلوله یک تندرو کشته شدم، هم چنان لبخند برلب خواهم داشت و شما نیز نباید یک قطره اشک هم برای من بریزید.» (روزگاری فلسفه سیاسی ماهاتما گاندی مبتنی بر مقاومت منفعل و غیرخشونت آمیز بود و استقلال هند در سال 1947 میلادی با استفاده از همین استراتژی حاصل شد. ) گاندی بنیانگذار کشوری شد که نیم قرن پس از مرگ وی به عنوان ملتی شناخته میشود که دارای بزرگترین و متنوعترین دموکراسی با رای مخفی مردم است و از رشد قابل توجه و رو به جلویی نیز برخوردار است. با ترور گاندی، نهرو، نخست وزیر هندوستان و وارث سیاسی وی شد. نهرو در فکر هندوستانی بود که روز به روز ترقی کند. وی سردمدار جنبش عدم تعهد در شرایط جنگ سرد بود و همین مساله و سیاستهای خاص وی، اعتبار فراوانی برای هند در میان کشورهای جهان سوم کسب کرد. وی در سال 1964 میلادی از دنیا رفت؛ در حالی که اصلاحات سیاسی و اقتصادی وی، به عنوان اولین نخست وزیر هندوستان پس از استقلال به یادگار ماند. استراتژی نافرمانی مدنی گاندی که در زبان هندی ساتیاگراها(satyagraha) خوانده میشود، در اولین اقدام گاندی علیه انگلیس در قالب تحریم نهادهای آموزشی، دادگاههاو محصولات انگلیسی، استعفای هندیهااز مشاغل دولتی انگلیس و عدم پرداخت مالیات به کار گرفته شد. حزب کنگره نیز از یک سازمان نخبه گرا به یک حزب ملی و فراگیر تبدیل شد. در سال 1929 میلادی کنگره پیش نویس اولین قانون اساسی خود را تدوین کرد که در آن خواستار استقلال کامل هند از انگلیس تا سال 1930 میلادی شده بود. در سال1930 میلادی، جواهر لعل نهرو، فرزند موتی لعل نهرو از اعضای برجسته کنگره در سن 41سالگی رهبر این حزب شد. نهرو از همان ابتدای ورود گاندی به هند، مرید وی شد و در اکثر برنامههای مبارزاتی، گاندی را همراهی میکرد. وی اعلامیه استقلال هند را قرائت کرد و پرچم هند را به اهتزاز در آورد اما با وجود این، هند تا سال 1947 میلادی مستعمره انگلیس باقی ماند. ایران ـ ایران اسلامیما در بیست و چهارم اسفندماه سال 1358 هجری شمسی، انتخابات اولین دوره مجلس اسلامیرا در حالی آغاز میکرد که گروههای مختلف سیاسی پس از تجربه انتخابات اولین دوره ریاست جمهوری آماده میشدند تا با صفآرایی در برابر یکدیگر اکثریت کرسیهای پارلمان جدید را در اختیار گیرند. از طرف دیگر، لازم بود تا به وضعیت مردمیکه سالیان سال طعم استبداد و دیکتاتوری را چشیده بودند و تجربه خوبی از برگزاری انتخابات فرمایشی و خودنماییهای دروغین احزاب دولت شاهنشــاهی نداشتند رسیدگی شود. پس از پیروزی انقلاب و تثبیت جمهوری اسلامیبا اکثریت آراء در آغازین مرحله استقرار نظام، ضمن حضور فعال مردم در تعیین سرنوشت خود بر استواری و زمینه ایجاد شده برای بحث مجلس شورای اسلامیدر سطح جامعه افزودند و بنیانگذار جمهوری اسلامیایران حضرت امام خمینی (ره) نیز در آن ایام دائما بر اهمیت مجلس و نمایندگان مردم در تعیین سرنوشت جامعه تاکید میکردند. هند ـ در جولای 1946 میلادی انتخابات برای تشکیل مجلس موسسان صورت گرفت. حزب کنگره به رهبری نهرو اکثریت مطلق کرسیهارا به دست آورد، اما 75 نماینده حزب «مسلم لیگ» که اعضای آن از نمایندگان مسلمانان شبه قاره به رهبری محمد علی جناح بودند و پیش از آن از حزب کنگره جدایی خود را اعلام کرده بودند، از شرکت در مجلس امتناع کردند و خواستار تشکیل یک کشور اسلامیمتشکل از ایالات شمال غربی هند شدند که مســــلمانان در آن اکثریت داشتنــد. نهرو و جناح به عنوان رهبـران دو حزب مقابل «کنگره» و «مسلم لیگ» با این آگاهی که خودشان هرگز به توافق نخواهند رســـــید، این داوری را به عهــــده نایب الســــلطنه بریتـــانیا، لرد مونت باتن گذاشتنــــد و وی رای داد که شبه قاره هند به دو کشور مستقل تقسیم شود. ایران ـ اولین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامیدر 24 اسفندماه 1358 هجری شمسی برگزار شد. بر اساس آمار موجود تعداد واجدین شرایط بیست میلیون و 857 هزار و 391 نفر اعلام شده بود که از این تعداد ده میلیون و 875 هزار و 969 نفر برابر با 14/52 واجدین شرایط در انتخابات شرکت کردند. در مرحله دوم انتخابات نیز شش میلیون و 47 هزار و 834 نفر به پای صندوقهای رای رفتند. حزب جمهوری اسلامیبه خاطر شکست در انتخابات ریاست جمهوری برای شرکت در انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامیتمهیدات جدیدی اندیشیده بود. تجربه تلخ انتخابات ریاست جمهوری و اختلاف با جامعه روحانیت مبارز تهران برای رسیدن به توافق بر سر یک نامزد مشترک هنوز در ذهن اعضای حزب باقی بود. بنابر این بهترین اقدام برای گرفتن نتیجه بهتر در انتخابات اولین دوره مجلس شورا، ائتلاف با گروههای همفکر از جمله جامعه روحانیت مبارز بود. این دو جریان بعد از رایزنیهای فراوان عاقبت بر سر ارایه فهرست مشترک نامزدهابا هم به توافق رسیدند. حزب جمهوری اسلامیدر تهران و دیگر شهرستانهاموفق به کسب اکثریت آرا شده بود. این مساله نارضایتی رییس جمهور و سازمان مجاهدین خلق و ملیگراهارا در پی داشت. روزنامه انقلاب اسلامیارگان دفتر همکاریهای مردم با رییس جمهور در روز 25 اسفند فهرستی از آنچه آن را «تقلبات انتخاباتی»نامیده بود منتشر کرد. این روزنامه مدعی شده بود که این تقلبات را بنیصدر شخصا مشاهده کرده یا مردم به او گزارش داده بودند. در تهران حزب جمهوری اسلامیو نهضت آزادی پیشتاز انتخابات بودند و در شهرستانهااکثر نامزدهای جمهوری اسلامیموفق به راهیابی به مجلس شورای اسلامیشدند. هند ـ دموکراسی هندوستان معروفترین دموکراسی در جهان است از سال 1947 میلادی حتی رهبر هم از طریق انتخابات آزاد تعیین میشود. صبر و شکیبایی و هماهنگی اجتماعی مردم در کشمکشهایی که بین هندوهاو مسلمانان اتفاق افتاد بیش از پیش جلوه گر شد. جمعیت زیادی از مسلمانان کشمیر و جامو در حال تلاش برای کسب استقلال هستند. این مبارزات در دهه 1980 میلادی شدت گرفت. در این سالهاپیروان مذهب «سیک» در پنجاب هم به جدایی طلبان پیوسته بودند. اختلافات فرهنگی ومذهبی مردم این منطقه باعث تشویش مردم شده بود ولی مردم هندوستان در آن زمان هم پیوستگی و اتحاد خد را به اثبات رساندند. برخى از جمعیتهاوسازمانهاى زیر, در حل مشکلات واداره امور اجتماعى مسلمانان هندى سهم بسزایى دارند:
الف ـ مجلس شورا.
ب ـ جمعیت علماى هند.
ج ـ جماعت اسلامى هند.
د ـ جمعیت تعلیمات اسلامى عام هندوستان.
در طول انتخابات آوریل و میسال 1996 میلادی، حزب کنگره که از زمان استقلال هند درسال 1947 میلادی تقریباً به طور ممتد اداره کشور را در دست داشت، شکست سختی را متحمل شد وفقط توانست 135 کرسی از 545 کرسی «خانه مردم» را از آن خودکند. هیچ حزبی در انتخابات مذکور موفق نشد اکثریت آرا را از آن خود کند، ولی در ماه ژوئن ائتلافی از احزاب میانه روی چپ گرا و احزاب ناحیه ای به نام اتحادیه شمال موفق شدند با کسب اکثریت آرا به اداره کشور بپردازند. ایران ـ قانون اساسی جمهوری اسلامیایران اعلام میدارد نمایندگان مجلس شورای اسلامیبطورمستقیم و با رأی مخفی مردم انتخاب میشوند. اصل شصت و سوم دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامیچهار سال است. انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره قبل برگزار شود به طوریکه کشور در هیچ زمان بدون مجلس نباشد.
اصل نود و نهم
شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامیو مراجعه به آراء عمومیو همهپرسی را بر عهده دارد.
ماده 2ـ قانون اساسی:
عده نمایندگان مجلس شورای اسلامیدویست ونود نفر میباشد وافزایش تعداد آن بر اساس اصل شصت وچهارم قانون اساسی خواهد بود.
تبصره ـ از تعداد کل نمایندگان پنج نفر به ترتیب ذیل مربوط به اقلیتهای دینی میباشد:
زرتشتیان وکلیمیان هر کدام یک نماینده مسیحیان آشوری وکلدانی مجموعاً یک نماینده ومسیحیان ارمنی جنوب وشمال هرکدام یک نماینده.
تبصره 3:
از تاریخ رسمیت یافتن دوره اول مجلس هر ده سال یکبار بر اساس آمار سرشماری کشور در هر حوزه انتخابیه به نسبت هر 150 هزارنفر اضافی یک نماینده اضافه میشود.
انتخابات خبرگان قانون اساسی جهت بررسی و تدوین نهایی پیش نویس قانون اساسی و رفراندوم تأیید قانون اساسی، نقطه عطفی اساسی برای ترسیم و تعیین اصول و مبانی مشروعیت و ارکان و نهادهای اساسی نظام و شیوه عمل رهبران آن در آینده بود.
هند
دولت جمهوری هند یک دولت جمهوری فدرال است که به استان هاو بخش های مختلفی تقسیم شده است. هر استان فرمانداری دارد که توسط رییس جمهور و هیئت مقننه و منتخب انتخاب میشود. هر بخش توسط نماینده فرماندار یا ناظری که توسط رییس جمهور انتخاب شده اداره میشود.
رییسجمهور توسط یک هیأت نمایندگان پارلمانی و فرمانداران استان هاانتخاب میشود.
نخست وزیر رییس دولت است. مجلس ملی (Rajyo sabha) از 245 نماینده مختلف تشکیل شده است (که برای دوره 6 ساله انتخاب میشوند). بعلاوه «خانه مردم» 545 عضو دارد و اعضای آن هر 5 سال یکبار از طریق انتخابات تعیین میشود (lok saha)
اول ژوئن «اچ دی. دو. گودا» که یک کشاورز و در عین حال مهندس عمران بود، به سمت نخست وزیری منصوب شد. در بهار سال 1997 میلادی حزب کنگره از حمایت گودا شانه خالی کرد و این موضع گیری بحران های سیاسی فراوانی را در پی داشت ولی رهبران سیاسی کشور پذیرفتند که از «ایندر کومارگاجرال» بعنوان نخست وزیر و رهبر اتحادیه مذکور حمایت کنند.
گاجرال به طور رسمیازطرف رییس جمهور وقت (شانکاردایال شارمال) برای این سمت تایید شد و از روز 21 آوریل قدرت را بدست گرفت و سعی در بهبود روابط با پاکستان و سازمان دادن به اوضاع اجتماعی کرد. «کی آرنارایانان» مشاور رییس جمهور در انتخابات جولای به ریاست جمهوری رسید. انتخاب او یک حرکت اجتماعی با شکوه بود چرا که او از پائین ترین طبقه اجتماع هند به شمار میرفت.
درسال 1997 میلادی هند پنجاهمین سالگرد استقلالش را جشن گرفت. در مارس 1998 میلادی «آتال بیهاری واجپایی» به عنوان نخست وزیر قسم خورد. او که رهبر ناسینونالیست های هندی و حزب «بهارایتاجاناتا» بود در سال 1996 میلادی نیز به مدت 13 روز این مسئولیت را به عهده داشت. او این بار هم یک دولت ائتلاف بوجود آورد.
ایران
اولین دوره مجلس شورا در 7 خرداد 1359 هجری شمسی افتتاح شد و در 20 خرداد همان سال اعتبارنامههای تصویبشده نمایندگان از مرز 180 نفر گذشت و برابر با قانون اساسی مجلس رسمیت یافت و در 26 تیرماه 1359 هجری شمسی با انتخاب شش عضو حقوقدان شورای نگهبان مجلس اعتبار قانونگذاری پیدا کرد.
نمایندگان مجلس در همان دوره اول، نام مجلس شورای ملی را به مجلس شورای اسلامیتغییر دادند.
منابع و ماخذ:
1 ـ انتخابات اخیر چهار ایالت هند و چشم انداز سراسری آینده ـ سلسله گزارشهای خانه فرهنگ جمهوری اسلامیایران سال 1382 گزارش 6.
2 ـ آشنایی با قانون انتخابات مجلس شوارای اسلامیایران ـ مجلس شورای اسلامی
3 ـ انتخابات و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامیایران ـ نویسنده: میرقاسم بنی هاشمی
4 ـ انتخابات چیست ؟ ـ مجلس شورای اسلامی
5 ـ هندوستان ـ سایت خبری
6 ـ چیستی و بایدهای قانون اساسی ـ آیت الله سیدمحمود هاشمیارزگانی
7 ـ فدرالیسم ـ سایت خبری
8 ـ بررسی نحستین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامیـ فتاح غلامی
9 ـ به مناسبت سالروز تولد ماهاتما گاندی، رهبر استقلال هند ـ شنبه 12 میزان 1382 خورشیدی برا بر با 4 اکتوبر 2003 میلادی
10 ـ مدلهای انتخاباتی ـ مورخ: « 28/10/1382 » ـ محمدرضا هدایتی
11 ـ چرا از نظر مردم هند گاندی قدیس است ( ماهاتما ) !؟ ـ سایت خبری
12 ـ استقلال هندوستان ‎ اعلام شد. ـ روزنامه همشهری ـ سایت خبری13 ـ سالروز تولد گاندی _« من اجتناب از خشونت را خواستارم و عدم خشونت اولین و بنیادیترین عنصر مسلک من میباشد.» ـ “ماهاتما گاندی، 1922”
14 ـ هندوستان، سرزمین هزار ادیان ـ نویسنده: مائده ارکان
15 ـ جامعه هند ـ سایت خبری